Luận văn Thu nhập lãi cận biên và thu nhập ngoài lãi: Phân tích trường hợp hệ thống Ngân hàng Thương mại Việt Nam

Nội dung tài liệu: Luận văn Thu nhập lãi cận biên và thu nhập ngoài lãi: Phân tích trường hợp hệ thống Ngân hàng Thương mại Việt Nam

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH LÊ THỊ BỘI TRÂM THU NHẬP LÃI CẬN BIÊN VÀ THU NHẬP NGOÀI LÃI: PHÂN TÍCH TRƢỜNG HỢP HỆ THỐNG NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SỸ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH – NĂM 2019
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH LÊ THỊ BỘI TRÂM THU NHẬP LÃI CẬN BIÊN VÀ THU NHẬP NGOÀI LÃI: PHÂN TÍCH TRƢỜNG HỢP HỆ THỐNG NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SỸ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG Chuyên ngành: Tài Chính – Ngân hàng Mã số: 8 34 02 01 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Minh Sáng TP. HỒ CHÍ MINH - NĂM 2019
3. i TÓM TẮT LUẬN VĂN Mục tiêu của nghiên cứu này nhằm: (i) Nghiên cứu các yếu tố tác động đến thu nhập lãi cận biên của các NHTM Việt Nam; (ii) Nghiên cứu các yếu tố tác động đến thu nhập ngoài lãi của các NHTM Việt Nam. (iii) Nghiên cứu mối quan hệ tác động qua lại giữa thu nhập lãi cận biên và thu nhập ngoài lãi, từ đó đƣa ra những kiến nghị để hợp lý hóa cơ cấu thu nhập của ngân hàng thƣơng mại Việt Nam. Nghiên cứu sử dụng phƣơng pháp định lƣợng để hỗ trợ nghiên cứu đó là phƣơng pháp phân tích hồi quy GMM và kiểm định giả thuyết với dữ liệu bảng cân bằng để thực hiện mục tiêu nghiên cứu trong giai đoạn 2008-2017. Kết quả nghiên cứu cho thấy những yếu tố tác động đến thu nhập lãi cận biên và thu nhập ngoài lãi cũng nhƣ mối quan hệ hai chiều tiêu cực giữa thu nhập lãi cận biên và thu nhập ngoài lãi. Với các kết quả nghiên cứu trên, luận văn đã đóng góp về mặt lý thuyết về những yếu tố tác động đến thu nhập lãi cận biên và thu nhập ngoài lãi của quốc gia có nền kinh tế đang phát triển nhƣ Việt Nam. Bên cạnh đó, luận văn cung cấp bằng chứng thực nghiệm về các yếu tố tác động đến thu nhập lãi cận biên và thu nhập ngoài lãi cũng nhƣ sự tác động qua lại giữa hai đối tƣợng trên trong hệ thống ngân hàng thƣơng mại Việt Nam. Ngoài ra, luận văn đã có đóng góp quan trọng đối với các nhà hoạch định chính sách của Việt Nam trong việc ổn định hệ thống ngân hàng cũng nhƣ các nhà quản trị ngân hàng trong việc kiểm soát tốt hơn các yếu tố tác động đến thu nhập lãi cận biên và thu nhập ngoài lãi nhằm hợp lý hóa cơ cấu thu nhập của các ngân hàng thƣơng mại Việt Nam.
4. ii LỜI CAM ĐOAN Kính thƣa quý thầy cô, tôi tên là Lê Thị Bội Trâm, là học viên cao học khóa 18 trƣờng Đại học Ngân hàng thành phố Hồ Chí Minh. Tôi xin cam đoan luận văn này chƣa từng đƣợc trình nộp để lấy học vị thạc sĩ tại bất cứ một trƣờng đại học nào. Luận văn này là công trình nghiên cứu riêng của tác giả, kết quả nghiên cứu là trung thực, trong đó không có các nội dung đã đƣợc công bố trƣớc đây hoặc các nội dung do ngƣời khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn đƣợc dẫn nguồn đầy đủ trong luận văn. TP.HCM, tháng 4 năm 2019 Tác giả Lê Thị Bội Trâm
5. iii LỜI CẢM ƠN Tôi xin chân thành cám ơn quý Thầy Cô trƣờng Đại học Ngân hàng Thành phố Hồ Chí Minh đã truyền đạt những kiến thức quý giá cho tôi trong suốt thời gian qua, những kiến thức đó là nền tảng không chỉ giúp tôi có thể thực hiện đề tài nghiên cứu này mà còn có ích trong công việc của tôi trong thời gian tới. Tôi đặc biệt xin gửi lời tri ân và cám ơn chân thành nhất đến TS. Nguyễn Minh Sáng, ngƣời đã tận tâm hƣớng dẫn, chỉ dạy và góp ý cho tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn, từ thực hiện đề cƣơng, tìm kiếm tài liệu cho đến khi hoàn thành luận văn này. Do trình độ còn hạn chế nên trong quá trình làm luận văn khó tránh khỏi những thiếu sót, tôi rất mong nhận đƣợc sự chỉ bảo, góp ý thêm từ phía Quý Thầy Cô để giúp tôi hoàn thiện và đạt kết quả tốt hơn. TP.HCM, tháng 4 năm 2019 Tác giả Lê Thị Bội Trâm
6. iv DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT STT TỪ VIẾT TẮT DIỄN GIẢI 1 BANKHII Bank concentration index 2 BTPTA Ratio of before-tax profit to total assets 3 COV Covariance of credit risk and interest rate risk 4 ETA Ratio of equity to total assets 5 FEM Fixed-Effects Model 6 GMM Generalized Method of Moments 7 LACSTF Ratio of liquid assets to customer and short term funding 8 LLPTA Ratio of loan loss provisions to total assets 9 LLRGL Ratio of loan loss reserves to gross loan 10 LNTA Log of total assets 11 NHTMCP Ngân hàng thƣơng mại cổ phần 12 NIEAA Ratio of noninterest expense to total assets 13 NII Non Interest Income 14 NIM Net Interest Margin 15 NLTD Ratio of net loans to total assets 16 OBS Off Balance Sheet 17 OEATA Ratio of other earning assets to total assets 18 OLS Ordinary least square 19 OVTA Ratio of overheads to total assets 20 REM Random-Effects Model
