Luận văn Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động kinh doanh tại các Chi nhánh Ngân hàng Thương mại trên địa bàn tỉnh Đồng Nai

Nội dung tài liệu: Luận văn Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động kinh doanh tại các Chi nhánh Ngân hàng Thương mại trên địa bàn tỉnh Đồng Nai

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH PHẠM THỊ NGUYÊN THẢO PHÂN TÍCH CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH TẠI CÁC CHI NHÁNH NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ĐỒNG NAI Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng Mã số: 60340201 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS PHẠM VĂN NĂNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH - NĂM 2015
2. LỜI CAM ĐOAN Tôi tên là Phạm Thị Nguyên Thảo, tác giả của luận văn “Phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động kinh doanh tại các chi nhánh ngân hàng thương mại trên địa bàn tỉnh Đồng Nai”. Tôi xin cam đoan nội dung của luận văn là kết quả nghiên cứu của cá nhân tôi dưới sự hướng dẫn của PGS.TS Phạm Văn Năng. Luận văn được thực hiện và hoàn thành một cách độc lập, tự thu thập số liệu một cách trung thực. Tất cả tài liệu tham khảo được sử dụng trong luận văn đều được trích dẫn đầy đủ. Tp. Hồ Chí Minh, ngày . tháng năm . Người cam đoan
3. MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT DANH MỤC BẢNG BIỂU CHƯƠNG 1: LỜI MỞ ĐẦU .......................................................................................... 1 1.1 Giới thiệu đề tài cần nghiên cứu .......................................................................... 1 1.2 Sự cần thiết của vấn đề nghiên cứu ..................................................................... 2 1.3 Mục tiêu nghiên cứu ............................................................................................ 3 1.4 Câu hỏi nghiên cứu .............................................................................................. 3 1.5 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ....................................................................... 4 1.6 Phương pháp nghiên cứu ..................................................................................... 4 1.7 Kết cấu của luận văn ............................................................................................ 5 1.8 Ý nghĩa của luận văn ........................................................................................... 5 CHƯƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA NHTM .......................................... 7 GIỚI THIỆU CHƯƠNG ............................................................................................... 7 2.1 Các nghiệp vụ của ngân hàng thương mại .......................................................... 7 2.1.1 Nghiệp vụ nguồn vốn .................................................................................... 7 2.1.1.1 Vốn chủ sở hữu ...................................................................................... 7 2.1.1.2 Vốn huy động ......................................................................................... 8 2.1.1.3 Vốn vay .................................................................................................. 8 2.1.1.4 Vốn khác ................................................................................................ 8 2.1.2 Nghiệp vụ sử dụng vốn: ................................................................................ 9 2.1.2.1 Mua sắm tài sản cố định:........................................................................ 9 2.1.2.2 Thiết lập dự trữ ....................................................................................... 9 2.1.2.3 Cấp tín dụng: .......................................................................................... 9 2.1.2.4 Hoạt động đầu tư .................................................................................. 10
4. 2.1.3 Nghiệp vụ trung gian .................................................................................. 11 2.2 Hiệu quả hoạt động kinh doanh của NHTM ..................................................... 11 2.2.1 Khái niệm hiệu quả hoạt động kinh doanh của ngân hàng ......................... 11 2.2.2 Đo lường hiệu quả hoạt động kinh doanh của NHTM ............................... 13 2.2.2.1 Tỷ suất sinh lời trên tổng tài sản (ROA) .............................................. 13 2.2.2.2 Tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu (ROE) ........................................ 14 2.2.2.3 Tỷ lệ thu nhập lãi cận biên (NIM) ....................................................... 