Luận văn Phật giáo Kiên Giang đối với công tác từ thiện xã hội giai đoạn hiện nay

Nội dung tài liệu: Luận văn Phật giáo Kiên Giang đối với công tác từ thiện xã hội giai đoạn hiện nay

1. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ---------------------------- NGUYỄN THANH LÂM PHẬT GIÁO KIÊN GIANG ĐỐI VỚI CÔNG TÁC TỪ THIỆN XÃ HỘI GIAI ĐOẠN HIỆN NAY LUẬN VĂN THẠC SĨ TÔN GIÁO HỌC Hà Nội - 2020 1
2. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI & NHÂN VĂN ------------------------- NGUYỄN THANH LÂM PHẬT GIÁO KIÊN GIANG ĐỐI VỚI CÔNG TÁC TỪ THIỆN XÃ HỘI GIAI ĐOẠN HIỆN NAY Chuyên ngành: Tôn giáo học Mã số : 60 22 03 09 LUẬN VĂN THẠC SĨ TÔN GIÁO HỌC CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG: NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS. NGUYỄN HỒNG DƢƠNG PGS. TS. TRẦN THỊ KIM OANH Hà Nội - 2020 2
3. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan: Luận văn tốt nghiệp này là công trình nghiên cứu của cá nhân tôi. Luận văn này được thực hiện sau quá trình học tập ở Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn - Đại học Quốc gia Hà Nội và qua quá trình nghiên cứu, khảo sát tình hình thực tiễn trên địa bàn tỉnh Kiên Giang, đặc biệt là tìm hiểu tại công tác từ thiện xã hội tại 76 chùa Phật giáo trên địa bàn tỉnh Kiên Giang. Luận văn này được thực hiện dưới sự hướng dẫn khoa học của PGS. TS Trần Thị Kim Oanh. Các số liệu, tài liệu nghiên cứu, các đánh giá, nhận định, hình ảnh trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng và gắn liền với thực tiễn của Phật giáo Kiên Giang với công tác từ thiện xã hội giai đoạn hiện nay, luận văn chưa được công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào. Kiên Giang, ngày . tháng . năm 2020 Ngƣời cam đoan Nguyễn Thanh Lâm 3
4. LỜI CẢM ƠN Trong quá trình thực hiện luận văn khoa học với đề tài “Phật giáo Kiên Giang đối với công tác từ thiện xã hội giai đoạn hiện nay”, tôi đã được sự giúp đỡ, hỗ trợ của nhiều người, nhiều tổ chức, đơn vị. Quan trọng hơn là tình cảm, sự động viên của người thân, gia đình, các sư huynh đệ, Phật tử và quý thầy cô. Do đó, tôi xin gửi lời cảm ơn đến: Chư tôn đức lãnh đạo Hội Đoàn Kết Sư Sãi Yêu Nước tỉnh Kiên Giang, Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo tỉnh Kiên Giang, Chư tôn Thượng tọa, Đại đức tăng, ni và tín đồ Phật tử ở các chùa Phật giáo tỉnh Kiên Giang. Tất cả đã tận tình giúp đỡ tôi trong lúc đi sưu tầm, tìm tư liệu, khảo sát thực tế. Công trình này không chỉ có ích và là tâm huyết của tôi, mà còn là lời tri ân sâu sắc của tôi đối với tất cả mọi người đã giúp đỡ tôi trong suốt thời gian viết luận văn. Xin gửi lời cảm ơn đến Bộ môn Tôn giáo học, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn – Đại học Quốc gia Hà Nội đã tạo mọi điều kiện thuận lợi giúp đỡ tôi trong quá trình học tập tiếp thu kiến thức tại trường. Đặc biệt, tôi xin dành sự kính trọng và cảm ơn chân thành đến PGS.TS. Trần Thị Kim Oanh, người đã tận tình hướng dẫn tôi trong thời gian nghiên cứu và thực hiện luận văn khoa học này, cô không chỉ là người trực tiếp hướng dẫn cho tôi mà còn định hướng những vấn đề cần nghiên cứu, giúp tôi vượt qua những khó khăn trong quá trình thực hiện luận văn của mình. Kiên Giang, ngày . tháng . năm 2020 Tác giả luận văn Nguyễn Thanh Lâm 4
5. DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT VIẾT TẮT LÀ ĐỌC LÀ CTTTXH Công tác Từ thiện xã hội GHPGVN Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam HĐTTXH Hoạt động từ thiện xã hội HĐTS TƯGH H ội đồng trị sự trung ương giáo hội HĐCM GHPGVN Hội đồng chứng minh Giáo hội Phật Giáo Việt Nam UV HĐTS TƯGH Ủy viên Hội Đồng trị sự Trung ương giáo hội 5