7. v DANH MỤC BẢNG STT BẢNG Trang 1 Bảng 3.1. Danh sách các ngân hàng thƣơng mại thuộc mẫu nghiên 23 cứu giai đoạn 2008-2017 2 Bảng 3.2: Biến độc lập của mô hình nghiên cứu 32 3 Bảng 3.3: Công thức tính các biến đƣợc sử dụng để ƣớc tính trong 37 mô hình 4 Bảng 4.1. Cơ cấu thu nhập bình quân của các ngân hàng thuộc mẫu 43 nghiên cứu giai đoạn 2008 - 2017 5 Bảng 4.2. Thống kê mô tả các biến trong nghiên cứu 45 6 Bảng 4.3. Ma trận tƣơng quan giữa các biến trong nghiên cứu 48 7 Bảng 4.4. Kết quả ƣớc lƣợng theo GMM các yếu tố tác động đến 50 thu nhập lãi cận biên của hệ thống ngân hàng thƣơng mại Việt Nam 8 Bảng 4.5. Kiểm định kết quả ƣớc lƣợng theo GMM các yếu tố tác 51 động đến thu nhập lãi cận biên của hệ thống ngân hàng thƣơng mại Việt Nam 9 Bảng 4.6. Kết quả ƣớc lƣợng theo GMM các yếu tố tác động đến 52 thu nhập ngoài lãi của hệ thống ngân hàng thƣơng mại Việt Nam 10 Bảng 4.7. Kiểm định kết quả ƣớc lƣợng theo GMM các yếu tố tác 53 động đến thu nhập ngoài lãi của hệ thống ngân hàng thƣơng mại Việt Nam
8. vi DANH MỤC HÌNH STT HÌNH Trang Hình 4.1. Mô tả tổng dƣ nợ các ngân hàng thƣơng mại 1 41 tại Việt Nam từ năm 2008 đến năm 2017 Hình 4.2. Mô tả tổng huy động vốn các ngân hàng thƣơng mại 2 42 tại Việt Nam từ năm 2008 đến năm 2017 Hình 4.3. Cơ cấu thu nhập bình quân của các ngân hàng thuộc 3 43 mẫu nghiên cứu giai đoạn 2008 - 2017 4 Hình 4.4. Mô tả các biến bằng biểu đồ 45
9. vii DANH MỤC PHỤ LỤC Phụ lục 1: Dữ liệu nghiên cứu ..........................................................................trang 71 Phụ lục 2: Mô hình các yếu tố tác động đến thu nhập lãi cận biên .................trang 82 Phụ lục 3: Mô hình các yếu tố tác động đến thu nhập ngoài lãi ...................trang 84
10. viii MỤC LỤC TÓM TẮT LUẬN VĂN .............................................................................................. i LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................................... ii LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................... iii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ..................................................................................... iv DANH MỤC BẢNG ................................................................................................... v DANH MỤC HÌNH ................................................................................................... vi DANH MỤC PHỤ LỤC ........................................................................................... vii MỤC LỤC ............................................................................................................... viii CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU VỀ THU NHẬP LÃI CẬN BIÊN VÀ THU NHẬP NGOÀI LÃI ................................................................ 1 1.1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................... 1 1.2. Mục tiêu nghiên cứu và câu hỏi nghiên cứu .................................................. 2 1.3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ................................................................. 2 1.4. Phƣơng pháp nghiên cứu ............................................................................... 3 1.5. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn ....................................................................... 3 1.6. Quy trình nghiên cứu và kết cấu của luận văn .............................................. 4 CHƢƠNG 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THU NHẬP LÃI CẬN BIÊN VÀ THU NHẬP NGOÀI LÃI CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI ....................................... 6 2.1. Cơ sở lý thuyết về thu nhập lãi cận biên .............................................................. 6 2.1.1. Khái niệm ......................................................................................................... 6 2.1.2. Phƣơng pháp đo lƣờng thu nhập lãi cận biên .................................................... 6 2.2. Cơ sở lý thuyết về thu nhập ngoài lãi ................................................................... 7 2.2.1. Khái niệm .......................................................................................................... 7 2.2.2. Đặc điểm của thu nhập ngoài lãi ....................................................................... 7 2.3. Mối liên hệ giữa thu nhập lãi cận biên và thu nhập ngoài lãi .............................. 8 2.4. Tổng quan các nghiên cứu trƣớc về thu nhập lãi cận biên và thu nhập ngoài lãi13 2.4.1. Tổng quan các nghiên cứu về thu nhập lãi cận biên ...................................... 13 2.4.2. Tổng quan các nghiên cứu về thu nhập ngoài lãi ............................................ 16