Luận văn Thực hiện pháp luật về ban hành văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương cấp tỉnh – từ thực tiễn tỉnh Hòa Bình

Nội dung tài liệu: Luận văn Thực hiện pháp luật về ban hành văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương cấp tỉnh – từ thực tiễn tỉnh Hòa Bình

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA XA ĐỨC THỌ THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ BAN HÀNH VĂN BẢN QUY PHẠM PHÁP LUẬT CỦA CHÍNH QUYỀN ĐỊA PHƯƠNG CẤP TỈNH – TỪ THỰC TIỄN TỈNH HÒA BÌNH LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH HÀ NỘI – 2021
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA XA ĐỨC THỌ THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ BAN HÀNH VĂN BẢN QUY PHẠM PHÁP LUẬT CỦA CHÍNH QUYỀN ĐỊA PHƯƠNG CẤP TỈNH – TỪ THỰC TIỄN TỈNH HÒA BÌNH LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH Chuyên ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính Mã số: 8 38 01 02 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: GS.TS. TRẦN NGỌC ĐƯỜNG HÀ NỘI – 2021
3. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi dưới sự hướng dẫn khoa học của GS.TS. Trần Ngọc Đường. Luận văn cao học này là sản phẩm của quá trình tìm tòi, nghiên cứu và trình bày của tác giả về đề tài luận văn. Mọi số liệu, quan điểm, quan niệm của các tài liệu và các nhà nghiên cứu khác được trích dẫn trong luận văn đảm bảo tính chính xác, tin cậy và trung thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Học viên Xa Đức Thọ 1
4. LỜI CẢM ƠN Trước hết, tôi xin trân trọng bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến lãnh đạo Học viện Hành chính Quốc gia, cùng tập thể các giáo sư, phó giáo sư, tiến sỹ và cán bộ quản lý của Học viện đã tận tình truyền đạt những kiến thức khoa học quý báu và tạo các điều kiện thuận lợi giúp tôi hoàn thành chương trình cao học chuyên ngành Luật Hiến pháp và Luật Hành chính. Xin chân thành cảm ơn Giáo sư, Tiến sĩ Trần Ngọc Đường đã tận tình hướng dẫn tôi nghiên cứu hoàn thành tốt luận văn này. Xin chân thành cảm ơn Thường trực Tỉnh ủy, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Hòa Bình đã tạo điều kiện cho tôi được tham gia chương trình đào tạo cao học và hỗ trợ thông tin, tài liệu giúp tôi hoàn thành luận văn. Trong quá trình thực hiện, luận văn sẽ không tránh khỏi những hạn chế, thiếu sót nhất định, rất mong nhận được sự thông cảm và chia sẻ của quý thầy giáo, cô giáo và người đọc. Xin chân thành cảm ơn! Học viên Xa Đức Thọ
5. MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN MỞ ĐẦU .................................................................................................................. 1 Chương 1:CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN PHÁP LUẬT BAN HÀNH VĂN BẢN QUY PHẠM PHÁP LUẬT CỦA CHÍNH QUYỀN ĐỊA PHƯƠNG CẤP TỈNH ............................................................................................................... 7 1.1. Khái niệm và vai trò của thực hiện pháp luật về ban hành văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương ..................................................................... 7 1.1.1. Khái niệm văn bản quy phạm pháp luật ......................................................... 7 1.1.2. Vai trò của thực hiện pháp luật về quy trình xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương cấp tỉnh........................................... 10 1.2. Thực hiện pháp luật về nguyên tắc ban hành văn bản quy phạm pháp luật của của chính quyền địa phương cấp tỉnh ..................................................................... 17 1.3. Thực hiện pháp luật về qui trình xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương cấp tỉnh.......................................................................... 22 1.3.1. Thực hiện pháp luật về quy trình xây dựng, ban hành nghị quyết của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh ................................................................................................... 22 1.3.2. Thực hiện pháp luật về quy trình xây dựng, ban hành quyết định của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh ................................................................................................... 29 TIỂU KẾT CHƯƠNG 1 ....................................................................................... 34 Chương 2:THỰC TRẠNG THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ BAN HÀNH VĂN BẢN QUY PHẠM PHÁP LUẬT CỦA CHÍNH QUYỀN ĐỊA PHƯƠNG CẤP TỈNH TẠI TỈNH HÒA BÌNH ............................................................................. 35 2.1. Khái quát về đặc điểm, tình hình phát triển kinh tế - xã hội, và kết quả thực hiện pháp luật về ban hành văn bản quy phạm pháp luật cấp tỉnh tại tỉnh Hòa Bình .... 35 2.1.1. Khái quát tình hình kinh tế - xã hội ở tỉnh Hòa Bình ................................... 35 2.1.2. Kết quả thực hiện pháp luật về ban hành văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương cấp tỉnh tại tỉnh Hòa Bình .............................................. 36 2.2. Thực trạng thực hiện pháp luật về ban hành văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương cấp tỉnh tại tỉnh Hòa Bình ............................................... 42
