Luận văn Thực hiện pháp luật trong lĩnh vực phòng cháy, chữa cháy trên địa bàn Thành phố Hà Nội

Nội dung tài liệu: Luận văn Thực hiện pháp luật trong lĩnh vực phòng cháy, chữa cháy trên địa bàn Thành phố Hà Nội

1. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT MAI PHƯƠNG LAN THỰC HIỆN PHÁP LUẬT TRONG LĨNH VỰC PHÒNG CHÁY, CHỮA CHÁY TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC Hà Nội – 2013
2. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT MAI PHƯƠNG LAN THỰC HIỆN PHÁP LUẬT TRONG LĨNH VỰC PHÒNG CHÁY, CHỮA CHÁY TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI Chuyên ngành: Lý luận lịch sử nhà nước và pháp luật Mã số: 603801 LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC Người hướng dẫn khoa học: TS.Nguyễn Hoàng Anh Hà Nội – 2013
3. MUC LUC PHẦN MỞ ĐẦU 1.Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu 2. Tình hình nghiên cứu đề tài 3. Mục đích nghiên cứu 4. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu: 5. Phương pháp nghiên cứu: 6. Điểm mới của luận văn 7. Cơ cấu luận văn Chương 1: Những vấn đề lý luận chung về pháp luật và thực hiện pháp luật trong lĩnh vực phòng cháy và chữa cháy 1.1. Cơ sở lý luận của việc thực hiện pháp luật trong lĩnh vực phòng cháy và chữa cháy 1.2. Khái niệm và hình thức thực hiện pháp luật trong lĩnh vực phòng cháy và chữa cháy 1.2.1. Khái niệm thực hiện pháp luật trong lĩnh vực phòng cháy và chữa cháy 1.2.2. Hình thức thực hiện pháp luật trong lĩnh vực phòng cháy và chữa cháy 1.2.3. Chủ thể của pháp luật phòng cháy và chữa cháy Chương 2: Thực trạng thực hiện pháp luật trong lĩnh vực phòng cháy và chữa cháy trên địa bàn thành phố Hà Nội 2.1. Đặc điểm tình hình thành phố Hà Nội liên quan đến thực hiện pháp luật trong lĩnh vực phòng cháy và chữa cháy 2.1.1. Tình hình kinh tế, xã hội liên quan 2.1.2. Tình hình cháy nổ 2.2.2. Tuyên truyền, giáo dục pháp luật và kiến thức về phòng cháy và chữa cháy 2.2. Hoạt động thực hiện pháp luật về phòng cháy và chữa cháy của cơ quan nhà nước có thẩm quyền
4. 2.2.1. Ban hành, hướng dẫn và tổ chức thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật về phòng cháy chữa cháy 2.2.3. Kiểm tra an toàn phòng cháy chữa cháy và xử lý vi phạm hành chính đối với vi phạm trong lĩnh vực phòng cháy và chữa cháy 2.3.4. Thẩm duyệt về phòng cháy và chữa cháy 2.3. Hoạt động thực hiện pháp luật về phòng cháy và chữa cháy tại các khu dân cư và các cơ sở 2.3.1. Hoạt động thực hiện pháp luật về phòng cháy chữa cháy tại các khu dân cư 2.3.2. Hoạt động thực hiện pháp luật về phòng cháy và chữa cháy tại cơ sở 2.4. Đánh giá hoạt động thực hiện pháp luật trong lĩnh vực phòng cháy và chữa cháy trên địa bàn thành phố Hà Nội 2.4.2. Thành tựu đạt được 2.4.2. Khó khăn, bất cập Chương 3: Một số giải pháp đảm bảo thực hiện pháp luật trong lĩnh vực phòng cháy và chữa cháy trên địa bàn thành phố Hà Nội 3.1. Dự báo về yêu cầu phòng cháy chữa cháy trên thành phố Hà Nội trong thời gian tới 3.2. Một số giải pháp đảm bảo thực hiện pháp luật trong lĩnh vực phòng cháy và chữa cháy trên thành phố Hà Nội. 3.2.1. Nâng cao chất lượng hoạt động tuyên truyền và giáo dục pháp luật, kiến thức về phòng cháy và chữa cháy 3.2.2. Sửa đổi, bổ sung một số quy định pháp luật là cơ sở pháp lý của hoạt động thực hiện pháp luật trong lĩnh vực phòng cháy và chữa cháy 3.2.3. Nâng cao năng lực tổ chức thực hiện nhiệm vụ quản lý của cơ quan quản lý nhà nước về phòng cháy chữa cháy nói chung và lực lượng Cảnh sát phòng cháy chữa cháy nói riêng 3.2.4. Nâng cao nhận thức về trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, hộ gia đình, cá nhân trong thực hiện pháp luật về phòng cháy và chữa cháy. KẾT LUẬN
5. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả nêu trong Luận văn chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Các số liệu, ví dụ và trích dẫn trong Luận văn đảm bảo tính chính xác, tin cậy và trung thực. Tôi đã hoàn thành tất cả các môn học và đã thanh toán tất cả các nghĩa vụ tài chính theo quy định của Khoa Luật Đại học Quốc gia Hà Nội. Vậy tôi viết Lời cam đoan này đề nghị Khoa Luật xem xét để tôi có thể bảo vệ Luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn! NGƯỜI CAM ĐOAN 1
6. PHẦN MỞ ĐẦU 1.Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu Pháp luật được ban hành để điều chỉnh các quan hệ xã hội, trật tự hóa, củng cố và phát triển các quan hệ xã hội theo những định hướng mong muốn nhằm đạt được những mục đích nhất định. Nhưng điều đó chỉ đạt được khi những chỉ dẫn (mệnh lệnh) của các quy định pháp luật được thực hiện trong đời sống xã hội, thể hiện ở hành vi hợp pháp thực tế của các tổ chức, các cơ quan, của những người có quyền hạn, chức vụ và các cá nhân. Vì vậy, xây dựng một hệ thống pháp luật đồng bộ, hoàn thiện rất quan trọng, nhưng vấn đề quan trọng hơn là phải thực hiện chúng trong thực tế. Ngày nay, song song với vấn đề xây dựng pháp luật, chúng ta càng quan tâm hơn và đề cao việc đánh giá hiệu quả thực hiện pháp luật trên thực tế. Bởi lẽ, nghiêm chỉnh thực hiện pháp luật là điều kiện không thể thiếu của một nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân. Lĩnh vực Phòng cháy chữa cháy là một trong những lĩnh vực xã hội có tầm quan trọng đặc biệt. Bởi vì, thiệt hại về cháy nổ tuy không diễn ra hàng ngày và không phải là một vấn đề có tính thời sự như vi phạm an toàn giao thông, an toàn thực phẩm nhưng nếu các vụ cháy đã xảy ra trên thực tế thì thiệt hại về người và tài sản là rất lớn, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển kinh tế, xã hội của đất nước. “Thủy, hỏa, đạo tặc” vốn là một câu nói truyền miệng của ông cha ta từ ngày xưa và đến nay dường như vẫn đúng khi nguy cơ cháy, nổ luôn tiềm ẩn trong sinh hoạt, sản xuất thường ngày, luôn là sự đe dọa lớn thứ hai đến an toàn cuộc sống của người dân và dễ đem đến những hậu quả khó lường. Theo Cục Cảnh sát Phòng cháy chữa cháy, trong 6 tháng đầu năm 2011, cả nước đã xảy ra 873 vụ cháy, gây thiệt hại chết 23 người, bị thương 80 người, thiệt hại về 2
7. tài sản trị giá 306, 551 tỷ đồng. Trong đó, xảy ra 14 vụ cháy lớn, gây thiệt hại về tài sản khoảng 213 tỷ đổng. Cháy rừng xảy ra 167 vụ, gây thiệt hại 1.858 ha rừng[8]. Trên địa bàn thành phố Hà Nội, Sở Cảnh sát Phòng cháy chữa cháy thành phố Hà Nội vừa thống kê tình hình an toàn cháy nổ trong 8 tháng đầu năm 2011. Theo đó, tính đến ngày 15.8.2011, trên địa bàn thành phố đã xảy ra 157 vụ cháy nổ, làm 5 người chết, 15 người bị thương, thiệt hại ước tính hơn 19,5 tỷ đồng [19]. Những con số đã cho thấy một khi cháy, nổ đã xảy ra thì thiệt hại rất khó lường. Từ năm 2001, Luật Phòng cháy chữa cháy đã được ban hành và sau đó là những văn bản dưới luật quan trọng khác như: Nghị định số 35/2003/NĐ-CP ngày 04/4/2003 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Phòng cháy và chữa cháy, Thông tư số 04/2004/TT-BCA về việc hướng dẫn thi hành Nghị định số 35/2003/NĐ-CP ngày 04/4/2003 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật phòng cháy và chữa cháy, Nghị định số 123/2005/NĐ- CP ngày 05/10/2005 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực phòng cháy và chữa cháy Các quy định của pháp luật về phòng cháy chữa cháy đã phần nào đó tác động đến nhận thức và ý thức thực hiện quy định pháp luật về phòng cháy, chữa cháy của nhân dân. Mặc dù vậy, đến nay, một số những quy định đã trở nên không phù hợp như các quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực phòng cháy chữa cháy, các quy định về bảo hiểm cháy nổ bắt buộc dẫn đến hiệu quả công tác phòng cháy chữa cháy trong nhân dân chưa cao và ý thức thực hiện pháp luật về phòng cháy chữa cháy của nhân dân luôn là một trong những nguyên nhân chủ yếu dẫn đến những vụ cháy, nổ. Thực tiễn cho thấy rằng việc thực hiện pháp luật về phòng chữa cháy đang bộc lộ rất nhiều bất cập, ví dụ: Nhiều hộ gia đình chưa có phương tiện chữa cháy, chưa 3
