Luận văn Tiểu thuyết tâm lí của Virginia Woolf những cách tân về thể loại

Nội dung tài liệu: Luận văn Tiểu thuyết tâm lí của Virginia Woolf những cách tân về thể loại

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Nguyễn Thị Ngọc TIỂU THUYẾT TÂM LÍ CỦA VIRGINIA WOOLF NHỮNG CÁCH TÂN VỀ THỂ LOẠI LUẬN VĂN THẠC SĨ NGÔN NGỮ, VĂN HỌC VÀ VĂN HÓA VIỆT NAM Thành phố Hồ Chí Minh – 2020
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Nguyễn Thị Ngọc TIỂU THUYẾT TÂM LÍ CỦA VIRGINIA WOOLF NHỮNG CÁCH TÂN VỀ THỂ LOẠI Chuyên ngành : Văn học nước ngoài Mã ngành : 8220242 LUẬN VĂN THẠC SĨ NGÔN NGỮ, VĂN HỌC VÀ VĂN HÓA VIỆT NAM NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS NGUYỄN HỮU HIẾU Thành phố Hồ Chí Minh - 2020
3. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi. Các số liệu và kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được công bố ở các công trình khác. Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 19 tháng 7 năm 2020 Người viết luận văn Nguyễn Thị Ngọc
4. LỜI CẢM ƠN Tôi xin chân thành cảm ơn: Giảng viên hướng dẫn, PGS.TS Nguyễn Hữu Hiếu Quý thầy cô công tác tại khoa Ngữ Văn, khoa Sau Đại học, trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh Gia đình và bạn bè đã ủng hộ và tận tình giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và hoàn \ thành luận văn tốt nghiệp này. Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 19 tháng 7 năm 2020 Người viết luận văn Nguyễn Thị Ngọc
5. MỤC LỤC Trang phụ bìa Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 Chương 1. V. WOOLF TRONG DÒNG CHẢY TIỂU THUYẾT TÂM LÍ HIỆN ĐẠI ................................................................. 16 1.1. Chủ nghĩa hiện đại trong văn học phương Tây đầu thế kỷ XX............ 16 1.1.1. Bối cảnh xã hội-thời đại ................................................................ 16 1.1.2. Sự ra đời của chủ nghĩa hiện đại trong văn học ............................ 19 1.2. Tiểu thuyết tâm lý hiện đại phương Tây đầu thế kỷ XX ...................... 22 1.2.1. Khái lược về tiểu thuyết tâm lí ...................................................... 22 1.2.2. Nguồn gốc, quá trình hình thành của tiểu thuyết tâm lý ............... 24 1.2.3. Woolf và quá trình cách tân tiểu thuyết tâm lý ............................. 27 Tiểu kết chương 1 ............................................................................................ 36 Chương 2. TIỂU THUYẾT VIRGINIA WOOLF VÀ HÌNH TƯỢNG NHÂN VẬT .............................................................. 37 2.1. Khái lược về hình tượng nhân vật ........................................................ 37 2.2. Các kiểu nhân vật và sự của Virginia Woolf ........................................ 39 2.2.1. Nhân vật chiêm nghiệm ................................................................. 39 2.2.2. Nhân vật nổi loạn ........................................................................... 60 2.2.3. Nhân vật mang tiếng nói nữ quyền................................................ 73 Tiểu kết Chương 2 ........................................................................................... 80 Chương 3. TIỂU THUYẾT VIRGINIA VÀ SỰ TỔ CHỨC KHÔNG - THỜI GIAN NGHỆ THUẬT .............................. 81 3.1. Khái lược về không - thời gian nghệ thuật ........................................... 81
6. 3.2. Không gian nghệ thuật trong tiểu thuyết tâm lý của Virginia Woolf ........................................................................................................... 83 3.2.1. Không gian địa lý .......................................................................... 83 3.2.2. Không gian tâm lý ......................................................................... 89 3.3. Thời gian nghệ thuật trong tiểu thuyết tâm lý của Virginia Woolf ...... 96 3.3.1. Thời gian vật lý .............................................................................. 96 3.3.2. Thời gian tâm lý ............................................................................. 99 Tiểu kết Chương 3 ......................................................................................... 107 KẾT LUẬN ................................................................................................... 108 TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................... 111