6. 2.2.1. Thực trạng thực hiện pháp luật về quy trình ban hành văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương cấp tỉnh tại tỉnh Hòa Bình ................................ 43 2.2.2. Những nguyên nhân của khó khăn, hạn chế rút ra từ thực tiễn thực hiện pháp luật về ban hành văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương tỉnh Hòa Bình ......................................................................................................................... 49 TIỂU KẾT CHƯƠNG 2 ....................................................................................... 61 Chương 3:PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ BAN HÀNH VĂN BẢN QUY PHẠM PHÁP LUẬT CỦA CHÍNH QUYỀN ĐỊA PHƯƠNG CẤP TỈNH – TỪ THỰC TIỄN TỈNH HÒA BÌNH ...................................................................................................................... 63 3.1. Phương hướng thực hiện pháp luật về ban hành văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương cấp tỉnh ..................................................................... 63 3.1.1. Nâng cao nhận thức về việc thực hiện pháp luật trong ban hành văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương cấp tỉnh là đòi hỏi cấp thiết trong quá trình xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, hội nhập và phát triển .... 63 3.1.2. Nâng cao chất lượng văn bản quy phạm pháp luật trong quá trình thực hiện pháp luật về ban hành văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương cấp tỉnh ................................................................................................................... 64 3.1.3. Tiếp tục hoàn thiện pháp luật về quy trình ban hành văn bản quy phạm pháp luật tạo điều kiên cho chính quyền địa phương nâng cao chất lượng văn bản trong quá trình thực hiện pháp luật về ban hành văn bản quy phạm pháp luật .............. 66 3.2. Giải pháp thực hiện pháp luật về ban hành văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương cấp tỉnh ............................................................................ 70 3.2.1. Giải pháp chung............................................................................................ 70 3.2.2. Đối với tỉnh Hòa Bình ................................................................................... 74 TIỂU KẾT CHƯƠNG 3 ....................................................................................... 77 KẾT LUẬN ............................................................................................................ 79 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................ 81
7. MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài luận văn Thực hiện pháp luật về ban hành văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương cấp tỉnh là một trong những phương thức quan trọng để đưa các chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước vào trong đời sống xã hội, góp phần xây dựng, phát triển kinh tế, văn hóa - xã hội, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân. Trên nhiều phương diện, các cấp chính quyền địa phương có mối quan hệ gắn bó mật thiết với nhân dân; trực tiếp ban hành văn bản quy phạm pháp luật nhằm cụ thể hóa đường lối, chủ trương của Đảng, Nhà nước và là cầu nối giữa Nhà nước với nhân dân. Những năm gần đây, hoạt động của các cơ quan Nhà nước ở địa phương đã đổi mới và có nhiều tiến bộ trong việc thi hành Hiến pháp, pháp luật, cũng như động viên nhân dân tham gia thực hiện pháp luật, giữ vững kỷ cương xã hội, góp phần quan trọng trong việc thực hiện chủ trương, chính sách của Đảng, từng bước nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước. Qua đó, thúc đẩy công cuộc xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân với mục tiêu: “dân giàu nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh”. Qua các giai đoạn phát triển của đất nước yêu cầu về quản lý nhà nước của chính quyền địa phương cấp tỉnh góp phần tích cực trong việc hoàn thiện bộ máy nhà nước, vì thế tổ chức thực hiện nghiêm chỉnh pháp luật là một đòi hỏi khách quan. Do vậy việc tiếp tục xây dựng và hoàn thiện nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, nhà nước của dân, do dân và vì dân là nhiệm vụ trọng tâm trong giai đoạn hiện nay của Đảng, Nhà nước và Nhân dân ta. Để đạt được mục đích này việc thực hiện pháp luật về Ban hành văn bản quy phạm pháp luật có ý nghĩa hết sức quan trọng góp phần vào việc hoàn thiện hệ thống pháp 1
