Luận văn Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực Điện lực

Nội dung tài liệu: Luận văn Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực Điện lực

1. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT TỐNG THỊ HOÀI PHƢƠNG XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC ĐIỆN LỰC LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC HÀ NỘI - 2011
2. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT TỐNG THỊ HOÀI PHƢƠNG XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC ĐIỆN LỰC Chuyên ngành : Lý luận và lịch sử nhà nƣớc và pháp luật Mã số : 60 38 01 LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC Người hướng dẫn khoa học: TS. Dƣơng Đức Chính HÀ NỘI - 2011 2
3. MỤC LỤC Trang Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục lục MỞ ĐẦU 1 Chương 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ VI PHẠM HÀNH 6 CHÍNH VÀ XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH 1.1. Một số vấn đề lý luận về vi phạm hành chính 6 1.1.1. Khái niệm, đặc điểm và cấu thành của vi phạm hành chính 6 1.1.1.1. Khái niệm vi phạm hành chính 6 1.1.1.2. Đặc điểm và cấu thành của vi phạm hành chính 10 1.1.2. Phân biệt vi phạm hành chính với tội phạm 18 1.2. Một số vấn đề lý luận về xử phạt vi phạm hành chính 20 1.2.1. Khái niệm xử lý vi phạm hành chính và xử phạt vi phạm 21 hành chính 1.2.1.1. Khái niệm xử lý vi phạm hành chính 21 1.2.1.2. Khái niệm xử phạt vi phạm hành chính 22 1.2.2. Thẩm quyền xử lý vi phạm hành chính và thẩm quyền xử 24 phạt vi phạm hành chính 1.2.2.1 Thẩm quyền xử lý vi phạm hành chính 24 1.2.2.2 Thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính 24 1.3. Quy định về xử phạt vi phạm hành chính của một số nước 25 trên thế giới và bài học kinh nghiệm cho Việt Nam 1.3.1. Quy định về xử phạt vi phạm hành chính của Trung Quốc 25 1.3.1.1. Về đối tượng bị xử phạt 25 1.3.1.2. Về thẩm quyền xử phạt 26
4. 1.3.1.3. Về hình thức xử phạt 27 1.3.2. Quy định về xử phạt vi phạm hành chính của Liên bang Nga 28 1.3.2.1. Về đối tượng xử phạt 28 1.3.2.2. Về thẩm quyền xử phạt 29 1.3.2.3. Về hình thức xử phạt 30 1.3.3. Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam 33 Chương 2: PHÁP LUẬT HIỆN HÀNH VÀ THỰC TRẠNG VỀ XỬ 35 PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC ĐIỆN LỰC 2.1. Đặc điểm sản xuất kinh doanh trong lĩnh vực điện lực 35 2.2. Những vi phạm hành chính trong lĩnh vực điện lực 36 2.2.1. Khái niệm và đặc điểm của vi phạm hành chính trong lĩnh 36 vực điện lực 2.2.1.1. Khái niệm vi phạm hành chính trong lĩnh vực điện lực 36 2.2.1.2. Đặc điểm của vi phạm hành chính trong lĩnh vực điện lực 36 2.2.2. Thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực điện lực 38 2.2.2.1. Khái niệm xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực điện lực 38 2.2.2.2. Thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực điện lực 38 2.3. Pháp luật hiện hành về xử phạt vi phạm hành chính trong 39 lĩnh vực điện lực 2.3.1. Hệ thống quy phạm pháp luật hiện hành về xử phạt vi phạm 39 hành chính trong lĩnh vực điện lực 2.3.2. Các chế định cơ bản của quy định pháp luật về xử phạt vi 40 phạm hành chính trong lĩnh vực điện lực 2.3.2.1. Nguyên tắc xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực điện lực 40 2.3.2.2. Hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực điện lực 42 2.3.2.3. Hình thức xử phạt và biện pháp khắc phục hậu quả 46 2.3.2.4. Thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực 49
