Luận văn Quản lý nhà nước về sử dụng nguồn vốn ODA của Nhật Bản trong lĩnh vực đầu tư xây dựng cơ bản trên địa bàn Thành phố Hà Nội

Nội dung tài liệu: Luận văn Quản lý nhà nước về sử dụng nguồn vốn ODA của Nhật Bản trong lĩnh vực đầu tư xây dựng cơ bản trên địa bàn Thành phố Hà Nội

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ................/....................... ......../....... HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA BÙI THỊ KHANH QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ SỬ DỤNG NGUỒN VỐN ODA CỦA NHẬT BẢN TRONG LĨNH VỰC ĐẦU TƢ XÂY DỰNG CƠ BẢN TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG HÀ NỘI - NĂM 2020
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ ................/....................... ......../....... HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA BÙI THỊ KHANH QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ SỬ DỤNG NGUỒN VỐN ODA CỦA NHẬT BẢN TRONG LĨNH VỰC ĐẦU TƢ XÂY DỰNG CƠ BẢN TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 8 34 04 03 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN THỊ NGÂN HÀ NỘI - NĂM 2020
3. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn thạc sĩ “Quản lý nhà nước về sử dụng nguồn vốn ODA của Nhật Bản trong lĩnh vực đầu tư xây dựng cơ bản trên địa bàn thành phố Hà Nội” do học viên Bùi Thị Khanh thực hiện dƣới sự hƣớng dẫn của Tiến sĩ Nguyễn Thị Ngân là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của riêng cá nhân tôi, qua thực tiễn công tác tại Ban quản lý dự án đầu tƣ xây dựng quản lý, sử dụng nguồn vốn vay ODA của Nhật Bản trên địa bàn Thành phố Hà Nội. Các số liệu đƣợc sử dụng trong luận văn có nguồn gốc rõ ràng, kết quả nghiên cứu luận văn hoàn toàn trung thực và chƣa từng công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu khoa học nào trƣớc đây. Hà nội, Ngày 02 tháng 11 năm 2020 Học viên BÙI THỊ KHANH
4. LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn tôi đã nhận đƣợc sự quan tâm, giúp đỡ của nhiều cá nhân và tập thể. Nhân đây tôi xin đƣợc bày tỏ lòng cảm ơn chân thành của mình tới Ban Giám hiệu, lãnh đạo, cán bộ giảng viên của Học viện Hành chính Quốc gia, Khoa sau Đại học, các khoa, bộ môn trong Học viện đã tận tình truyền đạt những kiến thức quý báu, cũng nhƣ tạo mọi điều kiện quan tâm, giúp đỡ để tôi có thể hoàn thành tốt khóa học Thạc sĩ chuyên ngành Quản lý công của Học viện Hành chính Quốc gia. Với tình cảm chân thành và trân trọng nhất, tôi xin đƣợc bày tỏ lời cảm ơn sâu sắc tới giảng viên hƣớng dẫn Tiến sĩ Nguyễn Thị Ngân là ngƣời hƣớng dẫn khoa học cho tôi, với sự hƣớng dẫn tận tình, đầy trách nhiệm, đã quan tâm, có những góp ý quý báu cho tôi trong suốt thời gian thực hiện luận văn. Xin chân thành cám ơn các Anh (Chị) công tác tại Văn phòng JICA Việt Nam (Cơ quan hợp tác quốc tế JICA của Nhật Bản), Lãnh đạo Bộ Tài chính (Cục Quản lý nợ Tài chính và Đối ngoại), Sở Kế hoạch và Đầu tƣ (Phòng Kinh tế Đối ngoại), Kho bạc Nhà nƣớc Hà Nội, các ban ngành, phòng, đơn vị sử dụng ODA, đã tạo điều kiện thuận lợi và cung cấp những số liệu quý giá để tác giả hoàn thành nghiên cứu. Kính mong đƣợc sự góp ý của quý Thầy giáo, Cô giáo, các Anh (chị) - Học viện Hành chính Quốc gia và bạn đọc để luận văn đƣợc hoàn thiện và có giá trị hơn trong thực tiễn. Một lần nữa, xin đƣợc gửi lời cảm ơn trân trọng nhất đến tất cả những ngƣời đã giúp đỡ trong suốt thời gian qua tạo điều kiện thuận lợi cho tác giả hoàn thành nhiệm vụ của mình ! Học Viên BÙI THỊ KHANH
