Luận văn Nghiên cứu tính đố kỳ ở người đầu tuổi trưởng thành

Nội dung tài liệu: Luận văn Nghiên cứu tính đố kỳ ở người đầu tuổi trưởng thành

1. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN --------------------------------------------- ĐÀO THU HẰNG NGHIÊN CỨU TÍNH ĐỐ KỲ Ở NGƢỜI ĐẦU TUỔI TRƢỞNG THÀNH LUẬN VĂN THẠC S TÂ HỌC HÀ NỘI - 2020
2. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN --------------------------------- ĐÀO THU HẰNG NGHIÊN CỨU TÍNH ĐỐ KỲ Ở NGƢỜI ĐẦU TUỔI TRƢỞNG THÀNH UẬN VĂN THẠC S Chuyên ngành: Tâm lý học ã số: 60 31 04 01 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS Trƣơng Thị Khánh Hà Hà Nội - 2020
3. ỜI CA ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của riêng tôi dưới sự hướng dẫn của PGS.TS Trương Thị Khánh Hà. Kết quả nghiên cứu thực tiễn là trung thực, khách quan, có nguồn gốc rõ ràng được tiến hành trên khách thể người đầu tuổi trưởng thành (từ 20 đến 45 tuổi). Hà Nội, ngày 1 tháng 11 năm 2020 Học viên Đào Thu Hằng
4. LỜI CẢ ƠN Lời đầu tiên, tôi xin được bày tỏ lòng cảm ơn sâu sắc tới PGS.TS Trương Thị Khánh Hà – giảng viên khoa Tâm lý học trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn – Đại học Quốc gia Hà Nội, người đã hướng dẫn, chỉ bảo tận tình tôi hoàn thành nghiên cứu này. Tôi xin gửi lời cảm ơn tới các thầy, cô giảng dạy tại Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn cùng các thầy, cô trong khoa Tâm lý học đã trang bị cho tôi những kiến thức hữu ích trong thời gian tôi học tại trường. Đó là tiền đề cơ sở để tôi có thể thực hiện được tốt đề tài. Tôi cũng xin bày tỏ sự cảm ơn đến bạn bè và gia đình đã giúp đỡ tích cực trong quá trình thực hiện nghiên cứu, đặc biệt là công đoạn khảo sát giúp tôi có được những cơ sở, số liệu điều tra thực tế. Tôi xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày 1 tháng 11 năm 2020 Học viên Đào Thu Hằng
5. MỤC LỤC ỜI CA ĐOAN........................................................................................ LỜI CẢ ƠN ............................................................................................. ỤC ỤC .................................................................................................. DANH ỤC CÁC THUẬT NGỮ VIẾT TẮT ............................................ DANH ỤC CÁC BẢNG VÀ SƠ ĐỒ ........................................................ Ở ĐẦU ................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài .................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu............................................................................... 2 3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu .......................................................... 3 4. Nhiệm vụ nghiên cứu .............................................................................. 3 5. Câu hỏi nghiên cứu ................................................................................. 3 6. Giả thuyết khoa học ................................................................................ 3 7. Giới hạn phạm vi nghiên cứu ................................................................... 4 8. Phương pháp nghiên cứu ......................................................................... 4 9. Cấu trúc của luận văn .............................................................................. 4 Chƣơng 1. CƠ SỞ UẬN VỀ TÍNH ĐỐ KỲ Ở NGƢỜI ĐẦU TUỔI TRƢỞNG THÀNH ................................................................................... 5 1.1. Tổng quan nghiên cứu tính đố kỳ ở ngƣời đầu tuổi trƣởng thành ..... 5 1.1.1. Các nghiên cứu nước ngoài ............................................................... 5 1.1.2. Các nghiên cứu trong nước ................................................................ 6 1.2. Cơ sở lý luận về tính đố kỳ ở ngƣời đầu tuổi trƣởng thành ............. 10 1.2.1. Khái niệm và biểu hiện của tính đố kỵ .............................................. 10 1.2.2. Khái niệm người đầu tuổi trưởng thành và các đặc điểm tâm lý ........ 17 1.2.3. Một số yếu tố ảnh hưởng đến tính đố kỵ ở người đầu tuổi trưởng thành . 22 1.2.4. Mối quan hệ giữa tính đố kỵ và cảm nhận hạnh phúc ........................ 24 Tiểu kết chƣơng 1 ................................................................................... 28
