Luận văn Phát huy giá trị di sản văn hóa của người thái trong phát triển du lịch cộng đồng ở Con Cuông, Nghệ An

Nội dung tài liệu: Luận văn Phát huy giá trị di sản văn hóa của người thái trong phát triển du lịch cộng đồng ở Con Cuông, Nghệ An

1. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI VIÊṆ VIÊṬ NAM HOC̣ VÀ KHOA HOC̣ PHÁ T TRIỂ N _______________________ Trần Thị Thủy PHÁT HUY GIÁ TRỊ DI SẢN VĂN HÓA CỦA NGƢỜI THÁI TRONG PHÁT TRIỂN DU LỊCH CỘNG ĐỒNG Ở CON CUÔNG, NGHỆ AN LUẬN ÁN TIẾN SĨ VIỆT NAM HỌC Hà Nội - 2020
2. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI VIÊṆ VIÊṬ NAM HOC̣ VÀ KHOA HOC̣ PHÁ T TRIỂ N _______________________ Trần Thị Thủy PHÁT HUY GIÁ TRỊ DI SẢN VĂN HÓA CỦA NGƢỜI THÁI TRONG PHÁT TRIỂN DU LỊCH CỘNG ĐỒNG Ở CON CUÔNG, NGHỆ AN Chuyên ngành: Việt Nam học Mã số: 62220113 LUẬN ÁN TIẾN SĨ VIỆT NAM HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: 1. PGS.TS Trần Thúy Anh 2. PGS.TS Phạm Văn Lợi Hà Nội - 2020
3. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan: Luận án tiến sỹ: PHÁT HUY GIÁ TRỊ DI SẢN VĂN HÓA CỦA NGƢỜI THÁI TRONG PHÁT TRIỂN DU LỊCH CỘNG ĐỒNG Ở CON CUÔNG, NGHỆ AN là do tôi viết và chưa công bố. Các trích dẫn, số liệu, kết quả nêu trong luận án là trung thực và có xuất xứ rõ ràng. Tôi xin chịu trách nhiệm về lời cam đoan này. Hà Nội, ngày tháng năm 2020 Tác giả TRẦN THỊ THỦY
4. LỜI CẢM ƠN Tác giả luận án xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS. Trần Thúy Anh, PGS.TS. Phạm Văn Lợi đã tận tình hướng dẫn và tạo điều kiện tốt nhất cho tác giả trong suốt thời gian học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận án. Tác giả xin trân trọng cảm ơn Ban Giám đốc Đại học Quốc gia Hà Nội, Viện Việt Nam học và Khoa học phát triển, phòng Khoa học Công nghệ và Đào tạo, Phòng Nghiên cứu Khoa học phát triển đã làm việc đầy trách nhiệm, tạo điều kiện tốt nhất cho tác giả trong những năm qua. Tác giả trân trọng cảm ơn lãnh đạo Trường Đại học Vinh, nơi tác giả đang công tác đã tạo mọi điều kiện thuận lợi trong suốt quá trình học tập. Tác giả xin được cảm ơn các Thầy, Cô, các nhà khoa học tham gia Hội đồng chấm các chuyên đề trong quá trình học tập; các chuyên gia đã hỗ trợ, chia sẻ, đóng góp tâm huyết, trách nhiệm và định hướng để công trình nghiên cứu của tác giả được hoàn thiện. Tác giả xin gửi lời cảm ơn tới Ủy ban Nhân dân tỉnh Nghệ An; Sở Du lịch Nghệ An; Trung tâm Xúc tiến Du lịch Nghệ An, Cục Thống kê Nghệ An; Ủy ban Nhân dân huyện Con Cuông, cộng đồng người Thái huyện Con Cuông đã nhiệt tình giúp đỡ và cung cấp cho tác giả nhiều tài liệu quý. Cuối cùng, tác giả xin gửi lời cảm ơn đến gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã luôn quan tâm, động viên, chia sẻ giúp đỡ cả vật chất lẫn tinh thần cho tác giả trong suốt quá trình học tập và làm luận án. Tác giả Luận án Trần Thị Thủy
5. DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT CHXHCN Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa CSHT, VCKT Cơ sở hạ tầng, vật chất kỹ thuật ĐH KHXH&NV Đại học Khoa học Xã hội & Nhân văn NCS Nghiên cứu sinh NĐ-CP Nghị định - Chính phủ Nxb Nhà xuất bản QĐ Quyết định PGS Phó giáo sư Tp Thành phố Tr. Trang TS Tiến sỹ TT Thông tư VQG Vườn Quốc gia UBND Ủy ban Nhân dân UNESCO United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hiệp Quốc)
6. MỤC LỤC MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 6 1. Lý do chọn đề tài ..................................................................................................... 6 2. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................................... 8 3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu .............................................................................. 8 4. Câu hỏi nghiên cứu ................................................................................................. 9 5. Ý nghĩa của luận án ................................................................................................ 9 6. Bố cục của luận án ............................................................................................... 11 Chƣơng 1. TỔNG QUAN ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU, TÌNH HÌNH .................. 