Luận văn Vai trò Ni giới phật giáo Huế đối với giáo hội phật giáo Việt Nam và xã hội (Từ năm 1987 đến năm 2017)

Nội dung tài liệu: Luận văn Vai trò Ni giới phật giáo Huế đối với giáo hội phật giáo Việt Nam và xã hội (Từ năm 1987 đến năm 2017)

1. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ------------ TRẦN THỊ BÉ VAI TRÒ NI GIỚI PHẬT GIÁO HUẾ ĐỐI VỚI GIÁO HỘI PHẬT GIÁO VIỆT NAM VÀ XÃ HỘI (TỪ NĂM 1987 ĐẾN NĂM 2017) LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÂU Á HỌC HÀ NỘI – 2020
2. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ------------ TRẦN THỊ BÉ VAI TRÒ NI GIỚI PHẬT GIÁO HUẾ ĐỐI VỚI GIÁO HỘI PHẬT GIÁO VIỆT NAM VÀ XÃ HỘI (TỪ 1987 ĐẾN ĐẦU 2017) Chuyên ngành : Châu Á học Mã số : 17035041 LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÂU Á HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC : GS.TS MAI HỌC CHỪ HÀ NỘI – 2020
3. LỜI CAM ĐOAN Luận văn này là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi, được thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của GS.TS Mai Ngọc Chừ. Các số liệu, những kết luận nghiên cứu, hình ảnh được trình bày trong luận văn này hoàn toàn trung thực. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan này. Hà Nội, tháng 4 năm 2020 Trần Thị Bé
4. LỜI CẢM ƠN Trước hết, tôi xin được tỏ lòng biết ơn và gửi lời cảm ơn chân thành đến GS.TS Mai Ngọc Chừ, người trực tiếp hướng dẫn đề tài này của tôi, Thầy đã tận tình chỉ bảo và hướng dẫn tôi trong các bước nghiên cứu cũng như hoàn thành luận văn. Dù bận nhiều việc nhưng Thầy luôn giành thời gian nhắc nhở cũng như khích lệ tôi trong quá trình hoàn thành luận văn này. Ngoài ra, trong quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện đề tài tôi còn nhận được nhiều sự quan tâm, góp ý, hỗ trợ quý báu của quý thầy cô, đồng nghiệp, bạn bè và người thân. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến: Ngôi chùa tôi đang tu học tại Huế đã tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt thời gian tôi theo học khóa thạc sĩ tại trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn Hà Nội. Quý thầy cô trong Khoa Đông Phương học cũng như quý thầy cô ngoài khoa của trường Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn Hà Nội đã truyền trao nhiều kinh nghiệm, kỷ năng cũng như kiến thức quý báu tại thời gian tôi theo học ở trường. Cuối cùng, tôi xin cảm ơn bạn bè cùng lớp và bạn bè đồng tu đã luôn giúp đở trong quá trình tìm kiếm tài liệu cũng như các thông tin có liên quan đến luận văn. Mặc dù đã có nhiều cố gắng trong quá trình nghiên cứu, song do khả năng và kinh nghiệm của bản thân có hạn, nên luận văn không tránh khỏi những tồn tại, hạn chế và thiếu sót. Vì vậy tôi rất mong được nhận được sự góp ý chân thành của các thầy giáo, cô giáo, của các đồng nghiệp nhằm bổ sung hoàn thiện trong quá trình nghiên cứu tiếp theo. Hà Nội, tháng 3 năm 2020
5. MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài .......................................................................................... 1 2. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ..................................................... 3 3. Lịch sử nghiên cứu vấn đề ........................................................................... 3 4. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................ 4 5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................. 5 6. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................... 5 7. Cấu trúc luận văn .......................................................................................... 