Luận văn Pháp luật về hộ kinh doanh từ thực tiễn huyện Krông Bông, tỉnh Đắk Lắk

Nội dung tài liệu: Luận văn Pháp luật về hộ kinh doanh từ thực tiễn huyện Krông Bông, tỉnh Đắk Lắk

1. VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI BÙI NGUYÊN HẠNH PHÁP LUẬT VỀ HỘ KINH DOANH TỪ THỰC TIỄN HUYỆN KRÔNG BÔNG, TỈNH ĐẮK LẮK Chuyên ngành : Luật Kinh tế Mã số : 8 38 01 07 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS. NGUYỄN NHƯ PHÁT HÀ NỘI, năm 2021
2. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn thạc sĩ “Pháp luật về hộ kinh doanh từ thực tiễn huyện Krông Bông, tỉnh Đắk Lắk” này là công trình nghiên cứu của chính tôi, dưới sự hướng dẫn khoa học của PGS.TS. Nguyễn Như Phát. Ngoại trừ những tài liệu tham khảo được trích dẫn trong luận văn này, tôi cam đoan rằng toàn phần hay những phần nhỏ của luận văn này chưa từng được công bố hoặc sử dụng để nhận bằng cấp ở nơi khác. Tôi xin chịu trách nhiệm về tính trung thực, khách quan của các kết quả nghiên cứu trong Luận văn. Đắk Lắk, ngày tháng năm 2021 Tác giả luận văn Bùi Nguyên Hạnh
3. MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ HỘ KINH DOANH ........ 8 1.1. Khái niệm hộ kinh doanh ........................................................................... 8 1.2. Đặc điểm pháp lý của hộ kinh doanh ....................................................... 20 1.3. Vai trò của hộ kinh doanh ở Việt Nam hiện nay ..................................... 26 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG ÁP DỤNG PHÁP LUẬT VỀ HỘ KINH DOANH TỪ THỰC TIỄN TẠI HUYỆN KRÔNG BÔNG,TỈNH ĐẮK LẮK VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT ................................ 31 2.1. Quy định của pháp luật Việt Nam về hộ kinh doanh ............................... 31 2.2. Tình hình đăng ký thành lập và hoạt động của hộ kinh doanh tại Việt Nam hiện nay .................................................................................................. 44 2.3. Thực trạng pháp luật về hộ kinh doanh trên địa bàn huyện Krông Bông, tỉnh Đắk Lắk .................................................................................................... 49 2.4. Giải pháp hoàn thiện và nâng cao hiệu quả pháp luật về hộ kinh doanh . 64 KẾT LUẬN .................................................................................................... 74 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
4. DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT STT Từ viết tắt Nghĩa đầy đủ 1 CP Chính phủ 2 HKD Hộ Kinh doanh 3 UBND Ủy ban nhân dân 4 TS Tiến sĩ 5 Nxb Nhà xuất bản 6 NĐ Nghị định 7 CN Chứng nhận 8 ĐKKD Đăng ký kinh doanh
5. DANH MỤC CÁC BẢNG Số hiệu Tên bảng Trang Bảng 2.1 Thống kê nhóm hộ kinh doanh có địa điểm ổn định 45 2.2 Số lượng hộ kinh doanh theo vùng 2015 – 2019 48
6. MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong nền kinh tế thị trường hiện nay, cùng với các loại hình kinh doanh khác, hộ kinh doanh ngày càng đóng vai trò quan trọng trong công cuộc phát triển kinh tế-xã hội của đất nước. Theo số liệu thống kê chưa đầy đủ, cả nước có khoảng 5,5 triệu hộ kinh doanh, ước tính tổng tài sản trên 655 nghìn tỷ đồng, trên 2,2 triệu tỷ đồng doanh thu, đóng góp 34% GDP; nộp hơn 12 nghìn tỷ tiền thuế sử dụng; thu hút khoảng 7,9 triệu lao động; tạo ra của cải vật chất, hàng hóa, dịch vụ (chiếm hơn 15% doanh thu của các tổ chức kinh doanh có đăng ký) cho xã hội... [32] Nhấn mạnh tầm quan trọng của loại hình này, trong nội dung Nghị quyết Hội nghị, Đảng cũng nhấn mạnh “ Hộ kinh doanh đã phát triển rộng khắp trong cả nước, đóng góp quan trọng vào phát triển kinh tế, huy động các nguồn lực xã hội vào sản xuất kinh doanh, tạo thêm việc làm, cải thiện đời sống nhân dân, tăng ngân sách Nhà nước, góp phần giữ vững ổn định chính trị - xã hội của đất nước. Cùng với các loại hình kinh doanh khác, sự phát triển của hộ kinh doanh đã góp phần giải phóng lực lượng sản xuất, thúc đẩy phân công lao động xã hội, chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa, phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, tăng thêm số lượng công nhân, lao động và doanh nhân Việt Nam, thực hiện các chủ trương xã hội hóa y tế, văn hóa, giáo dục và hội nhập kinh tế quốc tế” .