12 NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...... 12 1.1. Tổng quan về địa bàn nghiên cứu ................................................................... 12 1.1.1. Vị trí địa lý ................................................................................................... 12 1.1.2. Điều kiện tự nhiên........................................................................................ 12 1.1.3. Điều kiện kinh tế xã hội ............................................................................... 16 1.2. Tình hình nghiên cứu ....................................................................................... 20 1.2.1. Về di sản và giá trị di sản văn hóa của người Thái ở Nghệ An ................... 20 1.2.2. Về du lịch cộng đồng ................................................................................... 25 1.2.3. Về phát huy giá trị di sản văn hóa của người Thái trong phát triển du lịch cộng đồng ............................................................................................................... 29 1.2.4. Kết luận tổng quan tình hình nghiên cứu và khoảng trống nghiên cứu ....... 30 1.3. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu .................................................... 32 1.3.1. Một số khái niệm ......................................................................................... 32 1.3.2. Một số lý thuyết áp dụng trong nghiên cứu ................................................. 35 1.3.3. Phương pháp nghiên cứu ............................................................................. 52 *Tiểu kết chƣơng 1 .................................................................................................. 55 Chƣơng 2. NHẬN DIỆN VÀ ĐÁNH GIÁ KHẢ NĂNG PHÁT TRIỂN DU LỊCH CỘNG ĐỒNG DỰA TRÊN THỰC TRẠNG CÁC DI SẢN VĂN HÓA THÁI Ở CON CUÔNG, NGHỆ AN....................................................................................... 57 2.1. Nhận diện và đánh giá khả năng phát triển du lịch cộng đồng của các di sản văn hóa vật thể .................................................................................................. 57 2.1.1. Danh lam thắng cảnh ................................................................................... 57 2.1.2. Di tích lịch sử văn hóa ................................................................................. 63 1
7. 2.2. Nhận diện và đánh giá khả năng phát triển du lịch cộng đồng của các di sản văn hóa phi vật thể ........................................................................................... 70 2.2.1. Phong tục, tín ngưỡng và các nghi lễ truyền thống ..................................... 70 2.2.2. Các loại hình nghệ thuật và chữ viết ........................................................... 78 2.2.3. Nghề thủ công truyền thống ........................................................................ 83 2.2.4. Văn hóa ẩm thực, kiến trúc nhà sàn và trang phục truyền thống ................ 87 *Tiểu kết chƣơng 2 .................................................................................................. 98 Chƣơng 3. THỰC TRẠNG PHÁT HUY GIÁ TRỊ DI SẢN VĂN HÓA CỦA NGƢỜI THÁI TRONG PHÁT TRIỂN DU LỊCH CỘNG ĐỒNG Ở CON CUÔNG .................................................................................................................. 100 3.1. Nhìn từ các di sản văn hóa ............................................................................ 100 3.1.1. Nhìn từ các di sản văn hóa vật thể ............................................................. 100 3.1.2. Nhìn từ các di sản văn hóa phi vật thể ....................................................... 103 3.2. Nhìn từ thực trạng phát triển du lịch cộng đồng ........................................ 116 3.2.1. Về công tác quản lý ................................................................................... 116 3.2.2. Về dịch vụ du lịch ...................................................................................... 118 3.2.3. Sự tham gia của các bên liên quan ............................................................. 120 3.2.4. Xúc tiến, đầu tư du lịch .............................................................................. 