15 2.2.3 Mối quan hệ của các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động kinh doanh của NHTM .................................................................................................... 15 2.2.3.1 Phương pháp phân tích CAMELS ....................................................... 15 2.2.3.2 Bộ chỉ tiêu lành mạnh tài chính theo tiêu chuẩn IMF (FSIs) ............... 17 2.2.3.3 Mối quan hệ của các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động kinh doanh của NHTM ................................................................................................ 18 2.3 Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động kinh doanh của NHTM ........... 19 2.3.1 Các yếu tố vi mô ......................................................................................... 20 2.3.1.1 Mức độ an toàn vốn ............................................................................. 20 2.3.1.2 Quy mô ngân hàng ............................................................................... 21 2.3.1.3 Mức độ đa dạng hóa sản phẩm ............................................................. 22 2.3.1.4 Rủi ro tín dụng ..................................................................................... 23 2.3.1.5 Rủi ro thanh khoản ............................................................................... 24 2.3.1.6 Hiệu quả hoạt động .............................................................................. 24 2.3.1.7 Lợi nhuận hoạt động từ hoạt động tín dụng ......................................... 25 2.3.1.8 Tổng chi phí ......................................................................................... 26 2.3.2 Các yếu tố vĩ mô ......................................................................................... 26 2.3.2.1 Lạm phát .............................................................................................. 26 2.3.2.2 Tăng trưởng kinh tế .............................................................................. 27 2.4 Các nghiên cứu thực nghiệm trước về yếu tố tác động đến hiệu quả hoạt kinh doanh của NHTM ........................................................................................................ 28 2.4.1 Các nghiên cứu trên thế giới ....................................................................... 28
5. 2.4.2 Các nghiên cứu trong nước ......................................................................... 30 2.5 Đóng góp mới của đề tài .................................................................................... 31 TÓM TẮT CHƯƠNG ................................................................................................. 32 CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HIỆU QUẢ HOẠT KINH DOANH CỦA CÁC CHI NHÁNH NHTM TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ĐỒNG NAI .................................................................................................................... 33 GIỚI THIỆU CHƯƠNG ............................................................................................. 33 3.1. Quy mô ngân hàng ............................................................................................. 33 3.2. Dư nợ tín dụng ................................................................................................... 35 3.3. Chất lượng tín dụng ........................................................................................... 37 3.4. Huy động vốn .................................................................................................... 40 3.5. Thu nhập ............................................................................................................ 42 3.6. Lợi nhuận hoạt động .......................................................................................... 43 3.7. Lạm phát ............................................................................................................ 45 3.8. Tăng trưởng kinh tế trên địa bàn tỉnh Đồng Nai ............................................... 46 TÓM TẮT CHƯƠNG ................................................................................................. 46 CHƯƠNG 4: PHÂN TÍCH CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH TẠI CÁC CHI NHÁNH NHTM TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ĐỒNG NAI ......................................................................................................... 47 GIỚI THIỆU CHƯƠNG ............................................................................................. 47 4.1 Mô hình nghiên cứu ........................................................................................... 