6. Chƣơng 2. TỔ CHỨC VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ................ 29 2.1. Tổ chức nghiên cứu .......................................................................... 29 2.1.1. Vài nét về khách thể nghiên cứu ....................................................... 29 2.1.2. Các giai đoạn tiến hành nghiên cứu ................................................. 30 2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu ................................................................. 32 2.2.1. Phương pháp nghiên cứu phân tích tài liệu....................................... 32 2.2.2. Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi ............................................... 33 2.2.3. Phương pháp thống kê toán học ....................................................... 38 2.2.4. Phương pháp phỏng vấn sâu ............................................................ 40 Tiểu kết chƣơng 2 ................................................................................... 42 Chƣơng 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU THỰC TIỄN TÍNH ĐỐ KỲ Ở NGƢỜI ĐẦU TUỔI TRƢỞNG THÀNH................................................ 43 3.1. Thực trạng tính đố kỳ ở ngƣời đầu tuổi trƣởng thành ..................... 43 3.1.1. Thực trạng tính đố kỵ theo thang đo Đố kỵ theo phạm vi cụ thể ......... 43 3.1.2. Thực trạng tính đố kỵ theo thang đo Đố kỵ vô hại và nguy hại ........... 50 3.1.3. Thực trạng cảm nhận hạnh phúc theo thang đo Phổ sức khỏe tinh thần rút gọn ..................................................................................................... 56 3.2. ối quan hệ giữa tính đố kỳ và cảm nhận hạnh phúc ..................... 61 3.2.1. Mối tương quan giữa tính đố kỵ theo phạm vi cụ thể và cảm nhận hạnh phúc ......................................................................................................... 61 3.2.2. Mối tương quan giữa tính đố kỵ vô hại, đố kỵ nguy hại và cảm nhận hạnh phúc................................................................................................. 62 Tiểu kết chƣơng 3 ................................................................................... 64 KẾT UẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .......................................................... 66 1. Kết luận ................................................................................................ 66 2. Khuyến nghị ......................................................................................... 69 DANH ỤC TÀI IỆU THA KHẢO ................................................. 70 PHỤ LỤC ............................................................................................... 75
7. DANH MỤC CÁC THUẬT NGỮ VIẾT TẮT VIẾT TẮT CHỮ ĐẦY ĐỦ BeMaS Thang đo Đố kỵ vô hại và nguy hại DSES Thang đo Đố kỵ theo phạm vi cụ thể ĐH Đại học ĐLC Độ lệch chuẩn ĐTB Điểm trung bình MHC-SF Thang đo Phổ sức khỏe tinh thần rút gọn SĐH Sau đại học THPT Trung học phổ thông
8. DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Đặc điểm của khách thể nghiên cứu........................................... 29 Bảng 3.1: Độ tin cậy của thang đo Đố kỵ theo Phạm vi cụ thể .................... 43 Bảng 3.2: Điểm trung bình của các tiểu thang đo và toàn bộ thang đo Đố kỵ theo Phạm vi cụ thể................................................................................... 45 Bảng 3.3: So sánh sự khác biệt về mức độ Đố kỵ theo Phạm vi cụ thể phân loại theo giới tính...................................................................................... 46 Bảng 3.4: So sánh sự khác biệt về mức độ Đố kỵ theo Phạm vi cụ thể phân loại theo độ tuổi ........................................................................................ 48 Bảng 3.5: So sánh sự khác biệt về mức độ Đố kỵ theo Phạm vi cụ thể phân loại theo trình độ học vấn .......................................................................... 49 Bảng 3.6: Độ tin cậy của thang đo Đố kỵ vô hại và nguy hại ...................... 