5 CHƢƠNG 1: KHÁI QUÁT VỀ GIÁO HỘI PHẬT GIÁO VÀ NI GIỚI PHẬT GIÁO VIỆT NAM ............................................................................... 7 1.1 Khái quát về giáo hội Phật giáo Việt Nam .............................................. 7 1.2 Mấy nét về Ni giới Phật giáo Việt Nam ................................................... 9 1.2.1 Khái niệm Ni giới ..................................................................................... 9 1.2.2 Sự hình thành Ni giới ............................................................................. 10 1.2.3 Sự hình thành Ni giới Việt Nam nói chung và Huế nói riêng ............... 14 1.2.4 Hội Sakyadhita ....................................................................................... 18 1.2.5 Đặc điểm Ni giới Phật giáo Huế ............................................................ 20 CHƢƠNG 2 : VAI TRÒ CỦA NI GIỚI HUẾ ĐỐI VỚI GIÁO HỘI ...... 25 2.1 Vai trò trong việc xây dựng tổ chức Giáo hội....................................... 25 2.1.1 Tham gia vào bộ máy hoạt động của Giáo Hội ..................................... 26 2.1.2 Đảm nhiệm các vai trò “ Tăng sai” ....................................................... 33 2.2 Vai trò trong việc quản lý và nuôi dạy thế hệ Ni giới tiếp theo .......... 39 2.2.1 Vai trò quản lý Ni giới tại Huế............................................................... 40 2.2.2 Nuôi dạy thế hệ Ni giới tiếp theo ........................................................... 41 CHƢƠNG 3 : VAI TRÒ CỦA NI GIỚI HUẾ ĐỐI VỚI XÃ HỘI ........... 51 3.1 Hoạt động công tác xã hội ...................................................................... 51 3.1.1 Mở các trung tâm nuôi dạy trẻ mồ côi ................................................... 52
6. 3.1.2 Thành lập các viện dưỡng lão cho những cụ già có hoàn cảnh khó khăn .... 54 3.1.3 Từ thiện an sinh xã hội ........................................................................... 56 3.2. Vai trò giáo dục ...................................................................................... 58 3.2.1 Mở các trường mầm non Phật giáo ....................................................... 58 3.2.2 Mở các lớp dạy nghề cho người khuyết tật và khó khăn ....................... 62 3.2.3 Giáo dục thanh thiếu niên Phật tử ........................................................ 63 3.3 Vai trò y tế ................................................................................................ 65 3.4 Vai trò kinh tế .......................................................................................... 67 3.5 Vai trò về mặt tinh thần.......................................................................... 71 KẾT LUẬN .................................................................................................... 74 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 78 PHỤ LỤC ....................................................................................................... 83
7. DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1: thống kê bình quân Tăng Ni qua 6 kỳ Đại hội Phật giáo tỉnh TT Huế ................................................................................................................. 27 Bảng 2.2 : thống kê thành phần nhân sự Tăng Ni trong BTS TT Huế qua 6 nhiệm kỳ .......................................................................................................... 29 *Bảng 2.3: thống kê nhân sự bình quân trong các phân ban của Giáo hội qua các nhiệm kỳ (1987-2017) ............................................................................. 