Luận văn Thế giới nhân vật trong sáng tác của Nguyễn Tuân sau cách mạng Tháng Tám

Nội dung tài liệu: Luận văn Thế giới nhân vật trong sáng tác của Nguyễn Tuân sau cách mạng Tháng Tám

1. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ---------------------------- NG TH H A TH GI I NHÂN V T TRONG S NG T C CỦA NGU N TUÂN SAU C CH MẠNG TH NG T M Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành: Văn học Việt Nam Hà N i - 2020
2. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ---------------------------- NG TH H A TH GI I NHÂN V T TRONG S NG T C CỦA NGU N TUÂN SAU C CH MẠNG TH NG T M Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành: Văn học Việt Nam Mã số: 822903004 Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Hà Văn Đức Hà N i - 2020
3. MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 3 1. Lí do chọn đề tài: .......................................................................................... 3 2. Lịch sử vấn đề: .............................................................................................. 4 3. Đối tượng, phạm vi và mục đích nghiên cứu: ............................................... 7 4. Phương pháp nghiên cứu: .............................................................................. 8 5. Cấu trúc của Luận văn: .................................................................................. 8 Chương . S CHU N I N CỦA C I T I VÀ QUAN NI M THẨM M CỦA NGU N TUÂN SAU C CH MẠNG THÁNG TÁM .................... 9 1.1. Cuộc đời và sự nghiệp văn chương của Nguyễn Tuân ............................... 9 1.2. Sự chuy n i n của cái t i ........................................................................ 13 1.3. Sự chuy n i n về quan niệm th m m .................................................... 26 Chương . C C LOẠI H NH NHÂN V T TI U I U TRONG S NG TÁC CỦA NGU N TUÂN SAU C CH MẠNG TH NG T M ............ 36 2.1. Nh n vật người ao động m i ................................................................. 38 2.2. Nh n vật người chi n s .......................................................................... 52 2.3. Nh n vật kẻ thù x m ược ....................................................................... 58 2.3.1. Tên chúa đất Đèo Vân Long ................................................................. 58 2.3.2. Những tên phi công Mỹ ......................................................................... 64 Chương . NGH THU T XÂ NHÂN V T TRONG S NG T C CỦA NGU N TUÂN ........................................................................................... 70 3.1. Nghệ thuật miêu t .................................................................................. 70 3.2. Giọng điệu.............................................................................................. 75 3.3. Ngôn ngữ ................................................................................................. 82 K T LU N .................................................................................................... 91 TÀI LI U THAM KHẢO ............................................................................ 93 1
4. MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài: Nguyễn Tu n à một tài năng n, một ng i sao sáng trên ầu trời văn học d n tộc. Ông à một trong số ít nhà văn đạt được những thành tựu nổi ật trong c hai giai đoạn trư c và sau cách mạng tháng Tám, được nhiều nhà nghiên cứu, phê ình đánh giá cao. Ông được xem như “hòn đá tảng” trong “cái nền còn mới mẻ của văn xuôi tiếng Việt ta”. Trong suốt chặng đường dài hơn năm mươi năm cầm út cùng v i tinh thần ao động nghệ thuật nghiêm túc, ền ỉ và h t mình, Nguyễn Tu n đã khẳng định được một phong cách nghệ thuật độc đáo, tài hoa và uyên ác, kh ng th nhầm ẫn v i ất kỳ một nhà văn nào khác được. V i y mươi y năm tuổi đời và hơn năm mươi năm tuổi nghề, Nguyễn Tu n đã đ ại cho văn học hiện đại Việt Nam nói riêng và nền văn học nư c nhà nói chung một sự nghiệp đồ sộ, phong phú, đa dạng trên nhiều th oại như: truyện ngắn, ti u thuy t, phóng sự, tùy út, kịch, phê ình văn học, Ở mỗi th oại, mỗi tác ph m của ng, chúng ta ại tìm thấy những điều ý thú, những dấu ấn đặc iệt riêng. Ông còn à một tác gi tiêu i u được ựa chọn gi ng dạy trong chương trình phổ th ng và đại học. Trư c Cách mạng Nguyễn Tu n thường có những nh n vật đ àm nổi ật cái "t i" cá nh n của mình, đ đối ập v i cái xã hội trọc, đ tách mình ra khỏi đám chúng nh n tầm thường, tẻ nhạt và kh ng có n nh. Vào những ngày cuối cùng của ch độ thuộc địa Pháp và Nhật, cũng như nhiều nghệ s úc ấy giờ, Nguyễn Tu n rơi vào tình trạng khủng ho ng s u sắc về quan đi m nghệ thuật. Chính Cách mạng Tháng Tám đã giúp Nguyễn Tu n thoát khỏi những tắc trong cuộc sống và trong sáng tác nghệ thuật, đem đ n cho ng một nguồn c m hứng sáng tạo m i. Nguyễn Tu n đã hồi sinh, say mê trong niềm vui n của đất nư c. Nguyễn Tu n đ n v i cách mạng và 3
5. kháng chi n, hăng hái đi thực t , dùng ngòi út đ ca ngợi đất nư c và con người Việt Nam trong chi n đấu và trong ao động s n xuất. N u như nh n vật trung t m trong tác ph m trư c cách mạng à những ng Nghè, ng Cử, ng Tú, những con người tài hoa ất đắc chí, thì giờ đ y, hình tượng chính trong sáng tác của ng à nh n d n ao động và chi n s trên mặt trận vũ trang, những con người ình thường mà v đại: Đường vui (1949), Tình chiến dịch (1950), Tùy bút kháng chiến và hòa bình (tập I – 1955, tập II – 1956), Sông Đà (1960), Hà Nội ta đánh Mỹ giỏi (1972),.. đánh dấu những chặng đường m i của Nguyễn Tu n trên con đường nghệ thuật gắn ó v i d n tộc, v i nh n d n và đất nư c. Mặc dù đã có khá nhiều ài vi t và những nhận định khái quát th gi i nh n vật trong sáng tác của Nguyễn Tu n sau Cách mạng tháng Tám 1945. Tuy nhiên đó chỉ à những ài vi t đơn ẻ, chưa thành hệ thống và chưa thực sự chuyên s u nghiên cứu về đề tài. Riêng đối v i n th n từ khi còn học trong trường phổ th ng, t i đã rất yêu thích các tác ph m của Nguyễn Tu n. T i xin ph p góp chút năng ực nhỏ của mình vào việc đi s u tìm hi u, nghiên cứu về th gi i nh n vật của Nguyễn Tu n sau Cách mạng tháng Tám 1945 đ àm rõ hơn phong cách một c y đại thụ của văn học hiện đại Việt Nam. 2. Lịch sử vấn đề: Ngay