Luận văn Nâng cao chất lượng cán bộ, công chức phụ trách công tác lao động - Thương binh và xã hội ở cấp xã

Nội dung tài liệu: Luận văn Nâng cao chất lượng cán bộ, công chức phụ trách công tác lao động - Thương binh và xã hội ở cấp xã

1. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT TRẦN THỊ THU HẰNG Nâng cao chất lượng cán bộ, công chức phụ trách công tác lao động - thương binh và xã hội ở cấp xã luËn v¨n th¹c sÜ LUẬT Hµ néi - 2005
2. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT TRẦN THỊ THU HẰNG Nâng cao chất lượng cán bộ, công chức phụ trách công tác lao động - thương binh và xã hội ở cấp xã Mã số : 6.01.01 luËn v¨n th¹c sÜ LUẬT Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Phạm Hồng Thái Hµ néi - 2005
3. Nâng cao chất lượng cán bộ, công chức phụ trách công tác lao động-thương binh và xã hội ở cấp xã MỤC LỤC LỜI NÓI ĐẦU CHƢƠNG I CƠ SỞ CỦA VIỆC NÂNG CAO NĂNG LỰC CỦA CÁN BỘ, CÔNG CHỨC PHỤ TRÁCH CÔNG TÁC LAO ĐỘNG-THƢƠNG BINH VÀ XÃ HỘI Ở CẤP XÃ I. CHÍNH QUYỀN CẤP XÃ VÀ VAI TRÒ CỦA NÓ TRONG CÔNG TÁC LAO ĐỘNG- THƢƠNG BINH VÀ XÃ HỘI 1. PHÂN CHIA ĐƠN VỊ HÀNH CHÍNH LÃNH THỔ VÀ ĐẶC ĐIỂM CỦA CHÍNH QUYỀN CẤP XÃ ............................................................................ 11 1.1. PHÂN CHIA ĐƠN VỊ HÀNH CHÍNH .................................................. 11 1.2. ĐẶC ĐIỂM CỦA CHÍNH QUYỀN CẤP XÃ ........................................ 13 2. VAI TRÒ CỦA CHÍNH QUYỀN CẤP XÃ ĐỐI VỚI CÔNG TÁC LAO ĐỘNG-THƢƠNG BINH VÀ XÃ HỘI ............................................................. 14 2.1. KHÁI QUÁT SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA NGÀNH LAO ĐỘNG-THƢƠNG BINH VÀ XÃ HỘI ................................................ 14 2.1.1. GIAI ĐOẠN TRƢỚC NĂM 1987 ................................................ 14 2.1.1.1. GIAI ĐOẠN TỪ 1945-1954 ............................................................. 15 2.1.1.2. GIAI ĐOẠN TỪ 1954-1965 ............................................................. 15 2.1.1.3. GIAI ĐOẠN TỪ 1955-1964 ............................................................. 16 2.1.1.4. GIAI ĐOẠN TỪ 1965-1975 ............................................................. 18 2.1.2. GIAI ĐOẠN 1976-1986 ................................................................. 19 2.1.3. GIAI ĐOẠN 1987 ĐẾN NAY ........................................................ 22 2.1.3.1. NHỮNG THÀNH TỰU ................................................................... 23 Trần Thị Thu Hằng – Cao học khóa VIII 1
4. Nâng cao chất lượng cán bộ, công chức phụ trách công tác lao động-thương binh và xã hội ở cấp xã 2.1.3.2. ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN ........................................................ 25 3. CÔNG TÁC LAO ĐỘNG-THƢƠNG BINH VÀ XÃ HỘI Ở CẤP XÃ .. 26 II. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC LAO ĐỘNG-THƢƠNG BINH VÀ XÃ HỘI VÀ VAI TRÒ CỦA CÁN BỘ, CÔNG CHỨC PHỤ TRÁCH CÔNG TÁC LAO ĐỘNG-THƢƠNG BINH VÀ XÃ HỘI Ở CẤP XÃ 1. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC LAO ĐỘNG-THƢƠNG BINH VÀ XÃ HỘI TẠI CÁC XÃ, PHƢỜNG, THỊ TRẤN .................................................... 