31 Bảng2.4 : Thống kê bình quân thành phần giảng sư và các buổi giảng pháp, dạy lớp Phật tử của Giáo hội từ năm 1997-2007. ........................................... 35 Bảng2. 5 : thống kê bình quân thành phần giảng sư và các buổi giảng pháp, dạy lớp Phật tử của Ban trị sự Huế từ năm 2007-2017 ................................... 37 Báng 2.6 : Thống kê trung bình số ni chúng ở 5 chùa lớn tại Huế năm1987- 2017 ................................................................................................................. 44 Bảng 3.1 : Thống kê số lượng bình quân các trẻ tại cô nhi viện Đức Sơn và Ưu Đàm từ 1987 đến 2017 .............................................................................. 52 Bảng 3.2 : Thống kê số người đăng ký dưỡng lão tại chùa Tịnh Đức và Diệu Viên ................................................................................................................. 55 từ năm1987 đến 2017 ..................................................................................... 55 Bảng 3.3: Thống kê tổng chi bình quân từ thiện qua các năm của Ban từ thiện thuộc ................................................................................................................ 57 BTS GHPG TT Huế ....................................................................................... 57
8. MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong thế giới ngày nay, khi nói đến người phụ nữ, cảm quan của chúng ta rất khác so với những thập niên của thế kỷ XX trở về trước, họ không còn nằm trong phạm vi của một người nội trợ hay chỉ “ tam tòng – tứ đức”, phụ nữ ngày nay đã dấn thân ra xã hội bằng tất cả năng lực của bản thân, góp phần vào công cuộc xây dựng gia đình và xã hội. Ngày nay người phụ nữ hiện đại đẹp từ nhân phẩm đến trí tuệ. Sự đối trọng giữa nam và nữ đã luôn tồn tại trong lòng xã hội qua các thời kỳ khác nhau, đã mặc định phụ nữ chẳng biết làm gì và cũng không nên làm gì ngoài việc chăm lo chồng con, nội ngoại, chính những phong tục và lễ nghi phong kiến đã trói buộc và kìm hãm khả năng của người phụ nữ. Thời nay, khi “thế giới phẳng” là xu thế, người nữ cũng lên bàn cân của xã hội, cũng làm việc và phát huy năng lực nội tại của bản thân, đóng góp một phần không nhỏ cho sự phát triển toàn cầu. Ni giới Phật giáo không ngoại lệ, tuy là người xuất gia, không màng đến thế tục, nhưng không có nghĩa là “yếm thế” như người ta từng nghĩ. Vai trò của họ trong thế giới ngay nay với sở tu sở học của mình cũng đã được khẳng định, bởi “Phật pháp bất ly thế gian pháp” (Phật pháp không xa rời thế gian mà thực hành). Ngay từ thời Đức Phật, địa vị người phụ nữ đã được Đức Phật xác định qua khả năng tu tập và chứng ngộ, thành lập tổ chức Ni đoàn và tham gia thuyết giảng cho hàng cư sĩ và giáo dục Ni giới1 . Cho đến bây giờ, vai trò Ni giới Phật giáo càng được đề cao trong sứ mệnh chung của Giáo hội, ngoài vai trò trong việc tổ chức Tăng đoàn ( gồm Tăng và Ni ) thì vai trò đối với xã hội cũng được quan tâm đến, được xem là mục tiêu trong việc hoằng dương chánh pháp. Huế là một trong những cái nôi của Phật Giáo Việt Nam ở Miền Trung, ở đây đã từng xuất hiện nhiều Ni Sư lỗi lạc như Ni Sư Diên Trường, Ni sư Diệu 1 Hoà Thượng Minh Châu Việt dịch,Trưởng lão Ni kệ,2005, NXB Tôn Giáo 1
