Luận văn Thực hiện chính sách bảo hiểm thất nghiệp ở tỉnh Hải Dương

Nội dung tài liệu: Luận văn Thực hiện chính sách bảo hiểm thất nghiệp ở tỉnh Hải Dương

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ VÂN ANH THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH BẢO HIỂM THẤT NGHIỆP Ở TỈNH HẢI DƢƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG HÀ NỘI - NĂM 2021
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ VÂN ANH THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH BẢO HIỂM THẤT NGHIỆP Ở TỈNH HẢI DƢƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG Mã số: 8 34 04 02 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS LÊ VĂN HÒA HÀ NỘI - NĂM 2021
3. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan công trình nghiên cứu khoa học này là của riêng tôi. Các kết quả nêu trong luận văn chƣa đƣợc công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Các số liệu trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng, đƣợc trích dẫn đúng theo quy định. Tôi xin chịu trách nhiệm về tính chính xác và trung thực của luận văn này. TÁC GIẢ LUẬN VĂN Nguyễn Thị Vân Anh
4. LỜI CẢM ƠN Với tình cảm trân trọng nhất, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành các giảng viên của Học viện Hành chính Quốc gia. Các Thầy, Cô đã dành thời gian quý báu để truyền đạt kiến thức và kinh nghiệm giúp tác giả nâng cao nhận thức và khả năng ứng dụng kiến thức trong quá trình học tập vào thực tiễn công tác. Xin trân trọng cảm ơn Ban lãnh đạo Học viện, Ban lãnh đạo Khoa Sau đại học và tập thể cán bộ của Khoa đã tạo điều kiện thuận lợi nhất cho tác giả trong thời gian học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Đặc biệt tác giả xin bày tỏ lời cảm ơn sâu sắc tới TS. Lê Văn Hòa, ngƣời thầy đã tận tình hƣớng dẫn, giúp đỡ tác giả trong quá trình thực hiện luận văn này. Xin chân thành cảm ơn lãnh đạo và cán bộ, viên chức Cục Việc làm - Bộ Lao động - Thƣơng binh và Xã hội; Trung tâm Dịch vụ việc làm; Bảo hiểm xã hội tỉnh Hải Dƣơng đã nhiệt tình cung cấp số liệu, tài liệu và tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tác giả trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Xin đƣợc gửi lời cảm ơn đến ngƣời thân, bạn bè và đồng nghiệp đã động viên, chia sẻ, khích lệ, giúp đỡ tác giả trong suốt quá trình học tập, công tác, nghiên cứu khoa học và hoàn thành luận văn. Luận văn khó có thể tránh khỏi những thiếu sót, tác giả rất mong nhận đƣợc ý kiến đóng góp của Quý Thầy, Cô và độc giả để tác giả có điều kiện hoàn thiện luận văn hơn nữa. TÁC GIẢ LUẬN VĂN Nguyễn Thị Vân Anh
5. DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT STT Từ viết tắt Diễn giải 1. ASXH An sinh xã hội 2. BHXH Bảo hiểm xã hội 3. BHTN Bảo hiểm thất nghiệp 4. BHYT Bảo hiểm y tế 5. GTVL Giới thiệu việc làm 6. HĐLĐ Hợp đồng lao động 7. ILO Tổ chức lao động quốc tế 8. KTTT Kinh tế thị trƣờng 9. LĐTBXH Lao động - Thƣơng binh và Xã hội 10. NLĐ Ngƣời lao động 11. NSDLĐ Ngƣời sử dụng lao động 12. QHLĐ Quan hệ lao động 13. QLNN Quản lý nhà nƣớc 14. SXKD Sản xuất kinh doanh 15. TCTN Trợ cấp thất nghiệp 16. UBND Ủy ban Nhân dân 17. XHCN Xã hội chủ nghĩa
6. DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU Danh mục bảng Bảng 2. 1: Kết quả thu hồi trợ cấp thất nghiệp giai đoạn 2015 - 2019 ..................... 68 Bảng 2.2: Số ngƣời tham gia và tổng số tiền thu bảo hiểm thất nghiệp giai đoạn 2015 - 2019 .............................................................................................................. 69 Bảng 2.3: Số lƣợng tiếp nhận và giải quyết hƣởng bảo hiểm thất nghiệp ................ 71 Bảng 2.4: Cơ cấu lao động hƣởng trợ cấp thất nghiệp theo nhóm tuổi và giới giai đoạn 2015 đến 2019 .................................................................................................. 73 Bảng 2.5: Số ngƣời đƣợc hỗ trợ học nghề, tƣ vấn, giới thiệu việc làm giai đoạn 2015 - 2019......................................................................................................................... 74 Danh mục biểu đồ Biểu đồ 2.1: Hoạt động giám sát, kiểm tra thực hiện chính sách bảo hiểm thất nghiệp giai đoạn 2015-2019 ...................................................................................... 67 Biểu đồ 2.2: Chi trợ cấp thất nghiệp giai đoạn 2015 - 2019 ..................................... 72 Danh mục sơ đồ Sơ đồ 2.1: Công tác tổ chức thực hiện chính sách hỗ trợ đào tạo nghề và cung cấp thông tin tìm kiếm việc làm mới tại Trung tâm Dịch vụ việc làm tỉnh .................... 64
7. MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG BIỂU MỞ ĐẦU ......................................................................................................................... 1 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH BẢO HIỂM THẤT NGHIỆP ............................................................................................................ 10 1. 1. Khái quát về thất nghiệp .................................................................................... 10 1.1.1. Khái niệm và nguyên nhân thất nghiệp ......................................................... 10 1.1.2. Phân loại thất nghiệp ..................................................................................... 16 1.1.3. Tác động của thất nghiệp .............................................................................. 18 1.2. Chính sách bảo hiểm thất nghiệp ....................................................................... 20 1.2.1. Khái niệm bảo hiểm thất nghiệp và chính sách bảo hiểm thất nghiệp .......... 20 1.2.2. Vai trò của chính sách bảo hiểm thất nghiệp ................................................ 23 1.2.3. Nội dung của chính sách bảo hiểm thất nghiệp ............................................. 24 1.3. Thực hiện chính sách bảo hiểm thất nghiệp ...................................................... 31 1.3.1. Khái niệm thực hiện chính sách bảo hiểm thất nghiệp ................................. 31 1.3.2. Chủ thể thực hiện chính sách bảo hiểm thất nghiệp ...................................... 32 1.3.3. Quy trình thực hiện chính sách bảo hiểm thất nghiệp ................................... 33 1.3.4. Các yếu tố ảnh hƣởng đến thực hiện chính sách bảo hiểm thất nghiệp ........ 42 1.3.5. Tiêu chí đánh giá kết quả thực hiện chính sách bảo hiểm thất nghiệp .......... 46 TIỂU KẾT CHƢƠNG 1 .............................................................................................. 49 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH BẢO HIỂM THẤT NGHIỆP TẠI TỈNH HẢI DƢƠNG ............................................................................ 50 2.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội tỉnh Hải Dƣơng .................. 50 2.1.1. Điều kiện tự nhiên ......................................................................................... 50 2.1.2. Đặc điểm kinh tế - xã hội .............................................................................. 50
8. 2.2. Tình hình triển khai thực hiện chính sách bảo hiểm thất nghiệp ở tỉnh Hải Dƣơng ........................................................................................................................... 52 2.2.1. Lập kế hoạch thực hiện chính sách bảo hiểm thất nghiệp ............................. 52 2.2.2. Tuyên truyền, phổ biến chính sách bảo hiểm thất nghiệp ............................. 52 2.2.3. Phân công, phối hợp thực hiện chính sách bảo hiểm thất nghiệp ................. 53 2.2.4. Tổ chức thực hiện các chính sách cụ thể ....................................................... 57 2.2.5. Giám sát, kiểm tra thực hiện chính sách bảo hiểm thất nghiệp ..................... 67 2.3. Kết quả thực hiện chính sách bảo hiểm thất nghiệp ở tỉnh Hải Dƣơng giai đoạn 2015-2019 ............................................................................................................ 69 2.3.1. Kết quả thực hiện chính sách đóng bảo hiểm thất nghiệp ............................. 69 2.3.2. Kết quả thực hiện chính sách trợ cấp thất nghiệp ......................................... 71 2.3.3. Kết quả thực hiện chính sách hỗ trợ học nghề .............................................. 74 2.3.4. Kết quả thực hiện chính sách tƣ vấn, giới thiệu việc làm ............................. 76 2.3.5. Kết quả thực hiện chính sách hỗ trợ đào tạo, bồi dƣỡng nâng cao trình độ kỹ năng nghề để duy trì việc làm cho ngƣời lao động ............................................ 76 2.4. Đánh giá chung về thực hiện chính sách bảo hiểm thất nghiệp ở tỉnh Hải Dƣơng giai đoạn 2015-2019 ........................................................................................ 77 2.4.1. Kết quả đạt đƣợc ........................................................................................... 77 2.4.2. Những hạn chế ............................................................................................... 79 2.4.3. Nguyên nhân của hạn chế .............................................................................. 85 TIỂU KẾT CHƢƠNG 2 .............................................................................................. 89 Chƣơng 3: QUAN ĐIỂM, MỤC TIÊU VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH BẢO HIỂM THẤT NGHIỆP TẠI TỈNH HẢI DƢƠNG ......................................................................................................................... 90 3.1. Quan điểm và mục tiêu thực hiện chính sách bảo hiểm thất nghiệp tại tỉnh Hải Dƣơng .................................................................................................................... 90 3.1.1. Quan điểm chỉ đạo thực hiện chính sách bảo hiểm thất nghiệp ở tỉnh Hải Dƣơng ...................................................................................................................... 90 3.1.2. Mục tiêu thực hiện chính sách bảo hiểm thất nghiệp ở tỉnh Hải Dƣơng ...... 91