6. MỤC LỤC MỞ ĐẦU .............................................................................................. 1 Chương 1. LÝ LUẬN CHUNG VỀ CÔNG TÁC TỪ THIỆN XÃ HỘI CỦA PHẬT GIÁO VÀ PHẬT GIÁO KIÊN GIANG .......................................... 9 1.1. Lý luận chung về công tác từ thiện xã hội của Phật giáo .................. 9 1.1.1. Một số khái niệm .............................................................................. 9 1.1.2. Quan điểm của Phật giáo về công tác từ thiện xã hội ..................... 11 1.1.3. Ý nghĩa và giá trị công tác từ thiện xã hội của Phật giáo ............... 15 1.2. Khái quát chung về Phật giáo Kiên Giang ....................................... 22 1.2.1. Khái lược quá trình du nhập, phát triển Phật giáo Kiên Giang ...... 22 1.2.2. Phật giáo Kiên Giang giai đoạn hiện nay ....................................... 24 Tiểu kết chƣơng 1 ....................................................................................... 31 Chương 2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC TỪ THIỆN XÃ HỘI CỦA PHẬT GIÁO KIÊN GIANG HIỆN NAY .......................................................... 32 2.1. Thực trạng tổ chức quản lý trong công tác từ thiện xã hội của Phật giáo Kiên Giang .......................................................................................... 32 2.1.1. Mô hình quản lý trong công tác từ thiện xã hội của Phật giáo Kiên Giang ......................................................................................................... 32 2.1.2. Phương thức tổ chức triển khai hoạt động trong công tác từ thiện xã hội của Phật giáo Kiên Giang ................................................................... 32 2.2. Thực trạng các hoạt động thực tiễn trong công tác từ thiện xã hội của Phật giáo Kiên Giang .......................................................................... 34 2.2.1. Thực trạng hoạt động về an sinh xã hội của Phật giáo Kiên Giang 34 2.2.2. Thực trạng hoạt động phúc lợi xã hội của Phật giáo Kiên Giang .. 43 Tiểu kết chƣơng 2 ....................................................................................... 52 6
7. Chương 3. PHẬT GIÁO KIÊN GIANG ĐỐI VỚI CÔNG TÁC TỪ THIỆN XÃ HỘI HIỆN NAY: NHỮNG THÀNH TỰU, HẠN CHẾ VÀ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ TRONG THỜI GIAN TỚI ...................... 53 3.1. Những thành tựu và hạn chế của công tác từ thiện xã hội Phật giáo Kiên Giang .................................................................................................. 53 3.1.1. Những thành tựu đạt được trong công tác từ thiện xã hội của Phật giáo Kiên Giang ........................................................................................ 53 3.1.2. Những hạn chế trong công tác từ thiện xã hội của Phật giáo Kiên Giang ......................................................................................................... 57 3.2. Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác từ thiện xã hội Phật giáo Kiên Giang ................................................................................. 60 3.2.1. Giải pháp về nâng cao hiệu quả quản lý ......................................... 60 3.2.2. Giải pháp về nâng cao hiệu quả hoạt động thực tiễn ...................... 63 Tiểu kết chƣơng 3 ....................................................................................... 67 KẾT LUẬN ........................................................................................ 69 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 71 PHỤ LỤC 7
8. MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài: Kiên Giang là tỉnh nằm ở phía Tây Nam của Tổ quốc, thuộc vùng kinh tế trọng điểm đồng bằng sông Cửu Long có vị trí chiến lược quan trọng. Dân số gần 1,8 triệu người, diện tích tự nhiên hơn 6.348 Km2, có đường biên giới trên bộ giáp Campuchia dài 56,8 Km, có vùng biển rộng trên 63.000 Km2, chiếm 21% diện tích Vịnh Thái Lan; trên 140 hòn đảo lớn nhỏ (trong đó có 43 đảo có dân sinh sống). Bức tranh đời sống tôn giáo, tín ngưỡng của tỉnh Kiên Giang rất đa dạng và phong phú. Hiện toàn tỉnh có 11 tôn giáo được Nhà nước công nhận về mặt tổ chức; có 1.587 chức sắc, nhà tu hành, 3.580 chức việc, gần 600 ngàn tín đồ chiếm hơn 33% dân số, với 22 tổ chức, hệ phái gồm: Phật giáo, Công giáo, Tin lành (6 hệ phái), Cao Đài (6 chi phái và 1 pháp môn), Phật giáo Hòa Hảo, Tịnh độ Cư sĩ Phật hội Việt Nam, Tứ Ân Hiếu Nghĩa, Nam Tông Minh Sư đạo, Baha’I, Hồi giáo, Phật giáo Hiếu nghĩa Tà Lơn, có 399 cơ sở thờ tự; tín đồ sống ở khắp địa bàn 145 xã, phường, thị trấn của 15 huyện, thị xã, thành phố. Hoạt động tôn giáo diễn ra bình thường, đúng quy định pháp luật. Các tổ chức tôn giáo tham gia xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc, đoàn kết tôn giáo, hoạt động đúng Hiến chương, đường lối hành đạo. Chức sắc, chức việc, nhà tu hành, tín đồ các tôn giáo đồng hành cùng cấp ủy, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc, đoàn thể các cấp, tuyên truyền, vận động quần chúng, tín đồ tích cực thực hiện tốt đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, hăng hái lao động, sản xuất, tham gia tích cực các phong trào thi đua yêu nước và các hoạt động từ thiện, nhân đạo – xã hội, xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc, theo phương châm “Tốt đời, đẹp đạo”; góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội Đảng bộ ở từng địa phương. 1
