Luận văn Quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp đối với hoạt động khai thác dầu khí tại Việt Nam

Nội dung tài liệu: Luận văn Quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp đối với hoạt động khai thác dầu khí tại Việt Nam

1. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- NGUYỄN THỊ NGỌC PHƯƠNG QUẢN LÝ THUẾ THU NHẬP DOANH NGHIỆP ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG KHAI THÁC DẦU KHÍ TẠI VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG CHƯƠNG TRÌNH ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG Hà Nội – 2020
2. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- NGUYỄN THỊ NGỌC PHƯƠNG QUẢN LÝ THUẾ THU NHẬP DOANH NGHIỆP ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG KHAI THÁC DẦU KHÍ TẠI VIỆT NAM Chuyên ngành: Tài chính Ngân hàng Mã số: 60340201 LUẬN VĂN THẠC SĨ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG CHƯƠNG TRÌNH ĐỊNH HƯỚNG ỨNG DỤNG NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS.TRỊNH THỊ HOA MAI XÁC NHẬN CỦA XÁC NHẬN CỦA CHỦ TỊCH HĐ CÁN BỘ HƯỚNG DẪN CHẤM LUẬN VĂN PGS.TS. Trịnh Thị Hoa Mai PGS.TS. Lê Trung Thành Hà Nội – 2020
3. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn thạc sĩ “Quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp đối với hoạt động khai thác dầu khí tại Việt Nam” là kết quả nghiên cứu của riêng tôi, chưa được công bố trong bất cứ một công trình nghiên cứu nào của người khác. Việc sử dụng kết quả, trích dẫn tài liệu của người khác đảm bảo theo đúng các quy định. Các nội dung trích dẫn và tham khảo các tài liệu, sách báo thông tin được đăng tải trên các tác phẩm, tạp chí và trang web theo danh mục tài liệu tham khảo của luận văn./. Hà Nội ngày tháng năm 2020 Tác giả Nguyễn Thị Ngọc Phương
4. LỜI CẢM ƠN Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc đến PGS.TS. Trịnh Thị Hoa Mai, người đã tận tình hướng dẫn, chỉ bảo, giúp đỡ tôi với những chỉ dẫn khoa học quý giá trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Xin trân trọng cảm ơn ban giám hiệu Trường Đại học Kinh tế, Đại học Quốc gia Hà Nội, ban lãnh đạo khoa Tài chính Ngân hàng, Phòng Đào tạo và các thầy cô giảng viên đã trực tiếp giảng dạy trong quá trình hoàn thành khóa học tại trường. Xin gửi tới Ban Lãnh đạo, các bạn bè đồng nghiệp lời cảm ơn chân thành nhất vì đã động viên, hỗ trợ và tạo mọi điều kiện thuận lợi giúp đỡ tôi trong việc nghiên cứu, thu thập số liệu và các tài liệu cần thiết liên quan đến đề tài. Do thời gian nghiên cứu và kinh nghiệm có hạn nên luận văn không tránh khỏi những khiếm khuyết, hạn chế, tôi rất mong nhận được những ý kiến đóng góp của các thầy cô giáo và các bạn. Tôi xin chân thành cảm ơn!
5. MỤC LỤC DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ...........................................................................................i DANH MỤC BẢNG BIỂU SƠ ĐỒ .............................................................................. ii LỜI MỞ ĐẦU....................................................................................................................1 CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TẾ VỀ QUẢN LÝ THUẾ THU NHẬP DOANH NGHIỆP ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG KHAI THÁC DẦU KHÍ........................................................................5 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu ..............................................................................5 1.1.1. Những công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài ........................................5 1.1.2. Khoảng trống cần nghiên cứu ..........................................................................8 1.2. Những vấn đề chung về thuế thu nhập doanh nghiệp đối với hoạt động khai thác dầu khí ........................................................................................................................8 1.2.1. Thuế thu nhập doanh nghiệp ............................................................................8 1.2.2. Thuế thu nhập doanh nghiệp đối với hoạt động khai thác dầu khí ........... 13 1.2.3. Một số đặc thù trong chính sách thuế thu nhập doanh nghiệp đối với hoạt động khai thác dầu khí ................................................................................................... 17 1.3. Quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp đối với hoạt động khai thác dầu khí ..... 20 1.3.1. Quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp............................................................ 20 1.3.2. Quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp đối với hoạt động khai thác dầu khí .......................................................................................................................................... 24 1.3.3. Một số chỉ tiêu đánh giá quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp đối với hoạt động khai thác dầu khí ................................................................................................... 36 1.4. Những yếu tố ảnh hưởng đến quản lý thuế TNDN đối với hoạt động khai thác dầu khí ............................................................................................................................. 