Luận văn Những khó khăn thách thức trong chống chuyển giá tại Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài ở Bình Dương

Nội dung tài liệu: Luận văn Những khó khăn thách thức trong chống chuyển giá tại Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài ở Bình Dương

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH CHƯƠNG TRÌNH GIẢNG DẠY KINH TẾ FULBRIGHT NGUYỄN THỊ HỒNG VĂN NHỮNG KHÓ KHĂN THÁCH THỨC TRONG CHỐNG CHUYỂN GIÁ TẠI DOANH NGHIỆP CÓ VỐN ĐẦU TƯ NƯỚC NGOÀI Ở BÌNH DƯƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG Chuyên ngành: Chính sách công Mã số: 60340402 HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS. HUỲNH THẾ DU TP.Hồ Chí Minh – Năm 2017
2. i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn này do tôi thực hiện. Các trích dẫn và nguồn số liệu sử dụng trong luận văn đều được dẫn nguồn và có độ chính xác cao nhất trong khả năng hiểu biết của tôi. Những phần trao đổi ghi rõ tên, đơn vị công tác của chuyên gia đều nhận được sự đồng ý của người trả lời về mặt nội dung. Các số liệu và tên công ty được bảo mật theo đúng quy định như cam kết khi khảo sát. Đây là nghiên cứu của cá nhân, vì vậy, luận văn này không nhất thiết phản ánh quan điểm của Trường Đại học Kinh tế thành phố Hồ Chí Minh, của Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright và của Cục Thuế tỉnh Bình Dương nơi các thanh tra viên tham gia khảo sát đang công tác. Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 02 tháng 04 năm 2017 Tác giả Nguyễn Thị Hồng Văn
3. ii LỜI CẢM ƠN Đầu tiên, tôi chân thành cảm ơn thầy cô tại Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright đã tâm huyết, tận tình truyền đạt, bồi dưỡng, cung cấp kiến thức, tạo điều kiện, môi trường học tập tốt nhất trong suốt quá trình học tập. Chân thành cảm ơn sự hướng dẫn nhiệt tình và ân cần của thầy Huỳnh Thế Du, đã luôn quan tâm, nhắc nhở, hỗ trợ, động viên và định hướng nghiên cứu trong suốt quá trình làm luận văn.Chân thành cảm ơn Ban Lãnh đạo Cục thuế và các phòng chức năng tại Cục Thuế Bình Dương đã tạo điều kiện thuận lợi cho tôi tiếp cận thông tin và số liệu. Cảm ơn các anh chị đồng nghiệp ở Cục thuế Bình Dương đã luôn động viên, hỗ trợ, tạo điều kiện tốt. Cảm ơn các bạn học viên lớp MPP8 với những thảo luận, góp ý và cảm ơn gia đình nhỏ đã động viên tinh thần trong những lúc áp lực công việc và học tập quá nặng nề, chính sự đồng hành của các bạn và gia đình nhỏ là động lực rất lớn để tôi cố gắng và cố gắng hết sức thực hiện và hoàn thiện đề tài. Trân trọng cảm ơn. Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 02 tháng 04 năm 2017 Tác giả Nguyễn Thị Hồng Văn
4. iii TÓM TẮT Luận văn “Những khó khăn thách thức trong chống chuyển giá tại doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài ở Bình Dương” căn cứ từ thực tiễn công tác, từ tình huống điển hình cụ thể và qua khảo sát, phỏng vấn cán bộ lãnh đạo cơ quan thuế, các thanh tra viên thuế tại Cục Thuế Bình Dương với mục tiêu tìm ra nguyên nhân việc chống chuyển giá hiện nay chưa thật sự hiệu quả. Từ đó đề xuất các giải pháp, kiến nghị chính sách để góp phần làm cho công tác chống chuyển giá đạt hiệu quả cao hơn, tạo môi trường kinh doanh cạnh tranh công bằng đối với các loại hình doanh nghiệp vốn nước ngoài và vốn trong nước. Căn cứ vào các nghiên cứu, tài liệu về vấn đề chuyển giá, các báo cáo tại hội nghị, hội thảo, vào số liệu thực tế khai thác được từ dữ liệu quản lý doanh nghiệp tại Cục Thuế Bình Dương, khảo sát và phỏng vấn lực lượng đặc nhiệm làm công tác thanh tra chống chuyển giá, tác giả đưa ra những bằng chứng cho thấy doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) bên cạnh những đóng góp cho ngân sách, góp phần tăng trưởng kinh tế thì cũng tiềm ẩn nhiều bất ổn khi lợi dụng kẽ hở trong chính sách pháp luật, gây thất thu ngân sách và tình trạng bất bình đẳng trong môi trường kinh doanh giữa doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài. Qua nghiên cứu, đề tài cũng nêu rõ tình trạng chuyển giá tại Việt nam, tại Bình Dương và vấn đề chống chuyển giá cùng kết quả chống chuyển giá, nhất là từ sau khi thành lập thanh tra giá cuyển nhượng. Đề tài cũng tham khảo các tài liệu để đưa ra các dấu hiệu, hành vi và phương cách thực hiện của các doanh nghiệp chống chuyển giá, đưa ra kinh nghiệm một số nước trong việc chống chuyển giá từ vấn đề chính sách, tổ chức bộ máy và kết quả chống chuyển giá các nước, nhất là các nước cùng khu vực. Tình huống cụ thể điển hình tại Bình Dương, trích từ tài liệu thanh tra chống chuyển giá Công ty ABCST (Tình huống căn cứ trên tài liệu thanh tra Cục Thuế Bình Dương năm 2016 – 2017 đã được mã hóa tên, mã số thuế doanh nghiệp) và một số thông tin có liên quan đến các cá nhân cụ thể), minh chứng cho những khó khăn thực
5. iv tế đang gặp phải, từ đó đề xuất các kiến nghị chính sách theo hướng bổ khuyết cho phương thức chống chuyển giá hiện tại. Các đề xuất chính sách theo hướng để tiếp cận thông tin phục vụ công tác thanh tra chống chuyển giá, tạo hành lang pháp lý, đưa ra phương thức chống chuyển giá phù hợp thực tế . Đề tài không thể tránh khỏi những sai sót bởi vấn đề chuyển giá hiện nay là không đơn giản, bên cạnh việc tìm ra căn cứ pháp lý, nguồn dữ liệu, khó tránh khỏi các vấn đề nhạy cảm về hành vi cá nhân trong thực thi công vụ. Vì vậy, các đề xuất của tác giả chỉ đóng góp với mong muốn hoàn thiện hơn khuôn khổ pháp lý làm căn cứ để thực thi hiệu quả hơn trong thời gian sắp tới tại ngành đang công tác.