50 Bảng 3.7: Điểm trung bình của các tiểu thang đo và toàn bộ thang đo Đố kỵ vô hại và nguy hại..................................................................................... 51 Bảng 3.8: So sánh sự khác biệt về mức độ Đố kỵ vô hại và nguy hại phân loại theo giới tính ............................................................................................ 52 Bảng 3.9: So sánh sự khác biệt về mức độ Đố kỵ vô hại và nguy hại phân loại theo độ tuổi .............................................................................................. 54 Bảng 3.10: So sánh sự khác biệt về mức độ Đố kỵ vô hại nguy hại phân loại theo trình độ học vấn ................................................................................ 55 Bảng 3.11: Độ tin cậy của thang đo Phổ sức khỏe tinh thần rút gọn ............ 56 Bảng 3.12: Điểm trung bình của các tiểu thang đo và toàn bộ thang đo Phổ sức khỏe tinh thần rút gọn ......................................................................... 58 Bảng 3.13: So sánh sự khác biệt về mức độ hạnh phúc phân loại theo giới tính ... 59 Bảng 3.14: So sánh sự khác biệt về mức độ hạnh phúc phân loại theo độ tuổi ..... 59 Bảng 3.15: So sánh sự khác biệt về mức độ hạnh phúc phân loại theo trình độ học vấn .................................................................................................... 60
9. DANH MỤC SƠ ĐỒ Sơ đồ 3.1: Tương quan giữa thang đo Đố kỵ theo Phạm vi cụ thể và các thành tố của nó................................................................................................... 44 Sơ đồ 3.2: Tương quan giữa thang đo Đố kỵ vô hại và nguy hại và các thành tố của nó................................................................................................... 51 Sơ đồ 3.3: Tương quan giữa thang đo Phổ sức khỏe tinh thần rút gọn và các thành tố của nó ......................................................................................... 57 Sơ đồ 3.4: Tương quan thang đo Phổ sức khỏe tinh thần rút gọn và Đố kỵ theo Phạm vi cụ thể................................................................................... 61 Sơ đồ 3.5: Tương quan thang đo Phổ sức khỏe tinh thần rút gọn và đố kỵ vô hại, đố kỵ nguy hại ................................................................................... 62
10. MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong giai đoạn hiện nay, xu thế toàn cầu hóa phát triển mạnh mẽ đã và đang mang lại cho xã hội Việt Nam những tác động và thay đổi trong mọi mặt của đời sống. Song hành với sự phát triển đó, trong xã hội ngày càng xuất hiện nhiều hơn các mâu thuẫn, cạnh tranh khiến mối quan hệ giữa người với người trở nên phức tạp. Đặc biệt là ở người đầu tuổi trưởng thành (từ 20 đến 45 tuổi). Ở độ tuổi này, họ phải đối mặt với rất nhiều vấn đề về công việc, tình yêu, gia đình.., phải lên kế hoạch, đặt ra mục tiêu ngắn hạn, hoặc dài hạn của cuộc đời mình và phấn đấu nỗ lực hết mình để đạt được mục tiêu đã đặt ra. Không những vậy, người đầu tuổi trưởng thành có nhiều mối quan hệ, khi giao lưu tiếp xúc với mọi người có thể xuất hiện những cảm xúc, đánh giá khác nhau về đối phương. Có thể là sự ngưỡng mộ về thành công của người khác từ đó phấn đấu, trau dồi, học hỏi; ngược lại có thể xuất hiện những cảm xúc tiêu cực khi nhìn vào thành công hoặc điều mà mình không có. Cảm xúc tiêu cực điển hình có thể nảy sinh ở cá nhân là sự đố kỵ. Đố kỵ xuất hiện khi cá nhân thấy người khác hơn mình ở một mặt nào đó, hay có được thứ mà cá nhân mong muốn. Tính đố kỵ nảy sinh từ sự so sánh người khác với chính mình dẫn đến các cảm xúc tiêu cực. Theo Parrott and Smith (1993) sự đố kỵ được đặc trưng bởi cảm giác tự ti, khao khát, oán giận và cảm xúc không tán thành. Dưới bất kỳ hình thức nào những cảm xúc tiêu cực sẽ trì kéo bạn, tiêu hao năng lượng và tước bỏ những niềm vui mà lẽ ra bạn có thể tận hưởng trong cuộc sống. Có thể nói, người có tính đố kỵ sẽ không ngừng so sánh bản thân với người khác như một việc làm vô thức. Họ luôn không hài lòng với bản thân mình và so sánh với người khác dù trong bất kỳ tình huống hay hoàn cảnh nào. Russell (2015) từng nói: “Những người ăn xin không đố kỵ với các triệu phú, nhưng họ đố kỵ với những người ăn xin khác thành công hơn mình”. 1