5. MỤC LỤC LỜI MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1 Chƣơng 1. CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VÀ SỬ DỤNG NGUỒN VỐN ODA CỦA NHẬT BẢN TRONG LĨNH VỰC ĐẦU TƢ XÂY DỰNG CƠ BẢN ................................................................................................... 8 1.1 Một số vấn đề lý luận chung liên quan đến sử dụng nguồn vốn ODA của Nhật Bản trong lĩnh vực đầu tƣ xây dựng cơ bản ................................................. 8 1.1.1 Nguồn vốn ODA của Nhật Bản .................................................................... 8 1.1.2 Hình thức cung cấp vốn ODA của Nhật Bản trong lĩnh vực đầu tư xây dựng cơ bản ......................................................................................................... 13 1.1.3 Tổng quan quản lý Nhà nước đối với dự án đầu tư xây dựng cơ bản sử dụng vốn ODA ..................................................................................................... 15 1.1.4 Nguyên tắc quản lý Nhà nước đối với dự án đầu tư xây dựng cơ bản sử dụng vốn ODA ..................................................................................................... 18 1.1.5 Sự cần thiết của quản lý Nhà nước đối với dự án đầu tư sử dụng nguồn vốn (ODA) ........................................................................................................... 20 1.2 Nội dung quản lý Nhà nƣớc về sử dụng vốn ODA trong lĩnh vực đầu tƣ xây dựng cơ bản ......................................................................................................... 21 1.2.1 Xây dựng và ban hành, hướng dẫn tổ chức thực hiện văn bản về quản lý, sử dụng vốn ODA trong lĩnh vực đầu tư xây dựng cơ bản ................................. 21 1.2.2 Tổ chức bộ máy và nhân sự thực hiện quản lý Nhà nước về sử dụng vốn ODA trong lĩnh vực đầu tư xây dựng cơ bản ...................................................... 24 1.2.3 Quản lý nhà nước đối với triển khai sử dụng vốn ODA trong đầu tư xây dựng cơ bản ......................................................................................................... 27 1.2.4 Quản lý nhà nước về sử dụng vốn ODA trong đầu tư xây dựng cơ bản .......... 28 1.2.5 Hoạt động thanh tra, kiểm tra, kiểm toán sử dụng nguồn vốn ODA trong lĩnh vực đầu tư xây dựng cơ bản ......................................................................... 28
6. 1.3 Các yếu tố ảnh hƣởng quản lý Nhà nƣớc về sử dụng nguồn vốn ODA trong lĩnh vực đầu tƣ xây dựng cơ bản ......................................................................... 29 1.3.1 Các yếu tố khách quan ............................................................................... 29 1.3.2 Các yếu tố chủ quan ................................................................................... 31 1.4 Kinh nghiệm quản lý Nhà nƣớc về sử dụng nguồn vốn ODA của Nhật Bản trong lĩnh vực đầu tƣ xây dựng cơ bản của một số tỉnh và bài học kinh nghiệm rút ra có thể áp dụng cho thành phố Hà Nội ....................................................... 34 1.4.1 Kinh nghiệm quản lý Nhà nước về sử dụng nguồn vốn ODA của Nhật Bản trong đầu tư xây dựng cơ bản của tỉnh Quảng Ninh .......................................... 34 1.4.2 Kinh nghiệm quản lý Nhà nước về sử dụng nguồn vốn ODA Nhật Bản của tỉnh Bình Dương .................................................................................................. 36 1.4.3 Bài học kinh nghiệm rút ra từ quản lý Nhà nước về sử dụng nguồn vốn ODA của Nhật Bản trong lĩnh vực đầu tư xây dựng cơ bản có thể áp dụng cho thành phố Hà Nội ................................................................................................ 37 Tóm tắt chƣơng 1 ................................................................................................ 