5. điện lực 2.3.2.5. Thủ tục xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực điện lực 51 2.3.2.6. Cưỡng chế thi hành quyết định xử phạt vi phạm hành chính 53 trong lĩnh vực điện lực 2.3.3. Đánh giá quy định pháp luật hiện hành về xử phạt vi phạm 54 hành chính trong lĩnh vực điện lực 2.4. Đánh giá thực trạng vi phạm hành chính và xử phạt vi phạm 60 hành chính trong lĩnh vực điện lực 2.4.1. Đánh giá thực trạng vi phạm hành chính trong lĩnh vực điện lực 60 2.4.1.1. Vi phạm quy định về giấy phép hoạt động điện lực 60 2.4.1.2. Vi phạm quy định về an toàn điện 61 2.4.1.3. Vi phạm quy định về sử dụng điện 61 2.4.1.4. Đánh giá về thực trạng vi phạm hành chính trong lĩnh vực 62 điện lực 2.4.2. Đánh giá thực trạng xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh 62 vực điện lực 2.4.2.1. Kết quả xử phạt 62 2.4.2.2. Hạn chế trong việc xử phạt 64 2.4.2.3. Nguyên nhân của hạn chế 65 Chương 3: HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT HIỆN HÀNH VÀ GIẢI 67 PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC ĐIỆN LỰC 3.1. Định hướng phát triển của ngành điện lực Việt Nam đến 67 năm 2020 3.1.1. Quan điểm phát triển 68 3.1.2. Mục tiêu phát triển 68 3.1.3. Quy hoạch phát triển điện lực 69 3.2. Hoàn thiện pháp luật hiện hành về xử phạt vi phạm hành 71
6. chính trong lĩnh vực điện lực 3.2.1. Thường xuyên tiến hành tổng kết thực tiễn 71 3.2.2. Rà soát các quy định của Pháp lệnh xử lý vi phạm hành 72 chính, nghị định của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực điện và các văn bản có liên quan đến hoạt động điện lực 3.2.3. Sửa đổi, bổ sung nội dung cụ thể của pháp luật về xử phạt 73 vi phạm hành chính trong lĩnh vực điện lực 3.2.3.1. Sửa đổi, bổ sung một số quy định trong Pháp lệnh xử lý vi 74 phạm hành chính 3.2.3.2. Một số nội dung cần được sửa đổi, bổ sung trong nghị định 80 của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực điện lực 3.2.3.3. Cần khẩn trương ban hành văn bản hương dẫn thực hiện 82 Nghị định số 68/2010/NĐ-CP 3.3. Giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động xử phạt vi phạm 83 hành chính trong lĩnh vực điện lực 3.3.1. Tăng cường số lượng và chất lượng cho lực lượng xử phạt 83 vi phạm hành chính về điện lực 3.3.2. Tăng cường sự phối hợp trong phát hiện và xử phạt vi phạm 85 của các cơ quan, tổ chức hữu quan 3.3.3. Phổ biến, tuyên truyền nâng cao nhận thức, trách nhiệm của 85 người dân trong xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực điện lực KẾT LUẬN 87 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 89 PHỤ LỤC 92
7. MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của việc nghiên cứu đề tài Điện lực là ngành năng lượng quan trọng, có ảnh hưởng trực tiếp đối với hoạt động lao động, sản xuất và đời sống xã hội. Nhất là trong giai đoạn nước ta xây dựng nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa, đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước thì điện lực được coi là "dòng máu" nuôi dưỡng và thúc đẩy sự phát triển của các lĩnh vực, ngành, nghề khác trong nền kinh tế quốc dân. Với ý nghĩa và tầm quan trọng như vậy, điện lực luôn được Đảng và Nhà nước ta quan tâm, đầu tư thích đáng. Xét về phương diện pháp lý, môi trường bảo đảm cho hoạt động điện lực phát triển hợp pháp, trong những năm qua, Nhà nước ta đã ban hành nhiều văn bản pháp luật để quản lý và điều chỉnh ngành năng lượng mũi nhọn này từ khâu quy hoạch, phát triển nguồn điện, xây dựng mạng lưới truyền tải điện đến khâu phân phối điện tới khách hàng sử dụng