9. Hương, Ni sư Diệu Không đóng góp cho quá trình chấn hưng Phật giáo, cũng như tham gia các hoạt động thành lập cô nhi viện, viện dưỡng lão, từ thiện an sinh xã hội theo nhu cầu của thời cuộc, chư vị được xem là những Ni sư đi đầu trong việc dấn thân phụng sự xã hội, làm nền tảng cho những hoạt động sau này của chư Ni giới Huế nói riêng và Ni giới Việt Nam nói chung. Với nhãn quan của người thế tục (những người không phải Phật tử, không hiểu biết về Đạo Phật) một số người nghĩ rằng Phật giáo là tôn giáo của sự yếm thế, hạn chế trong việc đóng góp vào sự phát triển của xã hội, thì Ni giới vai trò đối với xã hội càng bị lu mờ. Ni giới chỉ được biết đến là người chỉ biết “tụng kinh gõ mõ”, cơm rau qua ngày trong chốn thiền môn, ít tham gia các hoạt động như chư Tăng. Tuy vậy, với người dân Huế - nơi mà giáo lý Đạo Phật thấm nhuần trong tư tưởng cũng như sanh hoạt thường nhật, họ luôn thấy được Ni giới ở Huế từ đầu thế kỷ XX đến nay đã luôn có những đóng góp thiết thực cho xã hội từ những nền tảng đóng góp trước đó của chư Ni. Đó chính là lý do để chúng tôi chọn xứ Huế làm địa điểm nghiên cứu về vai trò của Ni giới Phật giáo. Sở dĩ người viết chọn mốc năm 1987 là bởi thời gian này “Hội nghị Quốc tế về nữ giới theo Phật giáo” (Sakyadhita International Conferecen on Buddhish Women) được tổ chức thành lập, từ hội nghị này, vị trí của Nữ giới Phật giáo được khẳng định, đặc biệt là Ni giới. Hội nghị là một diễn đàn chung cho giới nữ Phật tử, nơi có thể nói lên tâm tư nguyện vọng, cũng như tạo mọi điều kiện để Ni giới thực hiện được sứ mệnh “những người con gái Đức Phật”. Ở đây, phương hướng, mục tiêu được hoạch định phù hợp với từng quốc gia và thời cuộc, mạnh dạn đưa ra những khiếm khuyết cần khắc phục. Hơn nữa, năm 1986 Đại hội lần thứ VI của Đảng thực sự trở thành cột mốc đổi mới toàn diện đất nước trên mọi lĩnh vực, Việt Nam bước vào một thời kỳ mới, thời kỳ vực dậy để sánh bước với các quốc gia đã và đang phát triển trong khu vực và thế giới. Từ đây Phật giáo nói chung và Ni giới nói 2
10. riêng đóng một vai trò quan trọng trong công cuộc đổi mới đất nước. Với mục đích giúp mọi người nhận thức rõ hơn về vai trò của Ni giới Phật giáo, đặc biệt là Ni giới Huế và phát huy hơn nữa sự đóng góp của cộng đồng Ni giới Việt Nam nói chung và Ni giới Huế trong sứ mệnh “hoằng nguyện độ sanh” trên con đường lý tưởng của mình, người viết đã lựa chọn đề tài này. Ngoài việc làm rõ một số đặc điểm của Ni giới Huế so với những vùng miền khác, người viết đặc biệt quan tâm nghiên cứu vai trò của họ đối với cộng đồng xã hội hiện nay. 2. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài Những kết quả nghiên cứu của luận văn sẽ góp phần làm sáng tỏ vai trò của Ni giới Phật giáo xứ Huế đối với xã hội và Giáo hội Phật giáo Việt Nam, góp phần khẳng định vai trò và vị thế của người phụ nữ Việt Nam trong xã hội. Về mặt thực tiễn, kết quả nghiên cứu của đề tài sẽ là tư liệu tham khảo hữu ích cho những ai quan tâm đến Ni giới nói chung và Ni giới Huế nói riêng. Ngoài ra luận văn sẽ giúp các Ni hiểu rõ hơn tầm quan trọng của mình trong công cuộc “ hoằng pháp lợi sinh”, từ đó tích cực cống hiến cho Phật giáo và xã hội. 3. Lịch sử nghiên cứu vấn đề Vai trò của Nữ tu sĩ Phật giáo ít được quan tâm nghiên cứu. Tuy nhiên, vấn đề này cũng đã được đề cập đến ít nhiều trong một số sách về Phật giáo. Trước đây có nhiều tác phẩm viết về Ni giới Phật giáo trên thế giới, nhưng những tác phẩm đó thường viết về cá nhân, như một dạng tự truyện về cuộc đời và những ảnh hưởng, đóng góp của họ đối với cộng đồng xã hội. Có thể kể ra một số tác phẩm như Những người con gái Đức Phật (Karma Lekshe Tsomo, Hoang Phong chuyển ngữ,1988, Snow Lion Publications), Hành trình của một Nữ tu sĩ Phật giáo: trước những luồng gió ngược chiều (The Journey of One Buddhist Nun: Even Against the Wind/Sid Brown, Albany, NY: State University of New York Press, 2001), Thân phận một nữ tu sĩ Phật giáo: 3