39 Chƣơng 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ SỬ DỤNG NGUỒN VỐN ODA CỦA NHẬT BẢN TRONG ĐẦU TƢ XÂY DỰNG CƠ BẢN TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI .......................................................... 40 2.1 Điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội có ảnh hƣởng đến hoạt động quản lý nhà nƣớc về sử dụng nguồn vốn ODA của Nhật Bản trong lĩnh vực đầu tƣ xây dựng cơ bản trên địa bàn thành phố Hà Nội ................................................................. 40 2.1.1 Địa giới hành chính, diện tích và dân số Thủ đô ....................................... 40 2.1.2 Khái quát tình hình kinh tế - xã hội thành phố Hà Nội.............................. 41 2.1.3 Ảnh hưởng điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội đến hoạt động quản lý Nhà nước về sử dụng nguồn vốn ODA của Nhật Bản ................................................ 44 2.2 Thực trạng quản lý Nhà nƣớc về sử dụng nguồn vốn ODA của Nhật Bản trong lĩnh vực đầu tƣ xây dựng cơ bản trên địa bàn thành phố Hà Nội ........................... 45
7. 2.2.1 Xây dựng và ban hành, hướng dẫn tổ chức thực hiện văn bản về quản lý, sử dụng vốn ODA của Nhật Bản trong lĩnh vực đầu tư xây dựng cơ bản .................. 45 2.2.2 Thực trạng tổ chức bộ máy và nhân sự thực hiện quản lý Nhà nước về sử dụng vốn ODA của Nhật Bản trong lĩnh vực đầu tư xây dựng cơ bản ............... 47 2.2.3 Thực trạng công tác triển khai quản lý, sử dụng nguồn vốn ODA của Nhật Bản trong đầu tư xây dựng cơ bản trên địa bàn thành phố Hà Nội ................... 51 2.2.4 Thực trạng sử dụng vốn ODA của Nhật Bản trong đầu tư xây dựng cơ bản trên địa bàn thành phố Hà Nội ........................................................................... 55 2.2.5 Hoạt động thanh tra, kiểm tra, kiểm toán trong đầu tư xây dựng cơ bản sử dụng vốn ODA của Nhật Bản trên địa bàn thành phố Hà Nội ........................... 66 2.3 Đánh giá thực trạng quản lý Nhà nƣớc về sử dụng nguồn vốn ODA của Nhật Bản trong lĩnh vực đầu tƣ xây dựng cơ bản trên địa bàn thành phố Hà Nội. ..... 67 2.3.1 Điểm mạnh ................................................................................................. 67 2.3.2 Hạn chế của quản lý Nhà nước về sử dụng nguồn vốn ODA của Nhật Bản trong đầu tư xây dựng cơ bản trên địa bàn thành phố Hà Nội ........................... 70 2.3.3 Nguyên nhân của những hạn chế về quản lý, sử dụng nguồn vốn ODA của Nhật Bản trong đầu tư xây dựng cơ bản ............................................................. 79 Tiểu kết chƣơng 2 ................................................................................................ 82 Chƣơng 3. PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP ĐỔI MỚI QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ SỬ DỤNG NGUỒN VỐN ODA CỦA NHẬT BẢN TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ HÀ NỘI TRONG THỜI GIAN TỚI ................................. 83 3.1 Phƣơng hƣớng quản lý Nhà nƣớc về sử dụng nguồn vốn ODA của Nhật Bản trong lĩnh vực đầu tƣ xây dựng cơ bản trên địa bàn thành phố Hà Nội .............................. 83 3.1.1 Hoàn thiện công tác xây dựng, ban hành chính sách, pháp luật, bộ máy tổ chức về quản lý và sử dụng nguồn vốn ODA của Nhật Bản ............................... 83 3.1.2 Hài hòa quy trình, thủ tục đối với nhà tài trợ trong quản lý nhà nước về đầu tư xây dựng cơ bản sử dụng nguồn vốn ODA của Nhật Bản ....................... 85