9. Trong bức tranh đa sắc màu các tôn giáo của tỉnh Kiên Giang, Phật giáo nổi lên như một gam màu đậm nét. Phật giáo tỉnh Kiên Giang bao gồm đầy đủ các hệ phái và mỗi hệ phái đều có nhiều đóng góp tích cực vào công tác Phật sự tỉnh nhà. Trong thời gian qua, Phật giáo Kiên Giang đã đạt được nhiều thành tựu đáng ghi nhận, tự hào, trong đó nổi bật là công tác từ thiện xã hội. Thực hiện sự chỉ đạo của Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam và Ban Trị sự GHPGVN tỉnh Kiên Giang, trong những năm qua Ban Từ thiện xã hội Phật giáo Kiên Giang đã đạt được những kết quả đáng kể trong các mặt từ thiện xã hội nhân đạo như xây nhà Đại đoàn kết, Nhà An cư Lạc nghiệp, xây dựng cầu đường, lộ giao thông nông thôn, nuôi dạy trẻ em mồ côi (từ cấp mầm non đến trung học) khám và cấp thuốc, mổ mắt, tặng học bổng kinh phí vận động cho các mặt từ thiện nhân đạo nêu trên hơn một thập niên qua được xác định hơn 500 tỷ đồng. Việc làm này được Trung ương Giáo hội, các ngành các cấp tuyên dương và đánh giá cao, đề nghị cần được phát huy mạnh mẽ hơn để phát triển công tác từ thiện trong tỉnh Kiên Giang ngày càng vững mạnh. Bên cạnh những mặt tích cực, hoạt động xã hội nhân đạo của Phật giáo ở Kiên Giang cũng còn số ít mang tính tự phát, tổ chức cứu trợ hoặc hoạt động từ thiện mà không có sự kết hợp và không thông qua sự chỉ đạo, giúp đỡ của Ban Từ thiện xã hội Phật giáo tỉnh dẫn đến Công tác từ thiện xã hội gặp nhiều khó khăn, bất cập, hiệu quả chưa cao, cần phải có giải pháp cụ thể để phát huy các yếu tố tích cực, hạn chế những khó khăn. Đây là một trong những vấn đề vừa có tính cấp bách, vừa có tính chiến lược trong công tác tôn giáo hiện nay... Như vậy, nghiên cứu thực trạng CTTTXH của Phật giáo Kiên Giang để đề xuất một hệ giải pháp, kiến nghị nhằm phát huy những hiệu quả và giảm 2
10. thiểu những hạn chế, tiêu cực trong hoạt động này sẽ đáp ứng yêu cầu đòi hỏi cả về mặt lý luận và thực tiễn hiện nay. Hơn nữa, học viên với vai trò là một tu sĩ Phật giáo, rất tâm huyết với công tác từ thiện xã hội. Vì vậy, học viên chọn đề tài “Phật giáo Kiên Giang đối với công tác từ thiện xã hội giai đoạn hiện nay” làm đề tài luận văn thạc sĩ. Hy vọng, kết quả nghiên cứu của luận văn sẽ góp phần nhỏ vào công tác nghiên cứu lý luận về Phật giáo nói riêng, tôn giáo nói chung và thực tiễn hoạt động từ thiện xã hội của Phật giáo Kiên Giang. 2. Tình hình nghiên cứu CTTTXH của tôn giáo nói chung, Phật giáo nói riêng là đề tài đang nhận được sự quan tâm của nhiều nhà nghiên cứu vì những kết quả thực tiễn mà CTTTXH mang lại cho cộng đồng. Chính vì vậy, thời gian gần đây, có nhiều các công trình nghiên cứu về CTTTXH của Phật giáo được công bố với nhiều hình thức khác nhau: cuốn sách, bài báo, tạp chí, bài tham luận Hội thảo, báo cáo về HĐTTXH nhân đạo của Phật giáo và các tấm gương tiêu biểu trong hoạt động này. Nguyễn Minh Ngọc (2014), “Vài nét về hoạt động từ thiện xã hội của các tôn giáo ở Việt Nam hiện nay”, bài viết đề cập đến các tổ chức từ thiện tôn giáo, hệ thống khám chữa bệnh (bệnh viện, trung tâm y tế, phòng khám), hệ thống các nhà dưỡng; cơ sở dạy nghề (các lớp mẫu giáo, lớp học tình thương: Trung tâm tư vấn, nuôi dưỡng người nhiễm HIV/AIDS và các hoạt động cứu trợ khác). Cuốn sách Quan điểm của Phật giáo trước các vấn đề hiện đại, của tác giả Dr. Đỗ Kim Thêm, Nhà xuất bản Hồng Đức là công trình sưu tầm và phiên dịch công phu các bài nghiên cứu đặc sắc về quan điểm của Phật giáo về các vấn đề đáng quan tâm ở xã hội hiện đại. Trong công trình này, người đọc sẽ tìm thấy quan điểm của Phật giáo với các vấn đề như: chiến tranh và 3