9. 3.2. Giải pháp tăng cƣờng thực hiện chính sách bảo hiểm thất nghiệp ở tỉnh Hải Dƣơng .................................................................................................................... 92 3.2.1. Tuyên truyền, phổ biến chính sách bảo hiểm thất nghiệp ............................. 92 3.2.2. Tăng cƣờng phân công, phối hợp trong thực hiện chính sách bảo hiểm thất nghiệp ............................................................................................................... 93 3.2.3. Hoàn thiện quy trình thực hiện các chính sách cụ thể ................................... 94 3.2.4. Hoàn thiện tổ chức bộ máy và nâng cao chất lƣợng nhân sự thực hiện chính sách bảo hiểm thất nghiệp ............................................................................. 94 3.2.5. Tăng cƣờng cơ sở vật chất và ứng dụng công nghệ thông tin trong việc thực hiện chính sách bảo hiểm thất nghiệp ............................................................. 95 3.2.6. Tăng cƣờng giám sát, kiểm tra việc thực hiện chính sách bảo hiểm thất nghiệp ...................................................................................................................... 96 3.2.7. Đổi mới cơ chế tài chính chính sách bảo hiểm thất nghiệp .......................... 97 3.3. Một số kiến nghị ................................................................................................... 97 3.3.1. Đối với Quốc hội và Chính phủ .................................................................... 97 3.3.2. Đối với Bộ Lao động – Thƣơng binh và Xã hội ......................................... 100 3.3.3. Đối với BHXH Việt Nam và các đơn vị có liên quan ................................. 101 TIỂU KẾT CHƢƠNG 3 ............................................................................................ 103 KẾT LUẬN ................................................................................................................. 104 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................. 106
10. MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Mất việc làm, thất nghiệp là hiện thực khách quan mà hầu hết các nƣớc trên thế giới phải đƣơng đầu, nó là hệ quả tất yếu của phát triển công nghiệp và đƣợc biểu hiện nhƣ một đặc trƣng vốn có của nền kinh tế thị trƣờng (KTTT). Bảo vệ ngƣời lao động (NLĐ), chống thất nghiệp không chỉ là mối quan tâm và nhiệm vụ hàng đầu của các nhà lãnh đạo của từng quốc gia mà trở thành mục tiêu chung của các tổ chức quốc tế, các tổ chức liên kết kinh tế và khu vực trên thế giới. Sau gần 35 năm đổi mới, nền KTTT định hƣớng xã hội chủ nghĩa (XHCN) và thị trƣờng lao động ở nƣớc ta ngày càng phát triển cùng với sự phát triển mạnh mẽ của các thành phần kinh tế trong xã hội đã tạo ra nhiều việc làm cho NLĐ. Tuy nhiên, biến động phức tạp của thị trƣờng và tình hình sản xuất kinh doanh (SXKD) cũng dẫn đến việc NLĐ mất việc làm và thất nghiệp. Đây là vấn đề xã hội mà nhà nƣớc cần quan tâm giải quyết để bảo đảm ổn định cuộc sống cho NLĐ. Với vai trò là một trong các chính sách quan trọng trong hệ thống ASXH, chính sách bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) là một công cụ quản trị thị trƣờng lao động hữu hiệu, gắn bó chặt chẽ với các chính sách việc làm, thị trƣờng lao động chủ động. Bảo hiểm thất nghiệp là biện pháp bảo đảm quyền lợi, hỗ trợ hiệu quả nhất cho lao động bị mất việc làm. Vì vậy, việc nghiên cứu một cách có hệ thống về cơ sở lý luận cũng nhƣ thực tiễn về thất nghiệp, chính sách BHTN nhằm hoàn thiện chính sách và công tác tổ chức thực hiện chính sách cho phù hợp với điều kiện thực tiễn hiện nay là một nhu cầu cấp thiết và mang tính nhân văn sâu sắc. Hải Dƣơng là một tỉnh nằm ở đồng bằng sông Hồng, thuộc vùng kinh tế trọng điểm Bắc bộ. Trong những năm qua tình hình kinh tế - xã hội của tỉnh có những bƣớc phát triển khá toàn diện, tốc độ phát triển đô thị hóa nhanh, kinh tế nông nghiệp nông thôn đang chuyển dịch theo hƣớng ngành nghề. Các dự án đầu tƣ nhƣ các cụm công nghiệp và các khu công nghiệp đƣợc phân bổ trên cả 12 huyện, thị xã, thành phố. Tổng số cơ quan, đơn vị, tổ chức, doanh nghiệp có sử 1