Luận văn Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến sự thay đổi thu nhập của người dân sau khi thu hồi đất tại Trung tâm Điện Lực sông Hậu tỉnh Hậu Giang

Nội dung tài liệu: Luận văn Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến sự thay đổi thu nhập của người dân sau khi thu hồi đất tại Trung tâm Điện Lực sông Hậu tỉnh Hậu Giang

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH ------------------------------------------------- TỐNG HOÀNG KHÔI PH N TÍCH CÁC ẾU TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN SỰ THA ĐỔI THU NHẬP CỦA NGƢỜI D N SAU KHI THU HỒI ĐẤT TẠI TRUNG T M ĐIỆN LỰC SÔNG HẬU TỈNH HẬU GIANG LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. Cần Thơ - Năm 2016
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH ----------------------------------------- TỐNG HOÀNG KHÔI PH N TÍCH CÁC ẾU TỐ ẢNH HƢỞNG ĐẾN SỰ THA ĐỔI THU NHẬP CỦA NGƢỜI D N SAU KHI THU HỒI ĐẤT TẠI TRUNG T M ĐIỆN LỰC SÔNG HẬU TỈNH HẬU GIANG Chuyên ngành: QUẢN LÝ KINH TẾ Mã số: 60.34.04.10 Ngƣời Hƣớng Dẫn Khoa Học PGS.TS. ĐINH PHI HỔ LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. Cần Thơ - Năm 2016
3. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. TP. Cần Thơ, năm 2016 Người thực hiện luận văn TỐNG HOÀNG KHÔI
4. LỜI CẢM ƠN Để thực hiện đề tài này tác giả đã nhận được sự hướng dẫn về mặt khoa học của PGS-TS. Đinh Phi Hổ người đã giành thời gian quý báu để tận tình hướng dẫn tôi trong suốt thời gian thực hiện luận văn này, sự trợ giúp về tư liệu, số liệu của các cơ quan, ban ngành huyện Châu Thành, tỉnh Hậu Giang và sự tham gia trả lời phỏng vấn của các hộ gia đình sau thu hồi đất tại Trung tâm điện lực Sông Hậu. Xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS-TS. Đinh Phi Hổ, các Thầy, Cô trường Đại học kinh tế thành phố Hồ Chí Minh đã tận tình hướng dẫn, giảng dạy, truyền đạt nhiều kiến thức quý báu cho bản thân tôi để thực hiện đề tài này. Xin chân thành cảm ơn các Cô, Chú, Anh, Chị bị thu hồi đất để xây dựng Trung tâm điện lực Sông Hậu tỉnh Hậu Giang ở thị trấn Mái Dầm, huyện Châu Thành, tỉnh Hậu Giang đã tạo điều kiện và hỗ trợ cho tôi rất nhiều trong quá trình khảo sát dữ liệu để nghiên cứu luận văn này. Và cuối cùng tôi xin cảm ơn sự giúp đỡ, động viên về mặt tinh thần của tất cả những người thân trong gia đình, bạn bè và đồng nghiệp. Một lần nữa tôi xin được gửi lời tri ân đến toàn thể thầy cô, đồng nghiệp, bạn bè và gia đình.
