Luận văn Trách nhiệm pháp lý của người quản lý đất đai – qua thực tiễn của tỉnh Thừa Thiên Huế

Nội dung tài liệu: Luận văn Trách nhiệm pháp lý của người quản lý đất đai – qua thực tiễn của tỉnh Thừa Thiên Huế

1. MỤC LỤC Trang Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục lục Danh mục các từ viết tắt LỜI MỞ ĐẦU .................................................................................................. 1 1. Đặt vấn đề .................................................................................................... 1 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TRÁCH NHIỆM PHÁP LÝ CỦA NGƯỜI QUẢN LÝ ĐẤT ĐAI ........................................................................ 5 1.1. Khái niệm người quản lý đất đai ............................................................ 5 1.1.1. Khái niệm công vụ .............................................................................. 5 1.1.2. Khái niệm công chức .......................................................................... 5 1.2. Trách nhiệm pháp lý ................................................................................ 6 1.2.1. Khái niệm và đặc điểm của trách nhiệm pháp lý ................................ 6 1.3. Mục đích việc truy cứu trách nhiệm pháp lý ........................................ 9 1.4. Căn cứ để truy cứu trách nhiệm pháp lý ............................................. 10 1.5. Các loại trách nhiệm pháp lý ................................................................ 13 1.6. Những yêu cầu cơ bản đối với việc truy cứu trách nhiệm pháp lý ....... 13 1.7. Các hành thức trách nhiệm pháp lý trong việc xử lý các hành vi vi phạm pháp luật đất đai ............................................................................. 15 2.1. Trách nhiệm hành chính ....................................................................... 16 2.2. Trách nhiệm kỷ luật ............................................................................... 17 2.3. Trách nhiệm hình sự .............................................................................. 18 2.4. Trách nhiệm dân sự ............................................................................... 19 3.1. Trách nhiệm pháp lý của cán bộ công chức ........................................ 20 3.1.1. Trách nhiệm hình sự .......................................................................... 20 3.1.2. Trách nhiệm dân sự ........................................................................... 20 3.1.3. Trách nhiệm hành chính .................................................................... 20 3.1.4. Trách nhiệm kỷ luật của cán bộ công chức ....................................... 20 3.2. Khái niệm, phân loại vi phạm pháp luật .............................................. 25
2. 3.2.1. Khái niệm vi phạm pháp luật và cấu thành vi phạm pháp luật ......... 25 3.2.2. Phân loại vi phạm pháp luật .............................................................. 29 4.1. Vi phạm pháp luật đất đai ..................................................................... 31 4.1.1. Khái niệm vi phạm pháp luật đất đai ................................................ 31 4.1.2. Dấu hiệu của hành vi vi phạm pháp luật đất đai ............................... 31 5.1. Phân loại vi phạm pháp luật đất đai .................................................... 34 5.1.1. Vi phạm xâm hại đến quyền đại diện cho chủ sở hữu đất đai của Nhà nước .................................................................................. 35 5.2.2. Vi phạm, xâm phạm đến quyền của người sử dụng đất .................... 