[16] Tuy nhiên, thực tế hoạt động của hộ kinh doanh của Việt Nam hiện nay chưa phát huy được hết các tiềm năng của mình, còn gặp nhiều khó khăn trong sản xuất, kinh doanh như: quy mô nhỏ; vốn ít; công nghệ lạc hậu; sức cạnh của hàng hóa thấp... Nguyên nhân do hộ kinh doanh chưa có kinh nghiệm trong nền kinh tế thị trường; chưa năng động, sáng tạo trong hoạt 1
7. động sản xuất, kinh doanh. Đồng thời, cũng do chưa có một hệ thống khung pháp lý rõ ràng, ổn định từ phía Nhà nước nhằm tạo điều kiện cho hộ kinh doanh phát huy hết khả năng của mình. Như vậy, vấn đề đặt ra là cần có các giải pháp hữu hiệu, thiết thực về tổ chức và hoạt động của hộ kinh doanh đảm bảo phù hợp với những điều kiện của nền kinh tế thị trường. Theo số liệu thống kê năm 2019, tổng số hộ kinh doanh trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk có 78.545 hộ, trong đó Huyện Krông Bông có 5972 hộ. Việc cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh trên địa bàn huyện Krông Bông cũng gặp một số bất cập. Một số trường hợp cá nhân muốn kinh doanh dưới hình thức hộ kinh doanh nhưng không được phép cấp Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh Vấn đề đặt ra là tìm giải pháp điều chỉnh pháp lý về đăng ký hộ kinh doanh như thế nào cho phù hợp với điều kiện của hộ kinh doanh trên địa bàn huyện Krông Bông nói riêng và nền kinh tế thị trường của nước ta nói chung. Từ những vấn đề đặt ra từ những bất cập thực tế trên địa bàn huyện Krông Bông, tỉnh Đắk Lắk , tôi lựa chọn đề tài “Pháp luật về hộ kinh doanh từ thực tiễn huyện Krông Bông, tỉnh Đắk Lắk” để làm luận văn tốt nghiệp Thạc sĩ luật học của mình. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Trong quá trình nghiên cứu viết đề tài, tôi đã tham khảo các nghiên cứu của học giả, các tài liệu, các thống kê số liệu, tham khảo từ thầy cô và các anh, chị đi trước trong phạm vi đề tài “hộ kinh doanh”, bản thân tự nhận thấy: có rất nhiều tài liệu đề cập đến một số vấn đề về hộ kinh doanh như: - Giáo trình Pháp luật về chủ thể kinh doanh của trường Đại học Luật Thành phố Hồ Chí Minh, Nhà xuất bản Hồng Đức, năm 2016, đề cập đến lịch 2
8. sử cũng như khái niệm của hộ kinh doanh tại nước ta, nhận định về hộ kinh doanh thông qua quy định pháp luật và chỉ ra đặc điểm của hộ kinh doanh. - Trong Giáo trình Luật kinh tế, của Khoa Luật Đại học Quốc gia Hà Nội, Nxb Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội, 2006; Giáo trình luật dân sự; Giáo trình Luật thương mại, của Trường Đại học Luật Hà Nội, Nxb Công an nhân dân, Hà Nội, 2006 ; Báo cáo nghiên cứu “Chính thức hóa” hộ kinh doanh ở Việt Nam, thực trạng và khuyến nghị, Nxb Hồng Đức, Hà Nội, 2017. - Ngoài ra, cũng tìm thấy trong các bài viết được công bố trên các tạp chí chuyên ngành pháp lý như: Bài viết của TS. Ngô Huy Cương đăng trên tạp chí Khoa học Đại học Quốc gia Hà Nội (Luật học 25, năm 2009) với chủ đề “Phân tích pháp luật về hộ kinh doanh để tìm ra các bất cập, Tạp chí Luật học. Theo đó, tác giả đã tập trung nghiên cứu một vài bất cập của pháp luật điều tiết hộ kinh doanh ở mức độ khái quát nhất. Nhưng chỉ dừng lại ở việc tìm ra bất cập của pháp luật chứ tác giả mà không nêu ra các giải pháp hay kiến nghị để hoàn thiện pháp luật. - Luận văn thạc sỹ của học viên Hoàng Minh Sơn với đề tài “Pháp luật về hộ kinh doanh ở Việt Nam” năm 2012. Tác giả đã phân tích những quy định của pháp luật hiện hành (tại