5. TÓM TẮT Quá trình công nghiệp hóa và hiện đại hóa tất yếu phải thu hồi đất nông nghiệp, điều này sẽ ảnh hưởng đến sinh kế, thu nhập của người dân. Không nằm ngoài những vấn đề chung đó, tỉnh Hậu Giang cũng đang trong quá trình công nghiệp hóa và đô thị hóa, việc thu hồi đất đã làm cho một bộ phận người dân có đất bị thu hồi gặp khó khăn trong cuộc sống do thay đổi công việc làm, thu nhập không ổn định. Nghiên cứu sử dụng khung sinh kế bền vững của cơ quan phát triển quốc tế vương quốc Anh để phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến sự thay đổi thu nhập của người dân sau khi thu hồi đất tại trung tâm điện lực Sông Hậu tỉnh Hậu Giang. Nghiên cứu được thu thập số liệu từ 153 hộ dân bị thu hồi đất, sử dụng phương pháp nghiên cứu mô tả thống kê và phương pháp hồi quy tương quan bằng mô hình hồi quy binary logistic để phân tích. Kết quả nghiên cứu cho thấy giữa phương pháp mô tả thống kê và phương pháp hồi quy tương quan đều nhất quán về các yếu tố ảnh hưởng đến thu nhập của hộ dân sau khi thu hồi đất. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự thay đổi thu nhập của người dân sau khi thu hồi đất tại trung tâm điện lực Sông Hậu tỉnh Hậu Giang từ kết quả hồi quy, bao gồm: đầu tư sản xuất kinh doanh, việc làm trong khu công nghiệp, số lao động trong hộ, trình độ học vấn của hộ, diện tích đất bồi thường, tỷ lệ phụ thuộc.
6. MỤC LỤC Trang TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN LỜI CÁM ƠN TÓM TẮT MỤC LỤC DANH MỤC CÁC BẢNG DANH MỤC CÁC HÌNH CHƢƠNG 1: GIỚI THIỆU .......................................................................................... 1 1.1. Xác định vấn đề nghiên cứu .................................................................................. 1 1.2. Mục tiêu nghiên cứu ............................................................................................... 2 1.3. Câu hỏi nghiên cứu ................................................................................................. 2 1.4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ......................................................................... 3 1.4.1. Đối tƣợng nghiên cứu ...................................................................................... 3 1.4.2. Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................... 3 1.5. Phƣơng pháp nghiên cứu ....................................................................................... 3 1.5.1. Phƣơng pháp thu thập số liệu ......................................................................... 3 1.5.2. Phƣơng pháp thống kê mô tả .......................................................................... 4 1.5.3. Phƣơng pháp hồi quy tƣơng quan.................................................................. 4 1.6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài nghiên cứu ......................................... 4 1.7. Cấu trúc của đề tài ................................................................................................. 5 CHƢƠNG 2 : TỔNG QUAN TÀI LIỆU VÀ CƠ SỞ LÝ THU ẾT ........................ 6 2.1. Khái niệm ................................................................................................................ 6 2.2. Lý thuyết liên quan ................................................................................................. 6 2.3 Các nghiên cứu trong và ngoài nƣớc liên quan: ................................................. 12 2.4. Khung phân tích: .................................................................................................. 17 2.5. Các giả thuyết nghiên cứu ................................................................................... 18 CHƢƠNG 3: PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...................................................... 21 3.1. Cách tiếp cận nghiên cứu ..................................................................................... 21 3.2. Phƣơng pháp chọn mẫu ....................................................................................... 21 3.3. Dữ liệu thu nhập ................................................................................................... 22
