Luận văn Phát triển kinh tế hợp tác xã nông nghiệp trên địa bàn tỉnh Hậu Giang

Nội dung tài liệu: Luận văn Phát triển kinh tế hợp tác xã nông nghiệp trên địa bàn tỉnh Hậu Giang

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH HỒ HOÀNG ĐIỆP PHÁT TRIỂN KINH TẾ HỢP TÁC XÃ NÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH HẬU GIANG LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ TP. Hồ Chí Minh – Năm 2016
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH HỒ HOÀNG ĐIỆP PHÁT TRIỂN KINH TẾ HỢP TÁC XÃ NÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH HẬU GIANG Chuyên ngành: Chính sách công Mã số: 60340402 LUẬN VĂN THẠC SỸ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. Nguyễn Hoàng Bảo TP. Hồ Chí Minh, Năm 2016
3. LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan, đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác./. Ngày 28 tháng 12 năm 2016 Tác giả Hồ Hoàng Điệp
4. MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG DANH MỤC BIỂU HÌNH TÓM TẮT CHƯƠNG 1 MỞ ĐẦU ............................................................................................. 1 1.1 Đặt vấn đề và lý do nghiên cứu ............................................................. 1 1.2 Mục tiêu nghiên cứu .............................................................................. 5 1.3 Câu hỏi và giả thuyết nghiên cứu .......................................................... 5 1.3.1 Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................. 5 1.3.2 Giả thuyết nghiên cứu ......................................................................... 5 1.4 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ......................................................... 5 1.4.1 Đối tượng nghiên cứu: ........................................................................ 5 1.4.2 Phạm vi nghiên cứu............................................................................. 6 1.5 Phương pháp nghiên cứu ....................................................................... 6 1.6 Ý nghĩa của Đề tài .................................................................................. 7 1.7 Kết cấu dự kiến của luận văn ................................................................. 7 Chương 1: Mở đầu .................................................................................................... 7 Chương 2: Cơ sở lý thuyết ........................................................................................ 8 Chương 3: Tổng quan về đặc điểm địa bàn nghiên cứu ........................................ 8 Chương 4: Phương pháp nghiên cứu ...................................................................... 8 Chương 5: Kết quả nghiên cứu ................................................................................ 8 Chương 6: Kết luận và kiến nghị ............................................................................. 8 1.8 Tóm tắt Chương 1 .................................................................................. 8
5. CHƯƠNG 2_CƠ SỞ LÝ THUYẾT ....................................................................... 10 2.1 Hợp tác xã trong nông nghiệp và sự cần thiết phát triển hợp tác xã trong nông nghiệp ở nước ta hiện nay ............................................................. 10 2.1.1 Khái niệm, đặc điểm và nguyên tắc hoạt động của hợp tác xã .............. 10 2.1.1.1 Khái niệm hợp tác xã ................................................................ 10 2.1.1.2 Đặc điểm của hợp tác xã ........................................................... 13 2.1.1.3 Nguyên tắc hoạt động của hợp tác xã ....................................... 16 2.1.2 Hợp tác xã trong nông nghiệp ........................................................... 18 2.1.2.1 Quan niệm về hợp tác xã trong nông nghiệp ............................ 18 2.1.2.2 Đặc trưng của hợp tác xã trong nông nghiệp ............................ 18 2.1.2.3 Các loại hình hợp tác xã trong nông nghiệp ............................. 20 2.1.3 Sự cần thiết phát triển hợp tác xã trong nông nghiệp ở nước ta hiện nay . 21 2.1.3.1 Sự tồn tại khách quan của nền kinh tế nhiều thành phần trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta hiện nay ....................... 21 2.1.3.2. Phát triển hợp tác xã trong nông nghiệp là yêu cầu khách quan và là con đường phát triển tất yếu của kinh tế hộ nông dân trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa nước ta ...................... 