38 1.4.1. Nhóm yếu tố thuộc môi trường vĩ mô .......................................................... 38 1.4.2. Nhóm yếu tố thuộc cơ quan quản lý thuế .................................................... 40 1.4.3. Nhóm yếu tố thuộc về người nộp thuế ......................................................... 42 1.5. Kinh nghiệm quốc tế về quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp đối với hoạt động khai thác dầu khí và một số bài học rút ra ......................................................... 42 1.5.1. Thực tế về quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp đối với hoạt động khai thác dầu khí tại một số quốc gia ................................................................................... 42 1.5.2. Một số bài học rút ra....................................................................................... 45 CHƯƠNG 2. QUY TRÌNH VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ....................... 47 2.1. Phương pháp nghiên cứu ....................................................................................... 47 2.1.1. Phương pháp thu thập thông tin .................................................................... 47
6. 2.1.2. Phương pháp phân tích số liệu ........................................................................... 49 2.2. Quy trình nghiên cứu.............................................................................................. 52 CHƯƠNG 3. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THUẾ THU NHẬP DOANH NGHIỆP ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG KHAI THÁC DẦU KHÍ TẠI VIỆT NAM..................... 55 3.1. Khái quát về hoạt động tìm kiếm, thăm dò, khai thác dầu khí tại Việt Nam .. 55 3.1.1. Hoạt động của các đơn vị thực hiện tìm kiếm, thăm dò, khai thác dầu khí tại Việt Nam .................................................................................................................... 55 3.1.2. Tổ chức bộ máy quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp đối với hoạt động khai thác dầu khí ở Việt Nam ....................................................................................... 60 3.2. Thực trạng công tác quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp đối với hoạt động khai thác dầu khí............................................................................................................. 65 3.2.1. Quản lý người nộp thuế TNDN .................................................................... 65 3.2.2. Lập dự toán thu thuế....................................................................................... 67 3.2.3. Tuyên truyền, hỗ trợ người nộp thuế............................................................ 69 3.2.4. Quản lý kê khai thuế, quyết toán thuế .......................................................... 73 3.2.5. Quản lý nộp thuế TNDN đối với hoạt động khai thác dầu khí ................. 76 3.2.6. Quản lý nợ thuế và cưỡng chế nợ thuế ........................................................ 79 3.2.7. Công tác thanh tra, kiểm tra .......................................................................... 79 3.3. Đánh giá chung về công tác quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp đối với hoạt động khai thác dầu khí tại Việt Nam ........................................................................... 86 3.3.1. Kết quả đạt được ............................................................................................. 86 3.3.2. Hạn chế và nguyên nhân ................................................................................ 89 CHƯƠNG 4. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ THUẾ THU NHẬP DOANH NGHIỆP ĐỐI VỚI HOẠT ĐỘNG KHAI THÁC DẦU KHÍ TẠI VIỆT NAM ................................................................................................................................ 99 4.1. Định hướng hoàn thiện quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp đối với hoạt động khai thác dầu khí tại Việt Nam ..................................................................................... 99 4.1.1. Định hướng, mục tiêu phát triển hoạt động khai thác dầu khí tại Việt Nam .......................................................................................................................................... 99 4.1.2. Định hướng hoàn thiện quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp đối với hoạt động khai thác dầu khí ................................................................................................. 102 4.2. Giải pháp hoàn thiện quản lý thuế thu nhập doanh nghiệp đối với hoạt động khai thác dầu khí tại Việt Nam ................................................................................... 106 4.2.1. Nhóm giải pháp về tổ chức bộ máy quản lý thuế đối với các đơn vị hoạt động khai thác dầu khí ................................................................................................. 106 4.2.2. Nhóm giải pháp về cải cách thủ tục hành chính thuế cho người nộp thuế
