Luận văn Nâng cao năng lực cạnh tranh cụm ngành Yến Sào Khánh Hòa

Nội dung tài liệu: Luận văn Nâng cao năng lực cạnh tranh cụm ngành Yến Sào Khánh Hòa

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH CHƯƠNG TRÌNH GIẢNG DẠY KINH TẾ FULBRIGHT ------------- NGUYỄN THỊ NHƯ QUỲNH NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỤM NGÀNH YẾN SÀO KHÁNH HÒA LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG TP. Hồ Chí Minh – Năm 2017
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH CHƯƠNG TRÌNH GIẢNG DẠY KINH TẾ FULBRIGHT ------------- NGUYỄN THỊ NHƯ QUỲNH NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỤM NGÀNH YẾN SÀO KHÁNH HÒA LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG Chuyên ngành: Chính sách công Mã số: 60340402 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. MALCOLM McPHERSON Th.S LÊ THỊ QUỲNH TRÂM TP. Hồ Chí Minh – Năm 2017
3. i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn này hoàn toàn do tôi thực hiện. Các đoạn trích dẫn và số liệu sử dụng trong luận văn đều được dẫn nguồn và với độ chính xác cao nhất trong phạm vi hiểu biết của tôi. Luận văn này không nhất thiết phản ánh quan điểm của Trường Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh hay Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright. Thành phố Hồ Chí Minh, ngày 31 tháng 7 năm 2017 Tác giả Nguyễn Thị Như Quỳnh
4. ii LỜI CẢM ƠN Đầu tiên, tôi xin được gửi lời tri ân đến tất cả quý Thầy Cô và các anh chị công tác tại Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright đã tận tình truyền đạt kiến thức, tạo mọi điều kiện để chúng tôi được thụ hưởng môi trường học thuật nghiêm túc, tích lũy thêm hiểu biết phục vụ cho công tác và thực hiện luận văn này. Đặc biệt, tôi xin chân thành cảm ơn Cô Lê Thị Quỳnh Trâm và thầy Malcolm McPherson đã tận tình hướng dẫn trong suốt thời gian nghiên cứu. Cảm ơn Cô đã đưa ra những góp ý và động viên chân tình giúp tôi vượt qua những khó khăn để hoàn thành đề tài. Bên cạnh đó, tôi xin cảm ơn các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp, cơ quan quản lý nhà nước đã hợp tác, chia sẻ thông tin, cung cấp cho tôi nguồn tài liệu hữu ích để có thêm cơ sở thực hiện luận văn. Cuối cùng, tôi xin được gửi lời cảm ơn đến gia đình, bạn bè, nhất là tập thể học viên MPP8 đã luôn nhiệt tình giúp đỡ, động viên, cổ vũ để những ngày học tập tại Chương trình là những trải nghiệm đầy mới mẻ và thú vị.
5. iii TÓM TẮT Khánh Hòa được biết đến là một vùng đất “rừng trầm đảo yến”, những đặc sản đem lại nguồn lợi kinh tế dồi dào cho địa phương. Cùng với hoạt động khai thác yến đảo, từ năm 2003, việc xây dựng nhà yến để dẫn dụ chim yến trên đất liền phục vụ cho thu hoạch lấy tổ cũng đã hình thành và phát triển mạnh trong 6 năm trở lại đây, tạo thành làn sóng mới thu hút sự quan tâm của xã hội. Ở mặt hàng yến đảo, Khánh Hòa có lợi thế gần như tuyệt đối về số lượng lẫn chất lượng với 169 hang, tập trung phân loài chim yến hàng sản xuất ra “tổ yến vua” có sản lượng ổn định và lớn nhất cả nước. Tuy nhiên, yến nhà còn nằm ở vị trí thấp so với mặt bằng chung trên toàn quốc. Trong bối cảnh cạnh tranh ngày một gay gắt của thị trường về chất lượng lẫn giá cả khi mà hàng ngoại tràn lan, yến nhà phát triển nóng, đề tài “Nâng cao năng lực cạnh tranh cụm ngành yến sào Khánh Hòa” ra đời nhằm nghiên cứu các yếu tố cấu thành năng lực cạnh tranh cụm ngành. Trên cơ sở đó, đề tài đưa ra những khuyến nghị chính sách phù hợp giúp ngành yến sào địa phương phát triển Phân tích cho thấy cụm ngành yến sào tỉnh Khánh Hòa có thế mạnh về điều kiện tự nhiên với lượng hang yến lớn, chất lượng tổ yến được đánh giá cao. Từ đây, Khánh Hòa đã khéo léo kết hợp với việc khai thác du lịch. Cùng với sự có mặt của công ty TNHH MTV Yến sào Khánh Hòa, một công ty đầu ngành tại địa phương, Khánh Hòa có ưu thế cho việc đầu tư vốn và công nghệ để nghiên cứu, phát triển sản phẩm yến sào một cách chuyên nghiệp. Yến đảo ở Khánh Hòa đứng đầu cả nước về sản lượng và thương hiệu đã được xây dựng qua nhiều thế hệ. Tuy nhiên, yến nhà ở Khánh Hòa còn hạn chế về số lượng nhà yến, diện tích sàn nhà yến, tổng số đàn chim cũng như sản lượng tổ yến thu hoạch hàng năm. Hơn nữa, thông tin bất cân xứng, hàng kém chất lượng lẫn lộn, khó phân biệt đã tác động tiêu cực đến thương hiệu sản phẩm chân chính. Cơ sở pháp lý trong công tác quản lý việc xây dựng nhà yến và hoạt động sản xuất kinh doanh yến sào, biện pháp chống hàng giả, hàng kém chất lượng chưa hoàn chỉnh, chính sách quản lý, cấp phép, kiểm dịch, vệ sinh an toàn thực phẩm đối với ngành yến chưa được thực hiện chặt chẽ. Thêm vào đó, việc liên kết giữa các ngành ở khâu đầu vào còn lỏng lẻo. Những yếu tố này đang cản trở sự phát triển của ngành yến sào địa phương.