22 2.1.3.3. Phát triển hợp tác xã trong nông nghiệp nhằm khai thác có hiệu quả nguồn lực từ nông nghiệp, tạo thuận lợi đẩy nhanh quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn ................................ 23 2.1.3.4. Phát triển hợp tác xã trong nông nghiệp tạo điều kiện để xây dựng nông thôn mới .............................................................................. 25 2.1.3.5. Hợp tác xã trong nông nghiệp là kiểu làm kinh tế nông nghiệp phổ biến của nhiều nước trên thế giới .................................................. 26 2.2 Vai trò của hợp tác xã trong nông nghiệp ............................................ 26 2.2.1. Giải quyết việc làm, tăng thu nhập cho người lao động, góp phần xóa đói giảm nghèo, góp phần thực hiện an sinh xã hội ................................. 26
6. 2.2.2. Khai thác và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực của xã hội, tạo tiền đề và điều kiện đi lên sản xuất lớn xã hội chủ nghĩa ...................................... 28 2.2.3. Hợp tác xã trong nông nghiệp thúc đẩy kinh tế hộ phát triển, qua đó đóng góp cho tăng trưởng và phát triển kinh tế nói chung ............................. 29 2.2.4. Hợp tác xã trong nông nghiệp tham gia xây dựng các công trình kết cấu hạ tầng nông thôn và bảo vệ môi trường .................................................. 31 2.2.5. Hợp tác xã trong nông nghiệp góp phần nâng cao trình độ dân trí, trình độ chuyên môn, tăng cường dân chủ và có đóng góp quan trọng trong xây dựng nông thôn mới ................................................................................. 32 2.3 Khái niệm hiệu quả kinh tế và hiệu quả xã hội .................................... 34 2.3.1 Hiệu quả kinh tế ................................................................................ 34 2.3.2 Hiệu quả xã hội ................................................................................. 35 2.4 Kinh nghiệm về phát triển hợp tác xã nông nghiệp và bài học rút ra cho tỉnh Hậu Giang ................................................................................................ 37 2.4.1 Kinh nghiệm của một số nước trong phát triển hợp tác xã trong nông nghiệp .............................................................................................................. 37 2.4.1.1 Kinh nghiệm của Nhật Bản ....................................................... 37 2.4.1.2 Kinh nghiệm của Thái Lan ....................................................... 39 2.4.1.3 Kinh nghiệm của Trung Quốc .................................................. 40 2.4.2 Kinh nghiệm của một số địa phương trong phát triển hợp tác xã trong nông nghiệp ........................................................................................... 41 2.4.2.1 Kinh nghiệm của một số tỉnh vùng Đồng bằng Sông Hồng ..... 41 2.4.2.2 Kinh nghiệm của của một số tỉnh vùng Đông Nam bộ ............ 43 2.4.3 Bài học kinh nghiệm rút ra cho tỉnh Hậu Giang ............................... 45
7. CHƯƠNG 3 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH KINH TẾ XÃ HỘI ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU ....................................................................................... 49 3.1. Khái lược về đặc điểm tự nhiên của tỉnh Hậu Giang .......................... 49 3.2. Vài nét về đặc điểm kinh tế- xã hội của tỉnh Hậu Giang .................... 51 3.2.1. Đặc điểm về kinh tế .......................................................................... 51 3.2.2 Đặc điểm về văn hóa, xã hội ............................................................. 53 3.3. Đánh giá thuận lợi và khó khăn .......................................................... 55 3.3.1 Thuận lợi ........................................................................................... 55 3.3.2 Khó khăn ........................................................................................... 55 3.4 Tóm tắt chương 3 ................................................................................. 56 CHƯƠNG 4 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .................................................. 57 4.1 Quy trình nghiên cứu ........................................................................... 57 4.2. Mẫu và chọn mẫu nghiên cứu ............................................................. 58 4.3. Thiết kế nghiên cứu ............................................................................. 60 4.4. Công cụ nghiên cứu ............................................................................ 61 4.5. Phân tích dữ liệu ................................................................................. 