8. 3.1.3 Một số phương hướng cơ bản trong quản lý Nhà nước về sử dụng nguồn vốn ODA của Nhật Bản trong lĩnh vực đầu tư xây dựng cơ bản trên địa bàn thành phố Hà Nội ................................................................................................ 85 3.2 Giải pháp đổi mới quản lý Nhà nƣớc về sử dụng nguồn vốn ODA của Nhật Bản trong lĩnh vực đầu tƣ xây dựng cơ bản trên địa bàn thành phố Hà Nội trong thời gian tới ......................................................................................................... 86 3.2.1 Những căn cứ đề xuất giải pháp ................................................................ 86 3.2.2 Các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý Nhà nước về sử dụng nguồn vốn ODA của Nhật Bản trong đầu tư xây dựng cơ bản ...................................... 87 3.3 Kiến nghị ....................................................................................................... 99 3.3.1 Đối với Chính phủ ...................................................................................... 99 3.3.2 Đối với các Ban quản lý dự án quản lý, sử dụng vốn ODA của Nhật Bản ......................................................................................................... 104 Tiểu kết chƣơng 3 .............................................................................................. 106 KẾT LUẬN ....................................................................................................... 107 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................... 109
9. DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT Số Chữ viết Tiếng Việt Tiếng anh TT tắt 1 ADB Ngân hàng phát triển châu Á Asian Development Bank Hiệp hội các quốc gia Đông Association of Southeast 2 ASEAN Nam Á AsianNations 3 BQLDA Ban Quản lý dự án ProJect management Development Assistance 4 DAC Ủy ban hỗ trợ phát triển Committee 5 ĐTXDCB Đầu tƣ xây dựng cơ bản Capital Contruction investment 6 FDI Đầu tƣ trực tiếp nƣớc ngoài Foreign direct investment 7 GNP Tổng sản phẩm quốc dân Gross national product 8 GDP Tổng sản phẩm quốc nội Gross Domestic Product 9 GPMB Giải phóng mặt bằng Clearance Gross Regional Domestic 10 GRDP Tổng sản phẩm trên địa bàn Product Cơ quan hợp tác quốc tế Japan International 11 JICA Nhật Bản CooperationAgency Ngân hàng hợp tác quốc tế Japan Bank 12 JIBIC Nhật Bản forInternationalCooperation Intergovernmental 13 NGOs Tổ chức phi chính phủ organizations 14 NĐ-CP Nghị định - Chính phủ Govern ment decrec Official Development 15 ODA Hỗ trợ phát triển chính thức Assistance Tổ chức hợp tác kinh tế và Organization of Economic Co- 16 OECD phát triển operation and Development 17 QLNN Quản lý Nhà nƣớc State management 18 USD Đồng đô la Mỹ United States Dollar 19 UBND Ủy ban nhân dân People’s Committee
10. DANH MỤC BẢNG, BIỂU ĐỒ, HÌNH ẢNH Biểu số 2.1. So sánh cơ cấu kinh tế của Hà Nội năm 2013 so với năm 2017 .... 41 Bảng số 2.1. Nguồn vốn ODA trong XDCB theo nhà tài trợ 2011 -2018 .......... 42 Hình 2.1. Giá trị vốn ODA phân theo lĩnh vực tài trợ 2011 – 2018 ................... 43 Biểu đồ 2.2. Tổng hợp vốn ODA ký kết, giải ngân từ năm 2011 - 2019 ........... 44 Hình 2.2. Cơ cấu bộ máy quản lý ODA tại Phòng Kinh tế và Đối ngoại – Sở Kế hoạch và Đầu tƣ .............................................................................. 50 Bảng số 2.2. Tổng hợp các dự án sử dụng nguồn vốn ODA của Chính phủ Nhật Bản trong ĐTXDCB trên địa bàn thành phố Hà Nội ..................... 56 Bảng 2.3. Tình hình thanh tra, kiểm toán đầu tƣ xây dựng cơ bản sử dụng vốn ODA ................................................................................................ 67