từ khi m i xuất hiện trên văn đàn, Nguyễn Tu n đã à một c y út hấp dẫn, thu hút được sự chú ý của độc gi cũng như gi i nghiên cứu phê ình. Cho đ n tận h m nay và có th mai sau nữa, tác ph m của Nguyễn Tu n vẫn à niềm say mê khám phá, nguồn c m hứng v tận của các th hệ yêu văn chương. Đã có rất nhiều c ng trình đi s u nghiên cứu về cuộc đời, con người và tác ph m của Nguyễn Tu n trong những thời kỳ ịch sử khác nhau, trong phạm vi uận văn này chúng t i s đi s u vào thời kỳ từ sau Cách 4
6. mạng tháng Tám. Sau Cách mạng tháng Tám 945 đến năm 975: Cách mạng tháng Tám thành c ng, Nguyễn Tu n hăng hái nhập cuộc và tham gia kháng chi n, rất nhiều tác ph m được ra đời từ đ y như: Chùa đàn, Đường vui, Tình chiến dịch, Giai đoạn này cũng có hàng oạt những ài vi t về Nguyễn Tu n khen có chê có, ài vi t đánh giá về tác ph m có, ài vi t nhận x t về con người cũng có. Qua hồi ức của Nguyễn Vỹ, Nguyễn Tu n hiện ên hóm hỉnh dễ m n v i ài vi t “Nguyễn Tuân gàn hay chú mày gàn”. Còn đối v i Vũ Bằng, nhà văn gọi Nguyễn Tu n à “đứa con nuông của Thiên thần và Ác quỷ”, trong con người Nguyễn cái tài và cái tật u n đồng hành song song, con người đó cũng thật phức tạp v i nhiều mặt của đối ập m u thuẫn. Vi t về Nguyễn Tu n trong giai đoạn này cũng ph i k đ n Trương Chính. Trương Chính quan t m nhiều đ n phong cách Nguyễn Tu n và ng đã có khá nhiều ài vi t phê ình về các sáng tác của Nguyễn Tu n có th k t i như: Tùy bút kháng chiến – tùy bút kháng chiến – hòa bình, đăng trên báo Văn nghệ số 5 (7-5-1957); Đọc sông Đà của Nguyễn Tuân, đăng trên Tạp chí Văn nghệ số 10- 1960, Nguyễn Tuân và Vang bóng một thời (1989), Qua các tác ph m của Nguyễn Tu n, Trương Chính thấy “hiện lên hình ảnh một con người tài hoa, nhiều tình cảm, kinh lịch nhiều, sống kỹ lưỡng, sống rộng rãi, không bao giờ chịu gò bó vào một khuôn khổ nào nhất định. Con người ấy rất có ý thức về khả năng của mình và luôn khao khát sống được một cuộc đời thật đầy đủ. Nhưng trong xã hội cũ, một người như thế không thể tìm được một chỗ đặt chân. Thành ra, ông phải sống héo hắt, chật hẹp, rồi đâm ra khinh bạc với đời. Mà đã khinh bạc thì không còn căm phẫn sâu sắc được nữa. Khinh bạc là con đường đi đến thoát ly, thoát ly vào một thứ cá nhân chủ nghĩa tột bực”. 5
7. Cách mạng tháng Tám thành c ng có ý ngh a n ao àm thay đổi con người Nguyễn Tu n hư ng ngòi út của ng nhận đường, tin yêu và đi theo cách mạng. Năm 1960, sau chuy n đi thực t T y Bắc, Nguyễn Tu n cho ra đời tập tuỳ út Sông Đà. Tác ph m ra đời thu hút được nhiều sự chú ý quan t m của nhiều nhà nghiên cứu, phê ình. Nguyên Ngọc trong ài Cảm tưởng đọc Sông Đà đăng trên áo Văn học số 113 ngày 23-9-1960, đã khẳng định giá trị đặc sắc của tuỳ út và coi đ y à ư c chuy n m i về đề tài. Nhà văn coi Sông Đà là “một cuốn tiểu thuyết viết theo lối riêng là tác phẩm về non sông đất nước Tây Bắc. Khi nói cảm tưởng về Sông Đà, trước hết tôi muốn chào mừng ở anh Nguyễn Tuân một cách đứng mới, một vị trí mới”. Nguyễn Đăng Mạnh trong ài Con đường đi đến bút ký chống Mỹ, đăng trên Tạp chí văn học số 8 – 1968 đã khẳng định: “Nhân tố tư tưởng