điện. Đặc biệt là kể từ khi Luật Điện lực được Quốc hội ban hành (ngày 03/12/2004), khung pháp lý về hoạt động điện lực ngày càng được hoàn thiện. Đây là một thuận lợi lớn đối với hoạt động điện lực. Tuy nhiên, cũng như bất cứ lĩnh vực nào, việc tuân thủ pháp luật và vi phạm pháp luật cũng luôn có xu cùng tồn tại song song. Do đó, cùng với việc hoàn thiện các quy định pháp luật về hoạt động điện lực, việc đấu tranh phòng ngừa và chống vi phạm hành chính, góp phần giữ vững trật tự an toàn xã hội, bảo vệ an ninh năng lượng của quốc gia, tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa, nâng cao hiệu quả quản lý của Nhà nước về điện lực cũng là một nhiệm vụ cấp thiết trong tình hình hiện nay. Vấn đề xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực điện lực được quy định trong Pháp lệnh xử lý vi phạm hành chính năm 2002, Pháp lệnh sửa đổi bổ sung năm 2008 và được quy định chi tiết trong Nghị định số 68/2010/NĐ- 1
8. CP ngày 15/6/2010 của Chính phủ quy định về xử phạt vi phạm pháp luật trong lĩnh vực điện lực (sau đây viết tắt là Nghị định số 68/2010/NĐ-CP). Nghị định số 68/2010/NĐ-CP có hiệu lực từ ngày 01/8/2010 và thay thế Nghị định số 74/2003/NĐ-CP ngày 26/6/2003 quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực điện lực (sau đây viết tắt là Nghị định số 74/2003/NĐ-CP). Văn bản này đã khắc phục được một số tồn tại trong hoạt động xử phạt vi phạm hành chính về điện lực như: mở rộng phạm vi xử phạt đối với hành vi vi phạm, mở rộng chủ thể có thẩm quyền xử phạt, tăng mức phạt tiền Nghị định số 68/2010/NĐ-CP cũng được đánh giá là văn bản có tính "đi trước đón đầu" khi đã dự liệu được nhóm hành vi vi phạm các quy định về thị trường điện (bao gồm quy định xử phạt hành vi vi phạm quy định về bán buôn điện, điều độ hệ thống điện và thị trường điện) trong khi thị trường phát điện cạnh tranh hoàn chỉnh (giai đoạn đầu tiên của thị trường điện) dự kiến đến đầu năm 2012 mới vận hành. Mặc dù được đánh giá là văn bản có nhiều điểm tiến bộ so với văn bản trước là Nghị định số 74/2003/NĐ-CP, song việc áp dụng Nghị định số 68/2010/NĐ-CP trên thực tế chưa được bao lâu đã bộc lộ những vướng mắc, bất hợp lý đòi hỏi phải có những sửa đổi, bổ sung phù hợp. Vì sao quy định về xử phạt vi phạm hành chính về điện lực lại có nhiều điểm hạn chế như vậy, ngay cả một văn bản mới ban hành được khoảng một năm (trường hợp Nghị định số 68/2010/NĐ-CP) cũng đã sớm đặt ra yêu cầu cần được sửa đổi, bổ sung? Những bất cập đó bắt nguồn từ những yếu tố khách quan, chủ quan nào, hướng khắc phục ra sao là vấn đề cần được nghiên cứu, làm sáng tỏ để tìm ra phương hướng và giải pháp hoàn thiện pháp luật, nhằm nâng cao hiệu quả của hoạt động xử phạt vi phạm hành chính về điện lực và góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực này. Xuất phát từ những lý do trên, tôi chọn đề tài: "Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực điện lực" làm luận văn thạc sĩ luật học, với mong muốn góp phần vào việc hoàn thiện pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính và nâng cao hiệu quả trong hoạt động xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực điện lực. 2
9. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Vấn đề xử lý vi phạm hành chính là vấn đề luôn có tính thời sự và được nhiều tác giả quan tâm nghiên cứu, khá nhiều công trình khoa học nghiên cứu vấn đề này cả về lý luận cũng như thực tiễn. Xét ở góc độ nghiên cứu các vấn đề mang tính lý luận chung, đã có các công trình khoa học: "Chế tài hành chính - Lý luận và thực tiễn", Luận án phó tiến sĩ Luật học, của Vũ Thư, năm 1995; "Hoàn thiện quy định pháp luật về hình thức xử phạt vi phạm hành chính", Luận văn thạc sĩ Luật học, của Nguyễn Trọng Bình, năm 2000; "Thẩm quyền xử lý vi phạm hành chính", Luận văn thạc sĩ Luật học, của Nguyễn Thị Thuỷ, năm 2001 Nghiên cứu vấn đề xử lý vi phạm hành chính trong các lĩnh vực cụ thể, có một số công trình khoa học về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai, môi trường, lao động Ngoài ra còn có nhiều bài viết như: "Bàn về xử lý vi phạm hành chính", PTS. Trần Minh Hương, đăng trên Tạp chí Luật học, số 4/1999; "Một số vấn đề hoàn thiện pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính"; ThS. Lê Vương Long, đăng trên Tạp chí Luật học, số 9/2003; "Thủ tục xử phạt vi phạm hành chính", ThS. Bùi Thị Đào, đăng trên Tạp chí Luật học, số 9/2003... Nhìn chung, các công trình nghiên cứu nói trên đều xem xét vấn đề xử lý vi phạm hành chính dưới các góc độ, mức độ khác nhau. Các công trình khoa học đó đã đem lại những giá trị khoa học quý giá ở góc độ lý luận cũng như thực tiễn, là tài liệu tham khảo hữu ích về vấn đề xử lý vi phạm hành chính. Tuy nhiên, cho đến nay nghiên cứu về vấn đề xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực điện lực thì chưa có một công trình nào đề cập đến. 3. Mục đích, đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu đề tài Mục đích của việc nghiên cứu đề tài là góp phần làm sáng tỏ lý luận và thực tiễn về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực điện lực. Từ đó đưa ra một số kiến nghị và giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực điện lực. 3
10. Để thực hiện mục đích đó, luận văn phân tích, làm rõ các vấn đề cơ bản sau đây: - Nghiên cứu, làm rõ một số vấn đề lý luận về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực điện lực. - Phân tích và đánh giá thực trạng quy định và hoạt động xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực điện lực. - Phân tích và kiến nghị giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính cũng như nâng cao hiệu quả hoạt động xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực điện lực. Đối tượng nghiên cứu của đề tài là vấn đề xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực điện lực. Tuy nhiên, đây là một vấn đề có nội dung rất rộng, trong khuôn khổ của một luận văn cao học, chúng tôi chỉ đề cập và nghiên cứu một cách khái quát những vấn đề cơ bản về pháp luật về xử phạt vi phạm hành chính và thực trạng xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực điện lực. 4. Phƣơng pháp nghiên cứu đề tài Phương pháp luận của việc nghiên cứu đề tài là dựa trên phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử, chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước và pháp luật. Bên cạnh đó, tác giả còn sử dụng các phương pháp nghiên cứu cụ thể để giải quyết các vấn đề đặt ra trong luận văn như: phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh, thống kê. 5. Những kết quả nghiên cứu mới của luận văn Luận văn là công trình đầu tiên nghiên cứu về vấn đề xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực điện lực. Tuy còn ở mức độ nghiên cứu khái quát thực trạng pháp luật và hoạt động xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực điện lực nhưng luận văn đã có những đóng góp mới sau đây: - Trên cơ sở phân tích, lý giải những ưu điểm và hạn chế của "khái niệm vi phạm hành chính" trong các Pháp lệnh xử lý vi phạm hành chính, 4