47 4.1.1 Biến phụ thuộc ............................................................................................ 48 4.1.1.1 Tỷ lệ lợi nhuận trên tổng tài sản (ROA) .............................................. 48 4.1.1.2 Tỷ lệ thu nhập lãi cận biên (NIM) ....................................................... 48 4.1.2 Biến độc lập ................................................................................................ 49 4.1.2.1 Quy mô ngân hàng (logTA) ................................................................. 49 4.1.2.2 Loại hình sở hữu các ngân hàng .......................................................... 49 4.1.2.3 Đa dạng hóa sản phẩm (NIITI) ............................................................ 50 4.1.2.4 Rủi ro tín dụng (CR) ............................................................................ 51 4.1.2.5 Rủi ro thanh khoản (LR) ...................................................................... 51
6. 4.1.2.6 Dư nợ cho vay (TLTA) ........................................................................ 52 4.1.2.7 Hiệu quả hoạt động (OE) ..................................................................... 52 4.1.2.8 Tổng chi phí (CTA).............................................................................. 53 4.1.2.9 Lợi nhuận từ hoạt động tín dụng (IITA) .............................................. 53 4.1.2.10 Lạm phát (INF) ................................................................................... 54 4.1.2.11 Tăng trưởng kinh tế của tỉnh Đồng Nai (GRDP) ............................... 54 4.1.3 Xây dựng mô hình nghiên cứu ................................................................... 54 4.2 Phương pháp nghiên cứu ................................................................................... 56 4.2.1 Mô hình Fixed Effect (FEM) ...................................................................... 56 4.2.2 Mô hình Radom Effect (REM) ................................................................... 57 4.2.3 Mô hình Pooled OLS (POLS) ..................................................................... 58 4.3 Thu thập và xử lý dữ liệu ................................................................................... 58 4.3.1 Thu thập dữ liệu nghiên cứu ....................................................................... 58 4.3.2 Quá trình xử lý số liệu ................................................................................ 59 4.4 Thống kê mô tả dữ liệu nghiên cứu ................................................................... 60 4.5 Kết quả kiểm định giải thuyết và xử lý số liệu .................................................. 62 4.5.1 Phân tích mối quan hệ tương quan và đa cộng biến giữa các biến ............. 62 4.5.2 Lựa chọn và chạy mô hình nghiên cứu cho ROA....................................... 63 4.5.3 Lựa chọn và chạy mô hình nghiên cứu cho NIM ....................................... 65 4.6 Thảo luận ý nghĩa kết quả của mô hình nghiên cứu .......................................... 66 4.6.1 Quy mô ngân hàng ...................................................................................... 66 4.6.2 Loại hình sở hữu ngân hàng........................................................................ 67 4.6.3 Rủi ro tín dụng ............................................................................................ 67 4.6.4 Dư nợ cho vay ............................................................................................. 68 4.6.5 Đa dạng hóa thu nhập ................................................................................. 69 4.6.6 Lợi nhuận từ hoạt động tín dụng................................................................. 69 4.6.7 Tổng chi phí hoạt động kinh doanh của NHTM ......................................... 69 KẾT LUẬN CHƯƠNG ............................................................................................... 70
7. CHƯƠNG 5: GIẢI PHÁP TÁC ĐỘNG TỚI CÁC NHÂN TỐ NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG KINH DOANH CỦA CÁC CHI NHÁNH NHTM TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ĐỒNG NAI ........................................................................... 71 5.1 Tóm tắt kết quả chính của bài nghiên cứu ......................................................... 71 5.2 Đóng góp về khoa học của đề tài nghiên cứu .................................................... 72 5.3 Giải pháp tác động tới các nhân tố nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh của các chi nhánh NHTM trên địa bàn tỉnh Đồng Nai. .................................... 72 5.3.1 Quản lý rủi ro tín dụng ................................................................................ 