131 3.2.5. Lượt khách và tổng thu .............................................................................. 132 3.3. Đánh giá chung về thực trạng phát huy giá trị di sản văn hóa của ngƣời Thái và thực trạng quản lý phát triển du lịch cộng đồng ở Con Cuông .......... 136 3.3.1. Những thành tựu đạt được và nguyên nhân ............................................... 136 3.3.2. Những hạn chế và nguyên nhân ................................................................. 139 *Tiểu kết chƣơng 3 ................................................................................................ 146 Chƣơng 4. GIẢI PHÁP VÀ KHUYẾN NGHỊ NHẰM PHÁT HUY GIÁ TRỊ DI SẢN VĂN HÓA CỦA NGƢỜI THÁI TRONG PHÁT TRIỂN DU LỊCH CỘNG ĐỒNG Ở CON CUÔNG ........................................................................................ 147 4.1. Căn cứ đề xuất giải pháp và khuyến nghị .................................................... 147 4.1.1. Căn cứ vào kết quả nghiên cứu của đề tài ................................................. 147 4.1.2. Căn cứ chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước và Chính quyền địa phương ................................................................................................................. 148 4.2. Những giải pháp cụ thể .................................................................................. 154 4.2.1. Giải pháp nâng cao giá trị di sản văn hóa của người Thái ........................ 154 4.2.2. Nâng cao chất lượng dịch vụ dịch vụ du lịch cộng đồng .......................... 161 2
8. 4.2.3. Giải pháp về quản lý, tổ chức thực hiện du lịch cộng đồng ...................... 165 4.2.4. Nâng cao năng lực nguồn lực tham gia phát triển du lịch cộng đồng ....... 170 4.2.5. Đầu tư cơ sở hạ tầng, vật chất kỹ thuật du lịch cộng đồng ........................ 173 4.2.6. Tăng cường xúc tiến, quảng bá du lịch cộng đồng .................................... 175 4.2.7. Các giải pháp khác ..................................................................................... 177 4.2.8. Cơ chế thực hiện các giải pháp .................................................................. 179 4.3. Đề xuất, khuyến nghị ..................................................................................... 181 4.3.1. Đối với UBND tỉnh Nghệ An .................................................................... 181 4.3.2. Đối với Sở Du lịch Nghệ An ..................................................................... 181 4.3.3. Đối với UBND huyện Con Cuông ............................................................. 182 4.3.4. Đối với người dân địa phương ................................................................... 184 4.3.5. Đối với các hộ kinh doanh tham gia kinh doanh du lịch ........................... 184 4.3.6. Đối với các doanh nghiệp lữ hành ............................................................. 185 4.3.7. Đối với du khách ........................................................................................ 186 * Tiểu kết chƣơng 4 ............................................................................................... 187 KẾT LUẬN ............................................................................................................ 189 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN ....................................................................................... 193 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 194 PHỤ LỤC 3
9. DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 1.1. Mô tả các hình thức du lịch cộng đồng .................................................... 42 Bảng 1.2. Bảng đánh giá độ hấp dẫn của tài nguyên du lịch .................................... 47 Bảng 1.3. Bảng đánh giá độ bền vững của tài nguyên du lịch .................................. 48 Bảng 1.4. Bảng đánh giá thời gian hoạt động du lịch ............................................... 49 Bảng 1.5. Bảng đánh giá sức chứa du khách của một khu vực du lịch..................... 49 Bảng 1.6. Bảng đánh giá khả năng khai thác trong du lịch....................................... 50 Bảng 2.1. Bảng đánh giá tổng hợp tài nguyên du lịch huyện Con Cuông ................ 62 4