7. 3.4 Công cụ phân tích dữ liệu ..................................................................................... 22 3.4.1 Phƣơng pháp thống kê mô tả ......................................................................... 22 3.4.2 Phƣơng pháp hồi quy tƣơng quan ................................................................. 22 CHƢƠNG 4 : KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ................................................................. 28 4.1 Đánh giá tổng quan tình hình thu hồi đất ........................................................... 28 4.1.1. Tình hình thu hồi đất ở Việt Nam ................................................................ 28 4.1.2 Tình hình thu hồi đất ở tỉnh Hậu Giang ....................................................... 29 4.1.3. Tình hình sử dụng đất và thu hồi đất trên địa bàn huyện Châu Thành .. 30 4.2. Kết quả nghiên cứu............................................................................................... 33 4.2.1. Thống kê mô tả các đặc điểm cơ bản của mẫu điều tra ............................. 33 4.2.1.1. Trình độ chuyên môn của chủ hộ .............................................................. 33 4.2.1.2. Điều kiện giáo dục và đào tạo nghề của hộ gia đình ................................ 34 4.2.1.3. Số nhân khẩu, lao động, và độ tuổi của hộ đƣợc khảo sát ...................... 35 4.2.1.4. Nguồn lực đất đai của hộ trƣớc và sau thu hồi đất .................................. 36 4.2.1.5. Tiền đền bù .................................................................................................. 37 4.2.1.6. Cơ cấu cây trồng trƣớc và sau thu hồi đất ............................................... 38 4.2.1.7. Ảnh hƣởng thu hồi đất đến thu nhập của hộ ........................................... 38 4.2.1.8. Đánh giá những khó khăn của hộ dân khi thu hồi đất ............................ 40 4.2.2. Thống kê các yếu tố ảnh hƣởng đến thu nhập ............................................ 40 4.2.2.1. Quyết định đầu tƣ sản xuất kinh doanh ................................................... 47 4.2.2.2. Trình độ học vấn của chủ hộ và thay đổi thu nhập ................................. 40 4.2.2.3. Tỷ lệ phụ thuộc và thay đổi thu nhập ....................................................... 41 4.2.2.4. Việc làm và thay đổi thu nhập ................................................................... 45 4.2.2.5. Số lao động và thay đổi thu nhập .............................................................. 41 4.2.2.6. Diện tích đất bị thu hồi và thay đổi thu nhập .......................................... 46 4.3. Phân tích các yếu tố ảnh hƣởng đến cải thiện thu nhập của hộ gia đình ........ 47 CHƢƠNG 5 : KẾT LUẬN VÀ GỢI Ý CHÍNH SÁCH ........................................... 57 5.1. Kết luận ................................................................................................................. 57 5.2. Gợi ý chính sách .................................................................................................... 57 5.3. Hạn chế của đề tài và hƣớng nghiên cứu tiếp theo ............................................... 59 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
8. DANH MỤC CÁC BẢNG Trang Bảng 3.1. Kì vọng ảnh hƣởng các yếu tố lên sự thay đổi thu nhập ......................... 25 Bảng 4.1. Diện tích các loại đất .................................................................................. 30 Bảng 4.2. Diện tích thu hồi đất của huyện Châu Thành từ năm 2010-2015 .......... 31 Bảng 4.3. Khu, cụm công nghiệp trên địa bàn huyện Châu Thành ....................... 32 Bảng 4.4. Trình độ chuyên môn của chủ hộ .............................................................. 34 Bảng 4.5. Trình độ học vấn lao động của hộ ............................................................. 34 Bảng 4.6. Số nhân khẩu, lao động của hộ đƣợc khảo sát ......................................... 35 Bảng 4.7. Độ tuổi của chủ hộ trong các mẫu khảo sát ............................................ 36 Bảng 4.8. Tiền đền bù đất tính trên mỗi mét vuông ................................................. 37 Bảng 4.9. Tiền đền bù đất trung bình của hộ ............................................................ 37 Bảng 4.10. Số tiền bồi thƣờng đất của hộ .................................................................. 38 Bảng 4.11. Cơ cấu cây trồng trƣớc và sau thu hồi đất ............................................. 