35 6.1. Những yếu tố tác động đến hành vi vi phạm pháp luật của người quản lý đất đai ............................................................................................... 36 7.1. Những yếu tố tác động đến Truy cứu trách nhiệm pháp lý của những người quản lý đất đai ........................................................................ 36 8.1. Các quy định của pháp luật về xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai .............................................................................................. 37 8.1.1. Đặc điểm của hoạt động xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai ....................................................................................... 37 8.2.2. Nguyên tắc xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai ........... 38 8.2.3. Hình thức và mức xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai ....... 41 Chương 2: THỰC TRẠNG QUY ĐỊNH PHÁP LUẬT VÀ THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ TRÁCH NHIỆM PHÁP LÝ CỦA NGƯỜI QUẢN LÝ ĐẤT ĐAI HIỆN NAY ................................................................ 60 2.1 Thực trạng quy định pháp luật về trách nhiệm pháp lý của công chức .. 60 2.1.1. Về trách nhiệm kỷ luật của công chức .............................................. 60 2.1.2. Về trách nhiệm hình sự của công chức ............................................. 60 2.1.3. Về trách nhiệm hành chính ............................................................... 61 2.1.4. Về trách nhiệm vật chất của công chức ............................................ 61 2.2. Thực trạng thực hiện pháp luật về trách nhiệm pháp lý của công chức .. 62 2.2.1. Thực trạng vi phạm pháp luật của công chức ................................... 62 2.2.2. Thực trạng áp dụng trách nhiệm pháp lý của công chức .................. 62 2.3. Nguyên nhân chủ yếu của những mặt tích cực và hạn chế trong việc thực hiện pháp luật về trách nhiệm pháp lý của công chức .............. 63
3. 2.3.1. Nguyên nhân chủ yếu của những mặt tích cực ................................. 63 2.3.2. Nguyên nhân chủ yếu của những mặt hạn chế ................................. 64 2.4. Tình hình quản lý về đất đai tại tỉnh Thừa Thiên Huế ...................... 65 2.5. Những kết quả đạt được trong lĩnh vực quản lý nhà nước về đất đai thể hiện trong các nội dung sau ............................................................. 66 2.6. Thực trạng vi phạm hành chính về đất đai ở tỉnh Thừa Thiên Huế ............... 79 2.6.1. Tình hình vi phạm ............................................................................. 81 2.6.2. Đánh giá tình hình vi phạm hành chính về đất đai ở Thừa Thiên Huế ... 88 2.7. Thực hiện pháp luật về trách nhiệm pháp lý của người quản lý đất đai ở tỉnh Thừa Thiên Huế .................................................................... 91 2.7.1. Quan điểm, chủ trương và các văn bản của Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân tỉnh Thừa Thiên Huế trong xử lý vi phạm pháp luật về đất đai nói chung và vi phạm hành chính về đất đai nói riêng ...................... 91 2.7.2. Kết quả xử lý vi phạm pháp luật đất đai và vi phạm hành chính về đất đai ở Thừa Thiên Huế ............................................................... 94 2.7.3. Nhận xét đánh giá về tình hình xử lý vi phạm hành chính về đất đai ở Thừa Thiên Huế ......................................................................... 96 Chương 3: QUAN ĐIỂM VÀ NHỮNG GIẢI PHÁP CƠ BẢN VỀ HOÀN THIỆN CHẾ ĐỊNH TRÁCH NHIỆM PHÁP LÝ CỦA NGƯỜI QUẢN LÝ ĐẤT ĐAI ...................................................................... 99 3.1. Yêu cầu khách quan, cấp bách và quan điểm tăng cường trách nhiệm pháp lý của người quản lý đất đai ở tỉnh Thừa Thiên Huế hiện nay. ............. 