7. ........................................................................................................................................ 110 4.2.3. Nhóm giải pháp về công tác tuyên truyền, hỗ trợ..................................... 111 4.2.4. Nhóm giải pháp về công tác xây dựng dự toán thu ngân sách đối với thuế TNDN từ khai thác dầu khí ......................................................................................... 113 4.2.5. Nhóm giải pháp về công tác thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật thuế của các nhà thầu dầu khí ..................................................................................... 114 4.3. Kiến nghị................................................................................................................ 117 4.3.1. Đối với Bộ Tài chính .................................................................................... 117 4.3.2. Đối với Tập đoàn Dầu khí Việt Nam ......................................................... 118 4.3.3. Đối với các đơn vị liên quan khác .............................................................. 118 KẾT LUẬN ................................................................................................................... 120 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................. 121
8. DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT STT Ký hiệu Nguyên nghĩa 1 CST Chính sách thuế 2 CNTT Công nghệ thông tin 3 CQT Cơ quan thuế 4 DNL Doanh nghiệp lớn 5 ĐKT Đăng ký thuế 6 HĐDK Hợp đồng dầu khí 7 NSĐP Ngân sách địa phương 8 NSNN Ngân sách nhà nước 9 NSTW Ngân sách Trung ương 10 NNT Người nộp thuế 11 MST Mã số thuế 12 PSC Hợp đồng phân chia sản phẩm dầu khí 13 PVN Tập đoàn Dầu khí Việt Nam 14 QLT Quản lý thuế 15 TNDN Thu nhập doanh nghiệp 16 TTHC Thủ tục hành chính 17 USD Đô la Mỹ 18 UBND Ủy ban nhân dân 19 UBTVQH Ủy ban Thường vụ Quốc hội 20 VNĐ Việt Nam đồng i
9. DANH MỤC BẢNG BIỂU SƠ ĐỒ STT Bảng Nội dung Trang Danh sách các Hợp đồng dầu khí được PVN ký giai 1 Bảng 3.1 57 đoạn 2014-2019 Danh sách các lô, mỏ dầu khí PVN đang khai thác tại 2 Bảng 3.2 58 nước ngoài Danh sách các lô, mỏ dầu khí đang khai thác tại Việt 3 Bảng 3.3 59 Nam Tổng hợp số liệu mã số thuế cấp cho hợp đồng dầu khí 4 Bảng 3.4 66 và nhà thầu dầu khí giai đoạn 2014-2019 Kết quả thực hiện dự toán thu thuế từ dầu khí giai đoạn 5 Bảng 3.5 68 2015-2019 Kết quả công tác tuyên truyền hỗ trợ NNT giai đoạn 6 Bảng 3.6 71 2015-2019 Kết quả tổ chức tập huấn, hội nghị đối thoại doanh 7 Bảng 3.7 72 nghiệp dầu khí giai đoạn 2015-2019 Kết quả trả lời văn bản của doanh nghiệp dầu khí giai 8 Bảng 3.8 72 đoạn 2015-2019 Kết quả quản lý kê khai thuế TNDN dầu khí giai đoạn 9 Bảng 3.9 75 2015 - 2019 10 Bảng 3.10 Kết quả thu NSNN từ dầu khí giai đoạn 2015-2019 77 Kết quả thu NSNN từ thuế TNDN của hoạt động khai 11 Bảng 3.11 77 thác dầu khí giai đoạn 2015-2019 Bảng kết quả thanh tra, kiểm tra thuế tại các nhà thầu 12 Bảng 3.12 81 dầu khí giai đoạn 2015 - 2019 13 Sơ đồ 3.1 Sơ đồ hệ thống cơ quan thuế các cấp 61 14 Sơ đồ 3.2 Sơ đồ cơ cấu tổ chức của cơ quan Tổng cục Thuế 62 ii
10. LỜI MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Dầu khí là một trong những nhiên liệu quan trọng nhất của xã hội hiện đại. 50% dầu khí dùng để sản xuất năng lượng: điện, nhiên liệu của phương tiện giao thông vận tải, phần còn lại 50% dùng cho hóa dầu: plastic, dung môi, phân bón, nhựa, thuốc trừ sâu, Vai trò của dầu khí ngày càng trở lên quan trọng khi nguồn năng lượng không thể tái tạo này đang giảm dần trữ lượng. Không khác với sự phát triển của thế giới, tại Việt Nam, dầu khí là nguồn nguyên liệu chính cho sản xuất nhiệt điện, cơ khí, luyện kim, lọc dầu, sản xuất phân đạm Có thể nói sản phầm dầu khí tham gia vào hầu hết các hoạt động sản xuất kinh doanh của nền kinh tế. Vai trò của dầu khí đối với kinh tế Việt Nam còn được thể hiện thông qua nguồn lợi thu được qua xuất khẩu dầu thô là rất lớn, chiếm một tỷ lệ cao trong tổng kim ngạch xuất khẩu, là một trong những nguồn thu lớn của tổng thu nhập quốc dân. Do dầu khí là tài nguyên thiên nhiên không tái tạo nên việc khai thác, sử dụng, quản lý, phân bổ nguồn lực tài chính có được từ nguồn tài nguyên này một cách hợp lý góp phần không nhỏ trong sự phát triển bền vững của mỗi quốc gia. Tại Việt Nam, đầu mối thực hiện việc quản lý, ký kết các hợp đồng dầu khí với đối tác nước ngoài được Chính phủ giao cho Tập đoàn Dầu khí Việt Nam. Ngoài vai trò là công ty dầu khí nước chủ nhà, Tập đoàn đồng thời trực tiếp thực hiện hoạt động tìm kiếm, thăm dò, khai thác dầu khí tại Việt Nam. Hoạt động này đóng vai trò quan trọng nhất trong các hoạt động chính của Tập đoàn, có tính quyết định đến hoạt động của Tập đoàn. Việc thực hiện hoạt động khai thác dầu khí trong nước đã góp phần đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia và đóng góp số thu quan trọng trong số thu của Ngân sách Nhà nước. Trong những năm vừa qua, số thu từ hoạt động khai thác dầu khí tại Việt Nam là nguồn thu quan trọng, chiếm tỷ trọng lớn trong tổng thu Ngân sách Nhà nước. Nguồn thu từ dầu thô khai thác tại Việt Nam từng giữ vai trò chủ lực trong tổng thu ngân sách khi chiếm tỷ trọng từ 13%-22% tổng thu ngân sách trong giai 1