8. luật. Ngày 24/5/2005 Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 48-NQ/TW về chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệthống pháp luật đến năm 2010, định hướng đến năm 2020, trong đó đề ra mục tiêu: Xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật đồng bộ, thống nhất, khả thi công khai, minh bạch, trọng tâm là hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân; đổi mới căn bản cơ chế xây dựng và thực hiện pháp luật; phát huy vai trò và hiệu lực của pháp luật để góp phần quản lý xã hội, giữ vững ổn định chính trị, phát triển kinh tế, hội nhập quốc tế... Lý luận chủ nghĩa Mác – Lênin chỉ ra rằng, quản lý xã hội bằng pháp luật là tốt nhất, có hiệu quả nhất. Ở nước ta, quan điểm trên được thể hiện ở khoản 8, điều 1 Hiến pháp năm 2013: “Nhà nước được tổ chức và hoạt động theo Hiếnpháp và pháp luật, quản lý xã hội bằng Hiến pháp và pháp luật, thực hiện nguyên tắc tập trung dân chủ”;Trong những năm qua thực hiện pháp luật vềbanhành văn bản quy phạm pháp luật, để từng bước nâng cao chất lượng trong tổ chức triển khai thực hiện, Quốc Hội đã ban hành Luật số 80/2013/QH13 ngày 22/6/2015 Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Như vậy có thể thấy vai trò của pháp luật là hết sức quan trọng, trong đó chất lượng của văn bản quy phạm pháp luật là một trong những vấn đề cốt lõi, góp phần quan trọng trong việc thực thi pháp luật.Nhận thức được tầm quan trọng này, chính quyền địa phương cấp tỉnh trong những năm gần đây luôn coi trọng việc thực hiện pháp luật về ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Tuy nhiên, thực tiễn hiện nay việc thực hiện pháp luật về ban hành văn bản quy phạm pháp luật ở một số tỉnh, thành và trên địa bàn tỉnh Hòa Bìnhvẫn còn nhiều hạn chế, bất cập cần phải khắc phục như hệ thống văn bản quy phạm pháp luật còn chồng chéo, mâu thuẫn; chất lượng văn bản quy phạm pháp luật còn chưa cao. Hiệu lực, hiệu quả còn thấp, việc thực hiện pháp luật về ban 2
9. hành văn bản quy phạm pháp luật chưa đúng trình tự thủ tục vẫn còn diễn ra...do vậykhông phát huy tốt nhất hiệu quả trong quản lý, chỉ đạo, điều hành, ảnh hưởng đến việc bảo vệ hữu hiệu quyền, lợi ích hợp pháp của các cá nhân, tổ chức trong quản lý nhà nước. Cho nên việc đòi hỏi cần phải nắm chắc và có sựthống nhất về lý luận của việc thực hiện pháp luật về ban hành văn bản quy pháp luật như: nguyên tắc, thẩm quyền, hình thức, trình tự, thủ tục xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật; trách nhiệm của các cơ quan nhà nước, tổ chức, cá nhân trong việc xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật... nhằm đánh giá thực trạng, đề cuất giải pháp góp phần nâng cao hơn nữa chất lượng thực hiên pháp luật về ban hành văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương cấp tỉnh. Từ những vấn đề lý luận và thực tiễn đó học viên chọn đề tài “Thực hiện pháp luật về ban hành văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương cấp tỉnh - Từ thực tiễn tỉnh Hòa Bình”. Với mong muốn sẽ đóng góp một phần nghiên cứu toàn diện, thấu đáo có hệ thống cả về lý luận cũng như thực tiễn của việc thực hiện pháp luật về ban hành văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương cấp tỉnh. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Việc thực hiện pháp luật về ban hành văn bản quy phạm pháp luật nói chung, thực hiện pháp luật về ban hành văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương cấp tỉnh là một trong những nhiệm vụ quan trọng trong xây dựng pháp luật. Chính vì lẽ đó, đã có nhiều công trình nghiên cứu liên quan đến về vấn đề này như: Luận văn thạc sỹ của Trần Thanh Vân – Đại học Quốc gia Hà nội về “văn bản quy phạm pháp luật – lý luận và thực tiễn”; Luận văn của Phạm Thị Anh Đào (2009), “Xây dựng và ban hành văn bản quy phạm pháp luật của cấp bộ trong điều kiện xây dựng nhà nước pháp quyền ở Việt Nam hiện nay” Luật văn thạc sĩ Lý luận và lịch sử nhà nước và pháp luật; 3
10. Luận văn thạc sỹ của Hoàng Kim Liên - Đại học Quốc Gia Hà Nội về “Quy trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật – qua thực tiễn địa bàn tỉnh Thanh Hóa”; Luật án thạc sỹ Lê Thị Huyền – Đại học Quốc gia Hà Nội: “Thẩm định dự thảo văn bản quy phạm pháp luật của Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân”; Luận văn thạc sỹ Vũ Thị Thanh Tú – Đại học luật Hà Nội: “Tìm hiểu mô hình giám sát tính hợp hiến của văn bản quy phạm pháp luật ở một số nước trên thế giới;Luận văn Thạc sĩ Hoàng Thị Hồng Liên – Đại học Luật Hà Nội về “hoạt động ban hành văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương tỉnh Sơn La”; Luận văn Thạc sỹ Nguyễn Thị Cẩm Giang – Học Viện Hành chính Quốc gia: “Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật của Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân cấp huyện trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi”. Các công trình trên đã nghiên cứu pháp luật về ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Tuy nhiên, nghiên cứu vấn đề thực hiện pháp luật về ban hành văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương cấp tỉnh rất ít. 3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn 3.1. Mục đích nghiên cứu Mục đích nghiên cứu của luận văn là làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn về thực hiện pháp luật về ban hành văn bản quy phạm pháp luật từ thực tiễn ban hành văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương tỉnh Hòa Bình, qua đó làm rõ những kết quả, những hạn chế và nguyên nhân trong thực hiện pháp luật về ban hành văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương cấp tỉnh ở Việt Nam để đề xuất hệ thống giải pháp nhằm nâng cao chất lượng thực hiện pháp luật về ban hành văn bản quy phạm pháp luật của các cơ quan này. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Thông qua việc nghiên cứu một số vấn đề lý luận về thực hiện pháp luật về ban hành văn bản quy phạm pháp luật của chính quyền địa phương cấp 4