Luận văn Quản lý nhà nước về hộ tịch trên địa bàn huyện Kim Sơn, tỉnh Ninh Bình

Nội dung tài liệu: Luận văn Quản lý nhà nước về hộ tịch trên địa bàn huyện Kim Sơn, tỉnh Ninh Bình

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ / ../ .. HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA LÊ THÀNH NHÂN QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ HỘ TỊCH TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN KIM SƠN, TỈNH NINH BÌNH LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ CÔNG HÀ NỘI - NĂM 2020
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ / ../ .. HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA LÊ THÀNH NHÂN QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ HỘ TỊCH TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN KIM SƠN, TỈNH NINH BÌNH LUẬN VĂN THẠC SỸ CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ CÔNG MÃ SỐ: 8 34 04 03 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. VŨ THỊ MINH NGỌC HÀ NỘI - NĂM 2020
3. LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan luận văn là công trình nghiên cứu của riêng tôi; các kết quả trong luận văn chưa được công bố trong bất kì công trình nghiên cứu khoa học nào khác. Các số liệu, ví dụ, bảng kê và trích dẫn trong luận văn được tác giả trích dẫn nguồn đầy đủ, đúng quy định của cơ sở đào tạo. Tác giả luận văn Lê Thành Nhân
4. LỜI CẢM ƠN Sau thời gian học tập và nghiên cứu tại Học viện Hành chính Quốc gia, tôi đã hoàn thành Luận văn Thạc sĩ chuyên ngành Quản lý công. Xin trân trọng cảm ơn TS. Vũ Thị Minh Ngọc, người đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong suốt thời gian nghiên cứu và hoàn thành Luận văn. Xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Ban Giám đốc Học viện Hành chính Quốc gia, Khoa Sau đại học và toàn thể các giảng viên của Học viện đã trực tiếp giảng dạy, truyền đạt các kiến thức cũng như tạo điều kiện thuận lợi cho tôi hoàn thành Luận văn. Cảm ơn gia đình, bạn bè và đồng nghiệp đã tạo điều kiện tốt nhất để tôi hoàn thành Luận văn. Hà Nội, ngày tháng năm 2020 Tác giả luận văn Lê Thành Nhân
5. MỤC LỤC MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1 NỘI DUNG ................................................................................................... 9 Chƣơng 1 ...................................................................................................... 9 CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ HỘ TỊCH ......... 9 1.1. Các khái niệm công cụ ............................................................................ 9 1.2. Nội dung, nguyên tắc, vai trò của quản lý nhà nước về hộ tịch .............. 20 1.3. Yếu tố ảnh hưởng đến quản lý nhà nước về hộ tịch trên địa bàn cấp huyện ..... 30 1.4. Kinh nghiệm Quản lý nhà nước về hộ tịch ở một số địa phương............ 35 Tiểu kết Chương 1 ........................................................................................ 41 Chƣơng 2 .................................................................................................... 43 THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ HỘ TỊCH TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN KIM SƠN TỈNH NINH BÌNH ....................... 43 2.1. Khái quát về huyện Kim Sơn tỉnh Ninh Bình ........................................ 43 2.2. Phân tích thực trạng quản lý nhà nước về hộ tịch trên địa bàn huyện Kim Sơn tỉnh Ninh Bình, giai đoạn 2016 - 2019 .................................................. 47 2.3. Đánh giá thực trạng công tác quản lý, đăng ký hộ tịch trên địa bàn huyện Kim Sơn, tỉnh Ninh Bình, giai đoạn 2016 - 2019.......................................... 63 Tiểu kết chương 2 ........................................................................................ 75 Chƣơng 3 .................................................................................................... 77 ĐỊNH HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP ĐẢM BẢO QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC VỀ HỘ TỊCH TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN KIM SƠN, TỈNH NINH BÌNH .... 77 3.1. Định hướng bảo đảm quản lý nhà nước về hộ tịch ................................. 77 3.2. Một số giải pháp tăng cường quản lý nhà nước về hộ tịch trên địa bàn huyện Kim Sơn, tỉnh Ninh Bình ................................................................... 81 Tiểu kết Chương 3 ........................................................................................ 97 TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................ 101
6. DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ Số hiệu Tên biểu đồ Trang Biểu đồ số Trình độ lý luận, chính trị của công chức Tư pháp - 51 2.1 Hộ tịch trên địa bàn huyện Kim Sơn, tháng 12/2019 Biểu đồ số Trình độ đào tạo của công chức Tư pháp - Hộ tịch 51 2.2 trên địa bàn huyện Kim Sơn, tháng 12/2019 Biểu đồ số Trình độ tin học của công chức Tư pháp - Hộ tịch 52 2.3 trên địa bàn huyện Kim Sơn, tháng 12/2019 Biểu đồ số Tỷ lệ đăng ký khai sinh quá hạn theo từng năm 2.4 (2016 - 2029) 55 Biểu đồ số Tỷ lệ đăng ký khai tử quá hạn theo từng năm 2.5 (2016 - 2019) 56
7. MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Quản lý nhà nước về hộ tịch đã là một yêu cầu mà nhà nước luôn quan tâm, dành nhiều thời gian, công sức và tiền của cho lĩnh vực này. Theo quy định thì hộ tịch là những sự kiện cơ bản xác định tình trạng nhân thân của một người từ khi sinh ra đến khi chết, liên quan trực tiếp đến quyền cơ bản của công dân. Các sự kiện nhân thân cơ bản nhất của mỗi cá nhân được đăng ký và quản lý trong hộ tịch gồm có: Khai sinh; kết hôn; giám hộ; nhận cha, mẹ, con; thay đổi, cải chính hộ tịch, xác định lại dân tộc, bổ sung thông tin hộ tịch; khai tử,... Nhận thức được tầm quan trọng của công tác quản lý hộ tịch trong tiến trình phát triển của xã hội, trong thời gian qua Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều chính sách, pháp luật về quản lý hộ tịch bước đầu tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho hoạt động này. Trong đó, Luật Hộ tịch ra đời, có hiệu lực từ ngày 01/01/2016 với nhiều chế định mới, phân cấp mới, thủ tục mới, Luật Hộ tịch đã thổi một luồng sinh khí mới cho công tác đăng ký và quản lý hộ tịch và đích đến là gần gũi hơn với người dân, phục vụ tốt hơn các yêu cầu của người dân và các cơ quan, tổ chức có liên quan. Trong những năm qua, nhất là từ ngày 01/01/2016, áp dụng thực hiện Luật Hộ tịch năm 2014, công tác quản lý và đăng ký hộ tịch trên địa bàn huyện Kim Sơn, tỉnh Ninh Bình đã có nhiều chuyển biến tích cực. Tuy nhiên, trên địa bàn huyện hiện nay, công tác đăng ký và quản lý hộ tịch vẫn còn một số hạn chế, bất cập, chưa đáp ứng được yêu cầu cải cách hành chính và cải cách tư pháp. Nhiều cơ quan, tổ chức, đoàn thể chưa xác định đúng giá trị pháp lý của giấy tờ hộ tịch, còn gây nhiều khó khăn cho công dân, nhất là giá trị pháp lý của Giấy khai sinh. Thực trạng trên có nguyên nhân xuất phát từ nhận thức chưa đầy đủ quy định của pháp luật về đăng ký và quản lý hộ tịch 1
8. của một bộ phận cán bộ, công chức và người dân; sự phối hợp thiếu nhịp nhàng giữa các cơ quan liên quan trong việc giải quyết những sai sót trong hồ sơ, giấy tờ cá nhân; công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về đăng ký và quản lý hộ tịch chưa thực sự sâu, rộng; năng lực thực thi công vụ của một số công chức còn hạn chế. Những hạn chế này đã làm giảm hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về hộ tịch, ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân. Vì vậy, nghiên cứu quản lý nhà nước về hộ tịch nói chung cũng như ở thực tế của huyện Kim Sơn nói riêng nhằm làm rõ hơn nữa cơ sở khoa học của quản lý hộ tịch, chỉ ra hạn chế và nguyên nhân của các hạn chế; trên cơ sở đó, đưa ra những khuyến nghị góp phần nâng cao hơn nữa hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về hộ tịch trên địa bàn huyện là một vấn đề được quan tâm hiện nay. Vì thế tôi lựa chọn đề tài “Quản lý nhà nước về hộ tịch trên địa bàn huyện Kim Sơn, tỉnh Ninh Bình” làm đề tài Luận văn tốt nghiệp thạc sĩ ngành Quản lý công của mình. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Đề tài hộ tịch đã thu hút sự quan tâm, chú ý của nhiều nhà khoa học, những người làm công tác lý luận nghiên cứu ở nhiều khía cạnh, góc độ khác nhau kể cả trong nước và trên thế giới. Cho đến nay, đã có nhiều công trình khoa học nghiên cứu về hộ tịch của cá nhân, tập thể được công bố. Về tổng thể, các nghiên cứu đã đi sâu nghiên cứu làm rõ bản chất, nội dung, lịch sử quản lý hộ tịch, các sự kiện, phương thức quản lý và đăng ký hộ tịch. Các tác giả cũng chỉ ra các phương hướng và giải pháp nhất định nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về hộ tịch; cụ thể một số nhóm công trình như: Thứ nhất, nhóm các công trình nghiên cứu lý luận về hộ tịch và quản lý hộ tịch: 2