6. v MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ................................................................................................................................ ii TÓM TẮT ..................................................................................................................................... iii MỤC LỤC...................................................................................................................................... v DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................................ vii DANH MỤC BẢNG ................................................................................................................... viii DANH MỤC HÌNH...................................................................................................................... ix DANH MỤC PHỤ LỤC ............................................................................................................... x CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU .......................................................................................................... 1 1.1 Bối cảnh chính sách ............................................................................................................... 1 1.2 Lý do chọn đề tài ................................................................................................................... 2 1.3 Mục tiêu nghiên cứu .............................................................................................................. 3 1.4 Câu hỏi nghiên cứu ................................................................................................................ 4 1.5 Phương pháp nghiên cứu: ...................................................................................................... 4 1.6 Cấu trúc luận văn ................................................................................................................... 5 1.7 Chuyển giá, dấu hiệu, cách thức và các nguyên nhân dẫn đến chuyển giá: .......................... 5 1.8 Các cách thức chống chuyển giá ........................................................................................... 6 1.9 Kinh nghiệm chống chuyển giá của một số nước .................................................................. 9 1.9.1 Trong lĩnh vực chính sách thuế ..................................................................................... 10 1.9.2 Về tổ chức bộ máy ........................................................................................................ 11 1.9.3 Về tổ chức thực hiện công tác chống chuyển giá tại các quốc gia ................................ 12 1.9.4 Kết quả chống chuyển giá ở một số nước ..................................................................... 12 CHƯƠNG 2: CHUYỂN GIÁ VÀ CHỐNG CHUYỂN GIÁ Ở VIỆT NAM VÀ THỰC TRẠNG TẠI BÌNH DƯƠNG ..................................................................................................... 14
7. vi 2.1 Chuyển giá và chống chuyển giá ở Việt Nam: dấu hiệu, cách thức và nguyên nhân dẫn đến chuyển giá .................................................................................................................................. 14 2.1.1 Các dấu hiệu và cách thức chuyển giá tại Việt Nam ..................................................... 14 2.1.2 Các hành vi chuyển giá phố biến tại Việt Nam ............................................................. 15 2.1.3 Các nguyên nhân dẫn đến chuyển giá ở Việt Nam ....................................................... 16 2.2 Thực trạng chống chuyển giá ở Việt Nam ........................................................................... 17 2.2.1 Trong lĩnh vực chính sách ............................................................................................. 17 2.2.2 Về tổ chức bộ máy: ....................................................................................................... 18 2.2.3 Tổ chức thực hiện chống chuyển giá ở Việt Nam ......................................................... 18 2.2.4 Kết quả chống chuyển giá ở Việt Nam ......................................................................... 19 2.3 Thực trạng chuyển giá ở Bình Dương ................................................................................. 19 2.3.1 Tình trạng chuyển giá tại Bình Dương .......................................................................... 20 2.3.2 Chống chuyển giá ở Bình Dương .................................................................................. 22 2.4 Những khó khăn và thách thức trong công tác chống chuyển giá ở Bình Dương ............... 24 CHƯƠNG 3: TÌNH HUỐNG CÔNG TY TNHH ABCST ...................................................... 27 3.1 Mô tả tình huống .................................................................................................................. 27 3.2 Phân tích những vấn đề liên quan ........................................................................................ 28 3.3 Những vấn đề rút ra ............................................................................................................. 30 CHƯƠNG 4: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ CHÍNH SÁCH .................................................. 32 4.1 Kết luận ................................................................................................................................ 32 4.2 Khuyến nghị chính sách ...................................................................................................... 32 4.2.1 Nhóm giải pháp chính sách ........................................................................................... 32 4.2.2 Nhóm nâng cao năng lực thanh tra chống chuyển giá .................................................. 33 4.3 Hạn chế của đề tài ................................................................................................................ 34 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................... 35
8. vii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT DN Doanh nghiệp GTGT Thuế Giá trị gia tăng TNDN Thuế Thu nhập doanh nghiệp FDI Doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài TT Thông tư NĐ Nghị định CP Chính Phủ TCT Tổng Cục Thuế APA Thỏa thuận giá trước OECD Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (Organization for Economic Cooperation and Development)
9. viii DANH MỤC BẢNG Bảng 2. 1 Nguồn thu NSNN tỉnh Bình Dương qua các năm ........................................................ 20
10. ix DANH MỤC HÌNH Hình 2. 1 Tỷ lệ doanh nghiệp lỗ giai đoạn 2012 – 2016 (DN vốn trong nước) ............................ 21 Hình 2. 2 Tỷ lệ doanh nghiệp lỗ giai đoạn 2012 – 2016 (DN vốn FDI) ....................................... 22