7. 1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Tiểu thuyết tâm lí được xem là một bước tiến quan trọng của thể loại và tư duy tiểu thuyết, một đỉnh cao của nghệ thuật tiểu thuyết thế giới. Manh nha từ trong những sáng tác của W. Shakespeare (thế kỷ XVI), phát triển mạnh gắn liền với các sáng tác của Fyodo Dostoyevsky, Lep Tolstoy hay Stendhal, những nhà văn nổi tiếng nhất của chủ nghĩa hiện thực (thế kỷ XIX), nhưng phải đến thế kỷ XX, tiểu thuyết tâm lí mới phát triển lên đỉnh cao và phát huy hết được tiềm năng của nó. Trào lưu hiện đại chủ nghĩa (modernism) xuất hiện từ cuối thế kỉ XIX và phát triển mạnh vào đầu thế kỷ XX đã được coi là một cuộc cách mạng trong văn học nghệ thuật, trong đó có một số hiện tượng văn học thường được gọi là “phong trào nghệ thuật tiên phong của thế kỷ XX” (như chủ nghĩa đa-đa, chủ nghĩa siêu thực, chủ nghĩa ấn tượng ). Nổi bật lên như một trong những tên tuổi hàng đầu và là một trong những người sáng lập nên trào lưu hiện đại chủ nghĩa cùng T.S. Eliot, Ezra Pound, Marcel Proust, James Joyce và Gertrude Stein, Virginia Woolf đã trở thành một trong những tác giả vĩ đại nhất của thế kỷ XX, là nhân vật chủ chốt trong lịch sử văn chương Anh ngữ. Malcolm Bradburry đã đánh giá Căn Phòng của Jacob của Woolf cùng Ulysses của James Joyce và Đất Hoang của T.S Eliot làm nên một tam vị tác phẩm đánh dấu bước ngoặt quan trọng nhất của phong trào văn học hiện đại. Ở Việt Nam, việc dịch và nghiên cứu V. Woolf cũng như tác phẩm của bà còn hết sức mới mẻ nhưng trên thế giới thì đã vô cùng phổ biến. Tên tuổi của bà đã phủ bóng xuống văn đàn thế giới trong thế kỷ XX. Cuộc đời và những cống hiến nghệ thuật của Woolf đã trở thành đề tài lớn cho nhiều đầu sách, nhiều công trình nghiên cứu. Bộ môn văn học Anh của nhiều trường đại học danh tiếng đều dành những học phần quan trọng để nghiên cứu về tác
8. 2 phẩm của bà. Tác phẩm của Woolf được tái bản và dịch ra nhiều thứ tiếng. Nghiên cứu về Woolf và sáng tác của bà chính là một hướng đi đúng đắn để tiếp cận nền văn học hiện đại của thế giới một cách đầy đủ, hiệu quả. Từ đó thu nhận được những chỉ dẫn quý báu trong việc tiếp cận, lĩnh hội những thành tựu văn học hiện đại, đương đại. Trong nước đã có một số bài tiểu luận, một số luận văn nghiên cứu về Woolf nhưng mới chỉ đề cập đến một số khía cạnh như chủ nghĩa nữ quyền, kỹ thuật dòng ý thức, mà chưa có một công trình chuyên biệt, có tính tổng hợp, khái quát về tác phẩm của bà. Qua quá trình tìm hiểu chúng tôi nhận thấy tiểu thuyết của Virginia Woolf chính là sự kế thừa và tiếp tục thành tựu của tiểu thuyết tâm lí thế kỉ XIX. Virginia Woolf cùng các nhà văn tiên phong của chủ nghĩa hiện đại đã đưa thể loại này phát triển lên một tầm cao mới với những cách tân rõ rệt về thể loại. Woolf đã in đậm trong nền văn học hiện đại một phương thức biểu đạt mới với thế giới quan riêng biệt, độc đáo của mình. Vì những lí do kể trên, chúng tôi mạnh dạn chọn nghiên cứu về Woolf với đề tài “Tiểu thuyết tâm lí của Virginia Woolf, những cách tân về thể loại” mong đóng góp một cái nhìn hoàn chỉnh hơn về tên tuổi lừng danh của văn đàn thế giới trong thế kỉ XX này 2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu a. Về đối tượng nghiên cứu Chúng tôi tập trung làm rõ những cách tân về thể loại tiểu thuyết tâm lí qua sáng tác của V. Woolf. Đó là những đổi mới, khác biệt trong tiểu thuyết tâm lí của Virginia Woolf so với tiểu thuyết tâm lí truyền thống thế kỉ XIX. Chúng tôi sẽ đi sâu đánh giá nguyên do, biểu hiện, những đột phá về nội dung, tư tưởng trong tiểu thuyết tâm lí của Woolf so với giai đoạn trước đó. Đồng thời chúng tôi cũng muốn tìm hiểu vị trí sáng tác của V.Woolf đối với văn học phương Tây cũng như văn học thế giới thế kỷ XX.