99 3.1.1. Yêu cầu khách quan, cấp bách của việc tăng cường Trách nhiệm pháp lý về đất đai ở Thừa Thiên Huế .............................................. 99 3.1.2. Quan điểm về nâng cao Trách nhiệm pháp lý của người quản lý đất đai ở Thừa Thiên Huế hiện nay ............................................... 103 3.2. Các giải pháp kiến nghị góp phần áp dụng có hiệu quả và hoàn thiện các quy định của pháp luật về Trách nhiệm pháp lý của người quản lý đất đai .............................................................................................. 108 3.2.1. Hoàn thiện các quy định về quản lý, sử dụng đất đai và xử lý vi phạm hành chính về đất đai ........................................................... 108
4. 3.2.2. Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác quản lý nhà nước về đất đai và xử lý vi phạm hành chính về đất đai ............... 112 3.2.3. Đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về đất đai với mọi tầng lớp nhân dân ............................................................. 113 3.2.4. Nâng cao trình độ đội ngũ cán bộ làm công tác quản lý đất đai và xử lý vi phạm hành chính về đất đai .............................................. 118 3.2.5. Nâng cao chất lượng công tác quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; thực hiện tốt việc thống kê, kiểm kê đất đai và xây dựng bản đồ hiện trạng sử dụng đất; đẩy nhanh tiến độ cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất ........................................................................... 121 3.2.6. Tăng cường kiểm tra, thanh tra, giám sát hoạt động quản lý, sử dụng đất đai; xử lý nghiêm minh, kịp thời các vi phạm hành chính về đất đai ........................................................................................ 126 3.2.7. Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý đất đai ..................... 130 3.2.8. Lắng nghe ý kiến của nhân dân về công tác quản lý đất đai để phát hiện và xử lý kịp thời những vi phạm của người quản lý đất đai ....... 130 KẾT LUẬN .................................................................................................. 131 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................... 134
5. DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT CNH: Công nghiệp hóa GCNQSDĐ: Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất HĐH: Hiện đại hóa HĐND: Hội đồng Nhân dân NSDĐ: Người sử dụng đất QLNN: Quản lý Nhà nước QPPL: Quy phạm pháp luật QSDĐ: Quyền sử dụng đất SDĐ: Sử dụng đất TNPL: Trách nhiệm pháp lý UBND: Ủy ban Nhân dân VPHC: Vi phạm hành chính VPPL: Vi phạm pháp luật XHCN: Xã hội chủ nghĩa
6. LỜI MỞ ĐẦU 1. Đặt vấn đề 1.1 Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu Đất đai là nguồn tài nguyên thiên nhiên vô cùng quý giá, là tặng vật của thiên nhiên dành cho con người nhưng đất đai không phải là vô tận và nếu việc quản lý, sử dụng không hợp lý thì con người sẽ phải trả giá cho những hành động của mình. Việc quản lý đất đai ở nước ta trong những năm qua còn tồn tại rất nhiều vấn đề bất hợp lý gây nhiều phản ứng gay gắt trong nhân dân và là nỗi trăn trở của các nhà lãnh đạo. Hiện tượng vi phạm pháp luật của người quản lý đất đai ở Việt Nam hiện nay còn khá phổ biến, nhất là tham nhũng, tiêu cực, suy thoái về phẩm chất đạo đức là tương đối nghiêm trọng. Các vi phạm pháp luật không giới hạn ở một lĩnh vực, một ngành, một địa phương mà xảy ra trên phạm vi rộng, xảy ra ngay trong bộ máy các cơ quan bảo vệ pháp luật. Trong bảy năm qua, kể từ khi luật đất đai năm 2003 có hiệu lực từ ngày 01/07/2004 có rất nhiều cán bộ, công chức các cấp đã bị xử lý và khởi tố do liên quan đến vi phạm về quản lý pháp luật