72 5.3.2 Nâng cao năng lực tài chính ....................................................................... 74 5.3.3 Cơ cấu lại nguồn vốn và sử dụng vốn......................................................... 75 5.3.4 Giảm thiểu các loại chi phí hoạt động của ngân hàng ................................ 76 5.3.5 Đa dạng hóa hoạt động kinh doanh của ngân hàng .................................... 77 5.3.6 Đẩy mạnh hiện đại hóa công nghệ .............................................................. 78 5.4 Khuyến nghị chính sách hỗ trợ nâng cao hiệu quả hoạt động các NHTM tỉnh Đồng Nai và hệ thống ngân hàng Việt Nam. .............................................................. 79 5.4.1 Khuyến nghị chính sách đối với Chính phủ ............................................... 80 5.4.2 Khuyến nghị chính sách đối với NHNN Việt Nam .................................... 81 5.4.3 Khuyến nghị chính sách đối với NHNN chi nhánh tỉnh Đồng Nai ............ 82 5.5 Những hạn chế của nghiên cứu và hướng nghiên cứu tiếp theo ....................... 85 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
8. DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT LogTA Quy mô ngân hàng TLTA Cho vay CR Rủi ro tín dụng LR Rủi ro thanh khoản NIITIĐa dạng hóa sản phẩm IITA Lợi nhuận từ hoạt động tín dụng OE Hiệu quả hoạt động CTA Tổng chi phí SOCBs Ngân hàng thương mại nhà nước JSCBs Ngân hàng thương mại cổ phần INF Lạm phát GRDP Tăng trưởng kinh tế trong tỉnh Đồng Nai WTO Tổ chức Thương mại thế giới NHTM Ngân hàng thương mại CN NHTM Chi nhánh Ngân hàng thương mại NHNN Ngân hàng Nhà nước TCTD Tổ chức tín dụng
9. DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 3.1: Quy mô tổng tài sản của hệ thống ngân hàng tỉnh Đồng Nai .30 Bảng 3.2: Tốc độ tăng trưởng tín dụng của hệ thống ngân hàng tỉnh Đồng Nai 30 Bảng 3.3: Tình hình dư nợ cho vay của hệ thống TCTD tỉnh Đồng Nai 32 Bảng 3.4 Tình hình nợ xấu của hệ thống TCTD trên địa bàn tỉnh Đồng Nai .32 Bảng 3.5: Tình hình huy động vốn của hệ thống TCTD trên địa bàn tỉnh Đồng Nai .35 Bảng 3.6: Tốc độ tăng trưởng huy động vốn của hệ thống TCTD tỉnh Đồng Nai ..36 Bảng 3.7: Tình hình thu nhập hoạt động của hệ thống TCTD tỉnh Đồng Nai 37 Bảng 3.8: Tốc độ tăng trưởng thu nhập hoạt động của hệ thống TCTD tỉnh Đồng Nai ...38 Bảng 3.9: Chỉ số tài chính đo lường lợi nhuận hoạt động của các TCTD tỉnh Đồng Nai ...38 Bảng 3.10: Lạm phát của Việt Nam qua các năm ...40 Bảng 3.11: Tốc độ tăng trưởng kinh tế trên địa bàn tỉnh Đồng Nai 41 Bảng 4.1: Các biến sử dụng trong mô hình .51 Bảng 4.2: Thống kê mô tả ...56 Bảng 4.3: Kết quả mô hình FEM cho biến phụ thuộc ROA ..60 Bảng 4.4: Kết quả mô hình REM cho biến phụ thuộc NIM ...61 Bảng 4.5: Tổng hợp kết quả phân tích hồi quy ...66
10. 1 CHƯƠNG 1: LỜI MỞ ĐẦU 1.1 Giới thiệu đề tài cần nghiên cứu Ngành ngân hàng là trung gian tài chính đóng vai trò quan trọng thực hiện các chức năng phân bổ nguồn lực kinh tế của quốc gia. Trong hầu hết các nước trên thế giới, các ngân hàng phân phối vốn nhàn rỗi từ kênh tiền gửi sang khách hàng cần vốn và cung cấp sản phẩm dịch vụ khác nhau để đáp ứng nhu cầu nền kinh tế. Từ đó, các ngân hàng tạo ra thu nhập cần thiết để trang trải hoạt động kinh doanh. Nói cách khác, nhờ lợi nhuận mà ngành ngân hàng mới đảm bảo được vai trò chức năng trung gian và duy trì sự ổn định cũng như thúc đẩy sự phát triển nền kinh tế trong nước. Ngân hàng cũng cải thiện các chất lượng cuộc sống bằng cách sản xuất các sản phẩm và dịch vụkhác nhau cho thị trường như các giao dịchthương mại, vận chuyển các nguồn lực tài chính giữa người tiết kiệm và người đi vay và phát hành sản phẩm để giảm thiểu rủi ro. NHTM thực hiện chức năng trung gian tài chính có tác động đến sự ổn định vàtăng trưởng kinh tế của một quốc gia nên các NHTM yêu cầu phải có một hiệu quả hoạt động tốt. Ngược lại, các ngân hàng hoạt động kém có thể dẫn đến sự thất bại của ngân hàng đó, ảnh hưởng tới niềm tin vào hệ thống ngân hàng và dẫn đến tăng trưởng kinh tế bị suy giảm hoặc tăng trưởng kinh tế tiêu cực. Như vậy, nếu ngành ngân hànghoạt động kinh doanh hiệu quả và tạo được lợi nhuận, nó sẽ đượccó thể chịu được những cú sốc và góp phần vào sự ổn định của hệ thống tài chính. Trong một đất nước khi mà các NHTM có vai trò chủ yếu trong nền kinh tế thì bất kỳ sự thất bại trong ngànhngân hàng cũng gây ra hệ lụy vào sự tăng trưởng kinh tế của đất nước. Thực tế đã chứng minh rằng bất kỳ sự phá sản xảy ra trong ngành nàydẫn đến sự lây lan sangcác ngân hàng khác vàmang lại cuộc khủng hoảng tài chính tổng thể và suy sụp kinh tế. Nếu các ngân hàng thực hiện chức năng trung gian tài chính hiệu quả sẽ khuyến khíchtăng trưởng kinh tế của một quốc gia.