9. - Viện nghiên cứu khoa học pháp lý - Bộ Tư pháp (1995), “Chuyên đề thông tin khoa học pháp lý về hộ tịch”[59]: Là công trình tổng kết, khái quát với trọng tâm là các thông tin khoa học pháp lý về hộ tịch ở Việt Nam qua nhiều giai đoạn. - Phạm Trọng Cường (2007), Từ quản lý đinh đến quản lý hộ tịch, NXB Tư Pháp, Hà Nội [26]: Trong cuốn sách chuyên khảo này, tác giả đã khái quát từ quản lý đinh có liên quan đến thuế thân, nộp thân còn gọi là thuế đinh - một trong thứ thuế của chế độ phong kiến và quân chủ, đến quản lý hộ tịch trong xã hội hiện đại với nhiều kiến thức có giá trị cho các nhà nghiên cứu. - Giáo trình Quản lý hành chính - tư pháp của Học viện Hành chính, Nhà xuất bản khoa học kỹ thuật, năm 2008 (dành cho đào tạo trung cấp hành chính) [35]: Cuốn giáo trình hướng đến nhóm đối tượng ở bậc trung học hành chính, nhằm trang bị cho nhóm đối tượng này kiến thức, kỹ năng liên quan đến hoạt động hành chính và tư pháp trong thực tiễn. Thứ hai, nhóm các công trình hướng dẫn nghiệp vụ: - Bộ Tư pháp (2006) “Hướng dẫn nghiệp vụ Đăng ký và quản lý hộ tịch”, NXB Tư pháp, Hà Nội [5]: Tài liệu hướng dẫn nghiệp vụ cụ thể đối với công tác đăng ký và quản lý hộ tịch của các chủ thể có thẩm quyền trên cơ sở các văn bản quy phạm pháp luật về hộ tịch đang có hiệu lực thi hành. - Bộ Tư pháp (2010) “Tài liệu Hướng dẫn nghiệp vụ Tư pháp xã, phường, thị trấn”, NXB Tư pháp, Hà Nội [8]: Trong chuyên đề số 4, các tác giả đã khái quát chung về nhiệm vụ, quyền hạn của UBND các xã, phường, thị trấn và công chức tư pháp - hộ tịch trong quản lý nhà nước về hộ tịch; nghiên cứu cụ thể các quy định của pháp luật về hộ tịch và đăng ký hộ tịch; hướng dẫn cụ thể về thẩm quyền, trình tự, thủ tục đăng ký hộ tịch tại UBND cấp xã. 3
10. - Bộ Tư pháp (2019) "Tài liệu bồi dưỡng nghiệp vụ tư pháp cấp huyện"; NXB Tư pháp, Hà Nội [9]: Trong chuyên đề "Công tác đăng ký, quản lý Hộ tịch của UBND, Phòng Tư pháp cấp huyện", tác giả đã làm rõ, nhiệm vụ, quyền hạn của UBND cấp huyện trọng quản lý nhà nước về Hộ tịch ở địa phương, đồng thời hướng dẫn các kỹ năng, nghiệp vụ giải quyết các việc hộ tịch cụ thể thuộc thẩm quyền. Thứ ba, nhóm các công trình khoa học mang tính ứng dụng: Chủ yếu là các luận văn ngành quản lý công; ngành luật, cụ thể: - Phạm Hồng Hoàn, Quản lý nhà nước về hộ tịch ở cấp xã trên địa bàn huyện Đan Phượng, thành phố Hà Nội, Luận văn Thạc sĩ quản lý hành chính công, 2011 [33]: Tác giả đã tập trung nghiên cứu về mặt không gian được giới hạn ở các xã trên địa bàn huyện Đan Phượng, thành phố Hà Nội; tác giả đã làm rõ hơn nữa cơ sở lý luận, thực tiễn của quản lý nhà nước về hộ tịch; đánh giá thực trạng quản lý nhà nước về hộ tịch ở cấp xã, huyện Đan Phượng; nêu ra những kết quả đạt được và hạn chế cũng như nguyên nhân của chúng. Qua đó đưa ra những đề xuất góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả của quản lý nhà nước về hộ tịch trên địa bàn cấp xã, huyện Đan Phượng. - Trần Thị Thu Hiền, Quản lý nhà nước về hộ tịch ở cấp xã trên địa bàn huyện Hoài Đức, thành phố Hà Nội, Luận văn Thạc sĩ quản lý công, Học viện Hành chính quốc gia, 2016 [34]: Luận văn đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và đánh giá thực trạng công tác quản lý nhà nước về hộ tịch ở cấp xã của huyện Hoài Đức, thành phố Hà Nội; xác định được phương hướng, giải pháp tiếp tục hoàn thiện quản lý nhà nước về hộ tịch ở cấp xã, huyện Hoài Đức, thành phố Hà Nội. - Trương Thị Vân Anh, Quản lý nhà nước về hộ tịch ở cấp xã, thực tiễn ở huyện Mê Linh, Thành phố Hà Nội, Luận văn Thạc sĩ Luật học, Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội, 2015 [2]: Luận văn nghiên cứu cơ sở lý luận và 4