6. iv Từ cơ sở phân tích các yếu tố cấu thành năng lực cạnh tranh của ngành yến sào Khánh Hòa, một số chính sách đã được đưa ra giúp phát triển ngành yến sào, một trong những đặc sản của địa phương. Một là, bảo vệ thương hiệu yến sào Khánh Hòa bằng cách đảm bảo chất lượng và uy tín sản phẩm trên thị trường. Cùng với đó là bảo vệ rừng, môi trường sống và nguồn thức ăn cho chim yến. Hai là, cơ quan chức năng vào cuộc trong việc cấp giấy chứng nhận về chất lượng hàng hóa, tăng cường công tác quản lý thị trường, xử lý nghiêm, chế tài mạnh để chống lại nạn hàng giả như hiện nay. Việc thành lập hợp tác xã nhà yến trên phạm vi tỉnh là cần thiết để quản lý quy trình sản xuất. Không những thế, điều này còn hạn chế việc xây dựng nhà yến tự phát, buôn bán tổ yến một cách manh mún, nhỏ lẻ, giá cả tùy tiện làm ảnh hưởng đến giá trị mặt hàng cao cấp này. Ba là, xây dựng cơ sở dữ liệu toàn diện về tổ yến trên mạng thông tin diện rộng, làm nền tảng cho những kỹ thuật truy suất nguồn gốc yến sào trong tương lai, đáp ứng nhu cầu nắm bắt thông tin của người tiêu dùng trong nước và xuất khẩu. Đó là những chính sách cần được cơ quan nhà nước đẩy mạnh thực hiện vì sự phát triển của một địa phương đầy tiềm năng và có thế mạnh trong ngành yến sào. Từ khóa: năng lực cạnh tranh, cụm ngành yến sào, Khánh Hòa
7. v MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................................i LỜI CẢM ƠN ....................................................................................................................... ii TÓM TẮT ............................................................................................................................ iii MỤC LỤC.............................................................................................................................. v DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ..............................................................................................vii DANH MỤC BẢNG .......................................................................................................... viii DANH MỤC HÌNH VẼ .......................................................................................................ix DANH MỤC HỘP ................................................................................................................ x DANH MỤC PHỤ LỤC ......................................................................................................xi CHƯƠNG 1 - MỞ ĐẦU ........................................................................................................ 1 1.1 Bối cảnh nghiên cứu............................................................................................. 1 1.2 Mục tiêu nghiên cứu ............................................................................................ 2 1.3 Câu hỏi nghiên cứu .............................................................................................. 3 1.4 Đối tượng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu................................................... 3 1.5 Phương pháp nghiên cứu .................................................................................... 3 1.5.1 Phương pháp thu thập thông tin ............................................................................ 3 1.5.2 Phương pháp chọn mẫu......................................................................................... 3 1.5.3 Phương pháp phân tích.......................................................................................... 4 1.6 Bố cục nghiên cứu ................................................................................................ 4 CHƯƠNG 2 - TỔNG QUAN CƠ SỞ LÝ THUYẾT............................................................. 5 2.1 Cơ sở lý thuyết............................................................................................................ 5 2.2 Tổng quan một số nghiên cứu trước ........................................................................ 7 CHƯƠNG 3 – PHÂN TÍCH NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỤM NGÀNH YẾN SÀO KHÁNH HÒA ....................................................................................................................... 9