9. 3 b. Về phạm vi nghiên cứu Dù cuộc đời ngắn ngủi và phải thường xuyên chiến đấu với căn bệnh thần kinh, Woolf vẫn để lại một khối lượng tác phẩm đồ sộ: 8 tiểu thuyết, 6 tập truyện ngắn, 1 vở kịch, ba tập tiểu sử (Orlando,1928 còn được xem như một tiểu thuyết), 3 công trình dịch về các nhà văn Nga, nhiều tập tiểu luận, luận văn, du kí, giới thiệu tác gia văn học, thư từ, nhật kí, V. Woolf không chỉ là một nhà tiểu thuyết lừng danh, bà con là một nhà lý luận - phê bình tiêu biểu của thế kỉ XX. Nhưng với phạm vi đề tài, chúng tôi chọn nghiên cứu, khảo sát hai tiểu thuyết và một tập luận văn của bà. Đó là Đến ngọn hải đăng (To the lighthouse),1927: Nguyễn Vân Hà dịch, Nxb Văn học, năm 2016. Bà Daloway (Mrs Daloway),1925: Nguyễn Thành Nhân dịch, Nxb Tổng hợp TP Hồ Chí Minh, năm 2016. Căn phòng riêng(A room of One’s Own), 1929: Trịnh Y Thư dịch, Nxb Tri thức, năm 2008. Trong quá trình thực hiện có mở rộng so sánh, đối chiếu với một số tác phẩm của Stendhal, James Joyce và của chính V. Woolf để làm rõ những khám phá của mình. 3. Lịch sử vấn đề Ngay từ tác phẩm đầu tiên The Voyage Out (Du hành ra ngoài, 1915), Woolf đã bước đầu khẳng định được tên tuổi của mình. Từ đó cũng mở ra sự nghiệp văn chương rực rỡ của bà. Bà trở thành một trong những cây bút tiên phong, thành viên sáng lập ra trào lưu hiện đại chủ nghĩa, có tầm ảnh hưởng sâu rộng đến văn chương, nghệ thuật của Anh quốc cũng như thế giới. Sau Thế chiến thứ hai, sự chú ý đối với các tác phẩm của bà giảm đi nhiều, nhưng từ đầu thập niên 1970 cho tới nay, do sự phát triển mạnh mẽ của
10. 4 chủ nghĩa nữ quyền ở phương Tây, ngày càng có nhiều công trình nghiên cứu về tác phẩm cũng như bản thân cuộc sống sáng tác và hoạt động của bà. Cuộc đời và sự nghiệp phong phú, phức tạp của Virginia Woolf đã được nghiên cứu sâu rộng bởi hàng chục tác giả, hàng chục diễn đàn khác nhau dưới hình thức các tác phẩm tiểu sử và phân tích phê bình. a. Ở Việt Nam Ở Việt Nam, việc dịch và nghiên cứu tác phẩm của V.Woolf còn là một lĩnh vực khá mới mẻ. Việc dịch tác phẩm của Woolf phần lớn đến từ tâm huyết và nỗ lực của những dịch giả say mê văn chương đẹp đẽ, cao nhã và độc đáo của bà. Và thứ văn chương đẹp đẽ, lôi cuốn ấy đã ngày càng thu hút sự quan tâm, chú ý, tìm hiểu của độc giả cũng như giới phê bình - nghiên cứu. Qua quá trình khảo sát, chúng tôi đã tìm được rất nhiều những bài viết, báo cáo khoa học, công trình nghiên cứu về Woolf và tác phẩm của nữ nhà văn. Trong phạm vi đề tài, dù không trực tiếp đề cập đến những cách tân tiểu thuyết tâm lí của Woolf nhưng có những biểu hiện nội hàm của phạm trù này, chúng tôi quan tâm, ghi nhận các bài viết, công trình sau: Trong cuốn Lịch sử văn học Anh, tác giả Nguyễn Thành Thống đã có bài giới thiệu về Virginia Woolf, trong đó nhấn mạnh tính độc đáo trong sáng tác của bà, đặt bà bên cạnh Herry James và Proust về khả năng tinh tế trong phân tích tâm lý. Ông cũng đánh giá tiểu thuyết của Woolf “đảo lộn những truyền thống của tiểu thuyết” (Nguyễn Thành Thống, 1997, tr 456), tôn bà là “khéo léo bậc thầy trong kỹ thuật stream of consciousness. Tất cả những gì diễn ra trong tâm hồn nhân vật của bà đều được thuật lại một cách trung thực - những cảm giác, những ý tưởng, những ấn tượng chóng qua” (Nguyễn Thành Thống, 1997, tr 456). Thông qua thế giới nội tâm nhân vật, Woolf đã thể hiện sâu sắc thế giới khách quan. Bà lên án các tiểu thuyết gia theo thời, chỉ biết tả bộ mặt bề ngoài của sự thật. Nhà nghiên cứu cũng cho rằng lý tưởng sáng tác mà Woolf theo đuổi cũng sánh ngang với lý tưởng của Herry