thời điểm viết) đối với hộ kinh doanh, đồng thời cũng ghi nhận những bất cập, tồn tại để từ đó đưa ra các đề xuất nhằm củng cố, tăng cường địa vị pháp lý của hộ kinh doanh; hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật kinh tế và chấn chỉnh việc thi hành luật một cách đồng bộ và thống nhất. - Luận văn thạc sỹ của học Viên Trần Ngọc Trà với đề tài “Pháp luật về hộ kinh doanh ở Việt Nam” năm 2016. Tác giả đã góp phần làm sáng tỏ những vấn đề pháp lý về hộ kinh doanh, nội dung quy định pháp luật hiện hành (tại thời điểm viết) bên cạnh đó đưa ra các giải pháp hoàn thiện và thúc đẩy phát triển hộ kinh doanh. 3
9. - Luận văn thạc sỹ của học viên Lê Thị Thảo với đề tài “Pháp luật về hộ kinh doanh ở Việt Nam hiện nay từ thực tiễn tại quận Tân Phú, Thành phố Hồ Chí Minh” năm 2019. Với đề tài này tác giả đã nghiên cứu một cách có hệ thống pháp luật về hộ kinh doanh trong điều kiện nền kinh tế thị trường qua đó đánh giá, so sánh các quy định thông qua thực tế tại quận Tân Phú, Thành phố Hồ Chí Minh và đưa ra các giải pháp cụ thể kiến nghị đến sự phát triển của khu vực này. - Trên các bài báo Báo điện tử như: Báo diễn đàn doanh nghiệp (2019), “TS Vũ Tiến Lộc: Cần "tấm áo pháp lý mới" cho hộ kinh doanh”. - Các thống kê số liệu hộ kinh doanh như: Trong Niên giám thống kê Tỉnh Đắk Lắk năm 2018, của Cục Thống kê Đắk Lắk, Nxb Thanh niên, 2018; Niên giám thống kê Tỉnh Đắk Lắk năm 2019, của Cục Thống kê Đắk Lắk, Nxb Thanh niên, 2020, Tổng cục thống kê 2019 . Bên cạnh đó, quy định về hộ kinh doanh cụ thể nhất cũng chỉ nằm gọn trong một chương của Nghị định 78/2015/NĐ-CP của Chính phủ ngày 14 tháng 9 năm 2015 về đăng ký hộ kinh doanh chứ không được quy định trực tiếp tại Luật nào được ban hành bởi Quốc hội. Đặc biệt vào ngày 04/01/2021, Chính phủ ban hành nghị định 01/2021/NĐ-CP về đăng ký doanh nghiệp (có hiệu lực từ ngày 04/01/2021) đã có những quy đinh mới về hộ kinh doanh. Tóm lại, lại các tài liệu, các tác giả đều chỉ ra đặc tính, bản chất, vị trí, vai trò của hộ kinh doanh trong tổng quan nền kinh tế của Việt Nam qua các thời kỳ; từ đó chỉ ra hạn chế, khuyết điểm, để tìm ra các giải pháp hoàn thiện. Tuy nhiên, tôi vẫn tâm đắc với đề tài: “Pháp luật về hộ kinh doanh từ thực tiễn huyện Krông Bông, tỉnh Đắk Lắk”. Bởi vì, huyện Krông Bông, một huyện vùng núi đang trong quá trình chuyển mình, phát triển khá nhanh.và đa dạng các ngành nghề kinh doanh thương mại - dịch vụ.Do vậy tôi mong 4
10. muốn qua nghiên cứu sẽ kiến nghị UBND huyện Krông Bông triển khai thực hiện pháp luật kinh doanh tốt hơn, chặt chẽ hơn. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu - Làm rõ cơ sở lý luận của đề tài thông qua việc so sánh, đối chiếu, phân tích các quy định pháp luật có liên quan đến hộ kinh doanh ở Việt Nam hiện nay. - Phân tích thực tiễn áp dụng các vấn đề pháp lý hiện hành điều chỉnh hoạt động hộ kinh doanh để tìm ra những bất cập cần hoàn thiện; 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Từ việc phân tích thực tiễnhuyện Krông Bông, tỉnh Đắk Lắk để đề xuất các giải pháp, các phương hướng hoàn thiện hệ thống pháp luật về hộ kinh doanh. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Luận văn tập trung nghiên cứu những vấn đề cơ bản sau đây: - Các quan hệ xã hội có liên quan, về mô hình kinh doanh hộ kinh doanh hiện nay tại Việt Nam, pháp luật nước ngoài. - Các quan điểm, các học thuyết pháp lý về hộ kinh doanh và vai trò của Nhà nước trong việc quy định các thủ tục, điều kiện thành lập hộ kinh doanh. 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi về nội dung: Tập trung vào các cơ sở lý luận pháp lý liên quan đến hộ kinh doanh, thực trạng hộ kinh doanh trên địa bàn huyện Krông Bông, tỉnh Đắk Lắk - Phạm vi về thời gian: Luận văn nghiên cứu các vấn đề về hộ kinh doanh đến thời điểm tháng 3 năm 2021. 5