8. nắm được phương pháp chữa cháy tại chỗ; một số khu đô thị, khu công nghiệp, chung cư cao tầng không đảm bảo các điều kiện an toàn về phòng cháy chữa cháy như không có lối thoát nạn, không có giải pháp chống cháy lan ; hoạt động tuyên truyền, phổ biến kiến thức về pháp luật phòng cháy và chữa cháy chưa thường xuyên liên tục; hoạt động xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực phòng cháy và chữa cháy còn nhiều hạn chế, chưa có tác dụng răn đe, ngăn ngừa vi phạm pháp luật Với tất cả những lý do về lý luận và thực tiễn trên, đề tài “Thực hiện pháp luật trong lĩnh vực phòng cháy, chữa cháy trên địa bàn thành phố Hà Nội” mong muốn bước đầu tiếp cận toàn diện việc thực hiện pháp luật trong lĩnh vực phòng cháy chữa cháy của người dân, của cơ quan, cá nhân có thẩm quyền trong phạm vi thành phố Hà Nội để đánh giá những yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động thực hiện pháp luật trong lĩnh vực phòng cháy chữa cháy, làm rõ những hạn chế, bất cập của một số quy định pháp luật về phòng cháy chữa cháy hiện hành, đưa ra giải pháp sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện những quy định pháp luật đó nói riêng và giải pháp đảm bảo thực hiện pháp luật về phòng cháy chữa cháy nói chung, qua đó góp phần nâng cao ý thức pháp luật về phòng cháy chữa cháy trên thành phố Hà Nội. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Với lĩnh vực phòng cháy chữa cháy, hiện chưa có đề tài nào nghiên cứu về thực hiện pháp luật trong lĩnh vực phòng cháy chữa cháy. Chỉ có một số đề tài thuộc cấp trường do các giảng viên của trường Đại học Phòng cháy chữa cháy nghiên cứu ở các khía cạnh như: xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực phòng cháy chữa cháy, cải cách hành chính trong lĩnh vực phòng cháy chữa cháy, nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước về phòng cháy chữa cháy trên từng địa bàn 4
9. cụ thể Có thể dẫn chứng như đề tài khoa học cấp trường “Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực phòng cháy và chữa cháy” năm 2011 của TS. Hoàng Ngọc Hải, đề tài khoa học cấp cơ sở “Nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước trong lĩnh vực phòng cháy chữa cháy đối với chung cư cao tầng trên địa bàn thành phố Hà Nội theo chức năng của lực lượng cảnh sát phòng cháy chữa cháy” năm 2012 của TS. Hoàng Ngọc Hải và Ths.Vũ Thị Thanh Thủy, đề tài cấp nhà nước “Nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước trong lĩnh vực phòng cháy và chữa cháy” do TS. Đào Hữu Dân chủ biên Đề tài nghiên cứu hiện tại đang ở trạng thái mới bắt đầu, hướng đến việc tiếp cận toàn diện về quá trình thực hiện pháp luật trong lĩnh vực phòng cháy chữa cháy, trên cơ sở tiếp thu những kết quả nghiên cứu về lý luận thực hiện pháp luật nói chung của các nhà nghiên cứu đi trước và thực tiễn thực hiện pháp luật phòng cháy chữa cháy tại thành phố Hà Nội. 3. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu thực trạng thực hiện pháp luật trong lĩnh vực phòng cháy và chữa cháy trên địa bàn thành phố Hà Nội và đưa ra một số giải pháp đảm bảo thực hiện pháp luật trong lĩnh vực phòng cháy và chữa cháy trên địa bàn thành phố Hà Nội. 4. Giới hạn và phạm vi nghiên cứu: Phạm vi nghiên cứu: Địa bàn thành phố Hà Nội, thời gian từ năm 2001 đến 2011. Trong khuôn khổ luận văn cao học, học viên giới hạn sự nghiên cứu của mình về các vấn đề sau: - Đối với hoạt động thực hiện pháp luật của cơ quan quản lý nhà nước về phòng cháy và chữa cháy, luận văn tập trung nghiên cứu bốn hoạt động: Ban 5