đất đai. Tiêu cực đất đai là “địa chỉ nóng” cần đánh mạnh. Vừa qua hàng loạt các vụ án lớn liên quan đến quản lý đất đai như vụ Đồ Sơn, Phú Quốc, Bình Phước, Tiên Lãng-Hải Phòng... Hiện tượng Đồ Sơn không còn là cá biệt. Tuy mức độ cụ thể có thể khác nhau nhưng chúng ta có thể khẳng định rằng không nơi nào không có hiện tượng tham nhũng về đất đai, không có nơi nào cán bộ có chức, có quyền không được giao đất với giá rẻ. Luật đất đai 2003 ra đời lần đầu tiên đã quy định quyền khởi kiện vụ án hành chính đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính trong lĩnh vực quản lý đất đai, quy định cụ thể việc xử lý vi phạm đối với trường hợp cán bộ công chức nhà nước có hành vi vi phạm pháp luật đất đai hoặc vi phạm về thực hiện trình tự, thủ tục hành chính trong quản lý và sử dụng đất. 1
7. Thừa Thiên Huế là một tỉnh duyên hải miền Trung với diện tích đất tự nhiên là Phía Bắc giáp tỉnh Quảng Trị. Phía Tây giáp nước bạn Lào, phía Đông giáp biển Đông và phía Nam giáp thành phố Đà Nẵng. Với địa hình phức tạp, đồi núi hiểm trở, dân cư phân bố không đồng đều và đây là mảnh đất cố Đô gần ngàn năm thuộc chế độ phong kiến, vì vậy vấn đề quản lý vô cùng phức tạp và dễ dẫn đến những vi phạm trong lĩnh vực này. Một vấn đề khá nhạy cảm hiện nay trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế là quản lý và sử dụng đất của các cơ sở tôn giáo, vì vậy cũng cần có những chính sách phù hợp để tránh vi phạm về quản lý xảy ra trong lĩnh vực này. Đây là vấn đề khá mới mẻ đối với các công trình nghiên cứu. Trước đây, chủ yếu nghiên cứu về xử lý vi phạm nói chung và xử lý vi phạm đối với người sử dụng đất. Ít có công trình nghiên cứu nào đi sâu vào vấn đề xử lý vi phạm đối với người quản lý đất đai. Xuất phát từ những lý do trên, việc nghiên cứu đề tài “Trách nhiệm pháp lý của người quản lý đất đai – qua thực tiễn của tỉnh Thừa Thiên Huế” trong bối cảnh hiện nay là hợp lý và cần thiết. Đã đến lúc quan cũng giống thứ dân cần phải bị xử lý nghiêm minh. Nghiên cứu đề tài này cũng là cơ hội để tìm hiểu sâu hơn về thực trạng quản lý đất đai ở nước ta cũng như việc xử lý vi phạm đối với người quản lý nói riêng và tôi cũng hy vọng sẽ đóng góp được những giải pháp hay để tháo gỡ phần nào những vướng mắc trong việc xử lý vi phạm đối với người quản lý đất đai. 1.2. Mục tiêu nghiên cứu 1.2.1.Mục tiêu tổng quát Nghiên cứu đề tài này nhằm mục tiêu hạn chế vi phạm pháp luật đất đai của những người quản lý đất đai, nâng cao trách nhiệm pháp lý của họ để mang lại hiệu lực và hiệu quả tốt nhất của nhà nước trong quản lý đất đai và quyền và lơi ích chính đáng của người sử dụng đất nói. 2
8. 1.2.2. Mục tiêu cụ thể - Mục tiêu của luận văn là nghiên cứu một số vấn đề lý luận về trách nhiệm pháp lý của người quản lý đất đai, nhằm nắm được thực trạng của việc vi phạm pháp luật đất đai của người quản lý tại địa phương. Tìm ra nguyên nhân vi phạm, từ đó rút ra những kiến nghị nhằm hoàn thiện quy định của pháp luật về trách nhiệm pháp lý của người quản lý đất đai, đảm bảo thực hiện tốt chế định này trong thực tiễn. 1.3. Tính mới và những đóng góp của đề tài Liên quan đến lĩnh vực đất đai có rất nhiều tác giả nghiên cứu ở nhiều góc độ khác nhau như: Quy hoạch đất đai, sử dụng đất đai, quản lý đất đai, vi phạm của người sử dụng đất...chứ chưa có đề tài nào nghiên cứu về vi phạm của người quản lý. Vì vậy đây là đề tài hoàn toàn mới tại địa phương và chưa có ai đặt vấn đề nghiên cứu. Khi chọn đề tài này tác giả biết rằng sẽ gặp rất nhiều khó khăn vì tính phức tạp của vấn đề, nhưng với công tác chuyên môn hiện tại, tác giả mong muốn đóng góp một phần nhỏ của mình về mặt khoa học và thực tiễn tại địa phương để góp phần xây dựng nhà nước pháp