cốt yếu làm nên phần giá trị chân chính của tác phẩm Nguyễn Tuân từ sau Cách mạng đến nay là tình yêu đất nước, tinh thần dân tộc”, và những y u tố tinh thần ấy tuy đã i n đổi qua thời gian nhưng “vẫn giữ lại ít nhiều màu sắc riêng của nó, có mầm mống từ trước Cách mạng”. Vì dù sao đi chăng nữa, các sáng tác của Nguyễn Tu n trư c Cách mạng có thoát y vào con đường nào thì ở mỗi con đường đó vẫn còn ánh sáng của một trái tim luôn hư ng về quê hương đất nư c. Từ 975 đến nay: Số ượng những ài vi t nghiên cứu về Nguyễn Tu n thật phong phú đa dạng kh ng chỉ có những ài vi t của các nhà văn, nhà nghiên cứu trong nư c mà còn có c những ài vi t của các nhà văn, nhà nghiên cứu nư c ngoài có th k đ n như: Vương Trí Nhàn với “Nguyễn Tuân, huyền thoại một thời” (1994), “Nhà văn Nguyễn Tuân”, Hà Văn Đức v i “Nguyễn Tuân – một bậc thầy về ngôn ngữ” (1991), “Nguyễn Tuân về cái đẹp” (1994), “Nguyễn Tuân và quá trình nhận đường trong văn học của ông” 6
8. Trên cơ sở k thừa và ti p thu c ng trình nghiên cứu của những người đi trư c, t i s cố gắng tìm hi u chuyên s u hơn về th gi i nh n vật trong sáng tác của Nguyễn Tu n sau Cách mạng tháng Tám. Luận văn hi vọng s góp thêm những n t m i mẻ và àm phong phú hơn những đặc sắc trong sáng tác sau Cách mạng của nhà văn. 3. Đối tượng, phạm vi và mục đích nghiên cứu: 3.1. Đối tượng: Trong uận văn này, chúng t i nghiên cứu tập trung vào một số ki u nh n vật được tác gi khắc họa trong các sáng tác tiêu i u sau Cách mạng tháng Tám theo đó àm nổi ật những đặc sắc về nghệ thuật th hiện. 3.2. Phạm vi nghiên cứu: Cầm út từ những năm đ i mươi của cuộc đời và vẫn miệt mài ao động nghệ thuật cho đ n những năm cuối đời, Nguyễn Tu n đã đ ại một di s n văn học đồ sộ v i hàng trăm tác ph m n nhỏ trên nhiều th oại và cũng phong phú về đề tài sáng tác. Chúng t i kh o sát các tác ph m sau Cách mạng tháng Tám của Nguyễn Tu n nhưng trong khu n khổ của một uận văn thạc s , chúng t i xin tập trung đi s u vào một số tác ph m chính đó à: Tùy bút kháng chiến, Sông Đà , Hà Nội ta đánh Mỹ giỏi đ qua đó àm nổi ật đặc sắc về nội dung và nghệ thuật th gi i nh n vật của nhà văn. 3.3. Mục đích nghiên cứu: Luận văn tập trung tìm hi u và khắc họa hình tượng nh n vật của Nguyễn Tu n sau Cách mạng. Từ đó có cái nhìn ao quát và toàn diện hơn về sáng tác của Nguyễn Tu n sau Cách mạng về cuộc đời và con người của ng, góp phần khẳng định ại một phong cách độc đáo mang tên Nguyễn Tuân. 7
9. 4. Phương pháp nghiên cứu: Đ uận văn được thực hiện trọn vẹn, chúng t i sử dụng các phương pháp sau: Phương pháp ịch sử - xã hội. Phương pháp hệ thống. Phương pháp so sánh, đối chi u. Phương pháp oại hình. Phương pháp ph n tích, tổng hợp. 5. Cấu trúc của Luận văn: Ngoài phần Mở đầu và Kết luận, uận văn của chúng t i ao gồm có 3 chương cụ th v i các nội dung như sau: Chương . S chuy n iến về cái t i và quan niệm thẩm m của Nguy n Tu n sau Cách mạng Tháng Tám. Chương . Các loại hình nh n vật tiêu i u trong sáng tác của Nguy n Tu n sau Cách mạng tháng Tám. Chương . Nghệ thuật y d ng nh n vật trong sáng tác của Nguy n Tu n sau Cách mạng tháng Tám. 8