38 Bảng 4.12. Đánh giá về thu nhập của hộ sau khi bị thu hồi đất qua khảo sát ....... 39 Bảng 4.13. Đánh giá về mức độ thu nhập của hộ bị thu hồi đất so với hộ dân trên địa bàn .......................................................................................................................... 40 Bảng 4.14. Trình độ học vấn của chủ hộ và thay đổi thu nhập ............................... 41 Bảng 4.15. Số lao động và thay đổi thu nhập ............................................................ 42 Bảng 4.16. Tỷ lệ phụ thuộc và thay đổi thu nhập ..................................................... 43 Bảng 4.17. Việc làm và thay đổi thu nhập ................................................................. 45 Bảng 4.18. Diện tích đất bị thu hồi và thay đổi thu nhập ........................................ 46 Bảng 4.19. Cách thức sử dụng tiền bồi thƣờng và thay đổi thu nhập .................... 48 Bảng 4.20. Kết quả ƣớc lƣợng mô hình Binary logistic ........................................... 49 Bảng 4.21. Kết quả ƣớc lƣợng mô hình Binary logistic ........................................... 50 Bảng 4.22. Ƣớc lƣợng xác suất cải thiện thu nhập theo tác động biên từng yếu tố ....................................................................................................................................... 52 Bảng 4.23. Dự báo theo kịch bản các yếu tố tác động .............................................. 54
9. DANH MỤC CÁC HÌNH Trang Hình 2.1: Khung phân tích sinh kế bền vững của DFID, 1999 ....................................... 8 Hình 2.2: Khung phân tích sinh kế bền vững ................................................................ 17 Hình 4.1: Khu, cụm công nghiệp trên địa bàn huyện Châu Thành ............................... 32 Hình 4.2: Trình độ chuyên môn của chủ hộ ................................................................... 34 Hình 4.3: Độ tuổi của chủ hộ trong các mẫu khảo sát ................................................... 36 Hình 4.4: Đánh giá về thu nhập của hộ sau khi bị thu hồi đất qua khảo sát .................. 39
10. 1 CHƢƠNG 1: GIỚI THIỆU 1.1. Xác định vấn đề nghiên cứu Công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước là một trong những nhiệm vụ trọng tâm mà mỗi quốc gia đều tập trung thực hiện. Quá trình công nghiệp hóa và hiện đại hóa tất yếu phải thu hồi đất nông nghiệp, điều này sẽ ảnh hưởng đến sinh kế, thu nhập của người dân. Trong thời gian qua nước ta đã hình thành và phát triển nhiều khu, cụm công nghiệp, cùng với đó là việc thu hồi đất đã diễn ra mạnh mẽ, nhất là ở vùng nông thôn. Những hộ nông dân bị thu hồi đất phải đương đầu với sự thay đổi nguồn lực để tạo ra sinh kế và thu nhập cuả mình. Vấn đề thu nhập của người dân sau khi bị thu hồi đất nông nghiệp là vấn đề có ý nghĩa thực tiễn cao, là vấn đề rất được các địa phương trong phạm vi cả nước quan tâm. Đặc biệt, trong giai đoạn hiện nay, ở nước ta, diện tích đất nông nghiệp bị thu hồi hàng năm khá lớn do quá trình đô thị hóa và phát triển cơ sở hạ tầng, theo số liệu của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (2009), mỗi năm có khoảng 73 nghìn ha đất nông nghiệp được thu hồi đã tác động đến đời sống của khoảng 2,5 triệu người và trung bình cứ 1 ha đất bị thu hồi, có 10 người bị mất việc. Để phát triển các khu công nghiệp bền vững, phục vụ cho công nghiệp hóa cần quan tâm một cách đầy đủ đến sự thay đổi cuộc sống và thu nhập của người dân bị thu hồi đất. Không nằm ngoài những vấn đề chung đó, tỉnh Hậu Giang cũng đang trong quá trình công nghiệp hóa và đô thị hóa, việc thu hồi đất đã làm cho một bộ phận người dân có đất bị thu hồi gặp khó khăn trong cuộc sống do thay đổi công việc làm, thu nhập không ổn định. Tỉnh Hậu Giang được thành lập ngày 01/01/2004 trên cơ sở tách ra từ tỉnh Cần Thơ theo Nghị quyết số 22/2003/QH11 ngày 26 tháng 11 năm 2003 của Quốc hội khoá XI. Hậu Giang là tỉnh ở trung tâm đồng bằng sông Cửu Long. Diện tích tự nhiên là 160.058,69 ha. Địa giới hành chính tiếp giáp 5 tỉnh: thành phố Vị Thanh trung tâm tỉnh lỵ cách thành phố Hồ Chí Minh 240 km về phía Tây Nam; phía Bắc giáp thành phố Cần Thơ; phía Nam giáp tỉnh Sóc Trăng; phía Đông giáp Sông Hậu và tỉnh Vĩnh Long; phía Tây giáp tỉnh Kiên Giang và tỉnh Bạc Liêu.