quyền trong giai đoạn hiện nay. Điểm mới của luận án thể hiện trên các khía cạnh sau đây: - Kiến giải một cách có cơ sở khái niệm trách nhiệm pháp lý của người quản lý đất đai ở khía cạnh tiêu cực. Trong giới hạn nghiên cứu, đã làm sáng tỏ khái niệm, đặc điểm trách nhiệm pháp lý của người quản lý đất đai, các hình thức trách nhiệm pháp lý của người quản lý đất đai. - Đưa ra được các yêu cầu của Nhà nước đối với trách nhiệm pháp lý của người quản lý đất đai. - Đánh giá một cách tương đối toàn diện các quy định pháp luật về trách nhiệm pháp lý của người quản lý đất đai, cũng như thực trạng vi phạm pháp luật của người quản lý đất đai và thực tiễn áp dụng trách nhiệm pháp lý đối với người quản lý đất đai vi phạm. 3
9. - Đề xuất được những giải pháp hoàn thiện quy định của pháp luật về trách nhiệm pháp lý của người quản lý đất đai và những giải pháp bảo đảm việc thực hiện trách nhiệm pháp lý của người quản lý đất đai hiện nay. 1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 1.4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là cán bộ, công chức được nhà nước giao quyền trong lĩnh vực quản lý đất đai 1.4.2. Phạm vi nghiên cứu của đề tài Nghiên cứu vi phạm pháp luật đất đai của người quản lý tại Thừa Thiên Huế trong vòng 5 năm (từ 2006-2011) và được chia thành hai dạng cơ bản sau: + Vi phạm pháp luật trong quản lý đất đai. + Vi phạm pháp luật trong sử dụng đất đai. Trong luận văn này, tôi sẽ tập trung đi sâu nghiên cứu, khai thác về vi phạm pháp luật đất đai của người quản lý đất đai. Luận văn bao gồm những nội dung sau: - Những vấn đề lý luận về xử lý vi phạm và xử lý vi phạm đối với người quản lý đất đai. - Nghiên cứu thực trạng pháp luật đất đai về xử lý vi phạm đối với người quản lý đất đai. - Thực trạng vi phạm của người quản lý đất đai và xử lý vi phạm đối với người quản lý đất đai, đồng thời tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến vi phạm và tình trạng xử lý vi phạm đối với người quản lý đất đai chưa triệt để và nghiêm minh. - Qua các vấn đề nghiên cứu trên, từ đó đưa ra các giải pháp, kiến nghị nhằm ngăn ngừa và xử lý vi phạm nghiêm minh, triệt để đối với người quản lý đất đai. 4
10. Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TRÁCH NHIỆM PHÁP LÝ CỦA NGƯỜI QUẢN LÝ ĐẤT ĐAI 1.1. Khái niệm người quản lý đất đai Người quản lý đất đai rất phong phú và đa dạng, bao gồm: Cán bộ, công chức, viên chức, những người hợp đồng để giao nhiệm vụ quản lý đất đai...Luận văn này chủ yếu nghiên cứu người quản lý đất đai là công chức. Công vụ và công chức có mối liên hệ mật thiết với nhau, khi quan niệm về công vụ ra sao thì sẽ có một quan niệm về công chức tương ứng. Do đó, cần thiết phải tìm hiểu khái niệm công vụ, làm cơ sở cho việc nghiên cứu về công chức và trách nhiệm pháp lý của công chức. 1.1.1. Khái niệm công vụ Ở mỗi giai đoạn lịch sử khác nhau, chế độ nhà nước khác nhau nền công vụ được quy định khác nhau. Vì thế mà có những cách hiểu khác nhau về công vụ. Xuất phát từ đặc thù của hệ thống chính trị nước ta, công vụ được hiểu là một loại lao động mang tính phục vụ, tính quyền lực và pháp lý, được thực thi bởi đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức nhằm thực hiện các chức năng của Nhà nước trong quá trình quản lý toàn diện các mặt hoạt động của đời sống xã hội. 1.1.2. Khái niệm công chức Tùy theo phạm vi công vụ rộng hay hẹp, khái niệm công chức cũng có nội hàm rộng, hẹp tương ứng. Nhìn chung, các quan niệm về công chức ở nước ta và các nước khác trong lịch sử và hiện tại thường khác nhau về đối tượng nào là công chức. Ở nước ta, công chức được hiểu là Công dân Việt Nam, được tuyển dụng, bổ nhiệm vào ngạch, chức vụ, chức danh trong cơ quan của Đảng Cộng 5