8. vi 3.1 Sản phẩm tổ chim yến Hàng ở Khánh Hòa ............................................................. 9 3.2 Vai trò của ngành yến sào đối với sự phát triển kinh tế và xã hội của Khánh Hòa................................................................................................................................... 10 3.3 Phân tích bốn yếu tố cạnh tranh của cụm ngành yến sào Khánh Hòa theo mô hình kim cương............................................................................................................... 13 3.3.1 Các điều kiện nhân tố sản xuất ........................................................................... 13 3.3.1.1 Tài nguyên thiên nhiên................................................................................. 13 3.3.1.2 Tài nguyên con người .................................................................................. 14 3.3.1.3 Nguồn vốn.................................................................................................... 15 3.3.1.4 Cơ sở hạ tầng vật chất .................................................................................. 15 3.3.1.5 Cơ sở hạ tầng thông tin ................................................................................ 18 3.3.1.6 Cơ sở hạ tầng khoa học và công nghệ.......................................................... 18 3.3.2 Điều kiện nhu cầu ............................................................................................... 19 3.3.2.1 Nhu cầu trong nước...................................................................................... 19 3.3.2.2 Nhu cầu quốc tế............................................................................................ 23 3.3.3 Bối cảnh chiến lược và sự cạnh tranh của doanh nghiệp .................................... 25 3.3.3.1 Bối cảnh chiến lược ..................................................................................... 25 3.3.3.2 Sức cạnh tranh của doanh nghiệp ................................................................ 27 3.3.4 Các ngành liên quan và hỗ trợ ............................................................................ 33 3.3.5 Vai trò của chính phủ .......................................................................................... 36 3.4 Đánh giá năng lực cạnh tranh cụm ngành yến sào tỉnh Khánh Hòa .................. 39 CHƯƠNG 4 – KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .............................................................. 43 4.1 Kết luận ..................................................................................................................... 43 4.2 Khuyến nghị chính sách .......................................................................................... 44 4.3 Hạn chế của đề tài .................................................................................................... 46 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................................... 47 PHỤ LỤC ............................................................................................................................ 49
9. vii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT Tên viết tắt Tên tiếng Anh Tên tiếng Việt GDP Gross domestic product Tổng sản phẩm quốc nội GMP Good Manufacturing Practices Nguyên tắc thực hành sản xuất tốt HACCP Hazard Analysis and Critical Control Phân tích rủi ro và các điểm kiểm soát Point System tới hạn NN&PTNT Nông nghiệp và phát triển nông thôn PCI Provincial Competitiveness Index Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh TNHH MTV Trách nhiệm hữu hạn một thành viên VSFA Vietnam Swiflet Farmer’s Association Hiệp hội yến sào Việt Nam UBND Ủy ban nhân dân YSKH Yến sào Khánh Hòa
10. viii DANH MỤC BẢNG Bảng 3.1 – Vật liệu cần thiết xây nhà yến........................................................................... 34 Bảng 3.2 – Chỉ số gia nhập thị trường. .............................................................................. 37