62 4.6. Tóm tắt chương 4: ............................................................................... 62 CHƯƠNG 5 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU .............................................................. 63 5.1 Đặc điểm mẫu khảo sát ........................................................................ 63 5.2 Hoạt động của hợp tác xã nông nghiệp trên địa bàn tỉnh Hậu Giang từ kết quả khảo sát ............................................................................................... 64 5.2.1 Đặc điểm về tình hình hoạt động của hợp tác xã nông nghiệp ......... 64 5.2.1.1 Về số lượng hợp tác xã, xã viên ............................................... 65 5.2.1.2 Về chất lượng đội ngũ cán bộ hợp tác xã và xã viên ................ 67 5.2.1.3 Tình hình tổ chức và hoạt động của HTX nông nghiệp ........... 69 5.2.1.4 Thực hiện các chính sách hỗ trợ, ưu đãi đối với HTX ............. 71 5.2.1.5 Đánh giá kết quả hoạt động của hợp tác xã .............................. 75
8. 5.3 Hiệu quả hoạt động của hợp tác xã nông nghiệp ................................. 78 5.3.1 Hiệu quả về kinh tế ........................................................................... 79 5.3.2 Hiệu quả về xã hội ............................................................................ 81 5.3.2.1 Cơ hội tiếp cận các dịch vụ xã hội của hộ gia đình. ................. 81 5.3.2.2 Thay đổi của địa phương trong đầu tư cơ sở hạ tầng và giải quyết việc làm ....................................................................................... 82 5.3.2.3 Một số thay đổi khác ................................................................. 83 5.4 Những mâu thuẫn nảy sinh cần giải quyết và bài học kinh nghiệm .... 86 5.4.1. Mâu thuẫn nảy sinh cần giải quyết .................................................. 86 5.4.2. Bài học kinh nghiệm ........................................................................ 89 Chương 6 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ............................................................. 92 6.1. Kết luận ............................................................................................... 92 6.2. Đóng góp của luận văn ....................................................................... 92 6.3. Kiến nghị ............................................................................................. 93 6.4. Hạn chế và đề nghị hướng nghiên cứu tiếp theo ................................ 95 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
9. DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 5.1: Đặc điểm mẫu khảo sát ............................................................................. 63 Bảng 5.2: Xã viên tham gia các loại hình HTX nông nghiệp ................................... 65 Bảng 5.3: Đánh giá chất lượng của cán bộ HTX nông nghiệp theo quan điểm của xã viên (%) ................................................................................................... 67 Bảng 5.4: Đánh giá chất lượng của xã viên theo quan điểm của người trả lời (%) .. 68 Bảng 5.5: Đánh giá về cơ sở vật chất của HTX theo quam điểm của xã viên (%) ... 71 Bảng 5.6: Đánh giá về những khó khăn trong hoạt động của HTX nông nghiệp theo quan điểm của xã viên (%) ...................................................................... 75 Bảng 5.7: Kết quả phân loại HTX nông nghiệp qua các năm ................................... 76 Bảng 5.8: Đánh giá sự thay đổi về kết quả hoạt động của HTX nông nghiệp so với mới thành lập theo quan điểm của xã viên .............................................. 77 Bảng 5.9: Đánh giá về những thuận lợi trong hoạt động của HTX nông nghiệp theo quan điểm của xã viên (%) ...................................................................... 77 Bảng 5.10: Đánh giá về chi phí đầu tư khi tham gia HTX theo quan điểm của xã viên .......................................................................................................... 80 Bảng 5.11: Giải quyết việc làm theo quan điểm của xã viên .................................... 83
10. DANH MỤC BIỂU HÌNH Biểu 5.1: Lý do người dân tham gia các loại HTX nông nghiệp (%) ....................... 66 Biểu 5.2: Cơ hội tiếp cận các dịch vụ xã hội của hộ gia đình theo quan điểm của xã viên (%) ................................................................................................... 82 Biểu 5.3: Nâng cao trình độ và kỹ thuật canh tác của xã viên (%) ........................... 84 Biểu 5.4: Đánh giá về thay đổi hành vi của xã viên khi tham gia HTX (%) ............ 85