27 1.1. THÀNH THỊ ............................................................................................. 29 1.2. KHU VỰC NÔNG THÔN ....................................................................... 30 1.3. KHU VỰC MIỀN NÚI, VÙNG SÂU, VÙNG XA ................................. 30 2. VAI TRÒ VÀ SỰ CẦN THIẾT CỦA CÁN BỘ LÀM CÔNG TÁC LAO ĐỘNG-THƢƠNG BINH VÀ XÃ HỘI Ở CẤP XÃ ......................................... 32 3. CHỨC NĂNG, NHIỆM VỤ CỦA CÁN BỘ, CÔNG CHỨC PHỤ TRÁCH CÔNG TÁC LAO ĐỘNG-THƢƠNG BINH VÀ XÃ HỘI Ở CẤP XÃ 36 3.1. CÔNG TÁC BẢO TRỢ XÃ HỘI VÀ CHÍNH SÁCH ĐỐI VỚI NGƢỜI CÓ CÔNG ......................................................................................... 36 3.2. CÔNG TÁC LAO ĐỘNG ........................................................................ 37 CHƢƠNG II THỰC TRẠNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ, CÔNG CHỨC PHỤ TRÁCH CÔNG TÁC LAO ĐỘNG-THƢƠNG BINH VÀ XÃ HỘI Ở CẤP XÃ I. CÁC QUY ĐỊNH PHÁP LUẬT VỀ CÁN BỘ, CÔNG CHỨC PHỤ TRÁCH CÔNG TÁC LAO ĐỘNG-THƢƠNG BINH VÀ XÃ HỘI CẤP XÃ 1. GIAI ĐOẠN TRƢỚC NĂM 2003 .............................................................. 40 2. GIAI ĐOẠN TỪ NĂM 2003 TRỞ LẠI ĐÂY ............................................ 43 Trần Thị Thu Hằng – Cao học khóa VIII 2
5. Nâng cao chất lượng cán bộ, công chức phụ trách công tác lao động-thương binh và xã hội ở cấp xã II. THỰC TRẠNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ, CÔNG CHỨC PHỤ TRÁCH CÔNG TÁC LAO ĐỘNG-THƢƠNG BINH VÀ XÃ HỘI CẤP XÃ 1. CỞ SỞ ĐÁNH GIÁ ...................................................................................... 45 2. THỰC TRẠNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ, CÔNG CHỨC PHỤ TRÁCH CÔNG TÁC LAO ĐỘNG-THƢƠNG BINH VÀ XÃ HỘI Ở XÃ, PHƢỜNG, THỊ TRẤN ........................................................................................................... 48 2.1. ĐÁNH GIÁ CHUNG ................................................................................ 48 2.2. ĐÁNH GIÁ DỰA TRÊN CÁC TIÊU CHÍ CỤ THỂ ............................ 52 2.2.1. TRÌNH ĐỘ CHUYÊN MÔN ........................................................ 53 2.2.2. TRÌNH ĐỘ LÝ LUẬN CHÍNH TRỊ ............................................ 58 2.2.3. KIẾN THỨC QUẢN LÝ HÀNH CHÍNH NHÀ NƢỚC ............ 59 2.2.4. TRÌNH ĐỘ TIN HỌC ................................................................... 61 2.3. NGUYÊN NHÂN ...................................................................................... 63 CHƢƠNG III PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ, CÔNG CHỨC PHỤ TRÁCH CÔNG TÁC LAO ĐỘNG-THƢƠNG BINH VÀ XÃ HỘI Ở CẤP XÃ I. XÂY DỰNG TIÊU CHUẨN ĐỐI VỚI CÔNG CHỨC CHUYÊN MÔN PHỤ TRÁCH CÔNG TÁC LAO ĐỘNG-THƢƠNG BINH VÀ XÃ HỘI 1. SỰ CẦN THIẾT PHẢI BAN HÀNH TIÊU CHUẨN CHỨC DANH CÔNG CHỨC CHUYÊN MÔN PHỤ TRÁCH CÔNG TÁC LAO ĐỘNG- THƢƠNG BINH VÀ XÃ HỘI CẤP XÃ ........................................................... 68 2. NỘI DUNG TIÊU CHUẨN CHỨC DANH CÔNG CHỨC CHUYÊN MÔN PHỤ TRÁCH CÔNG TÁC LAO ĐỘNG-THƢƠNG BINH VÀ XÃ HỘI CẤP XÃ ....................................................................................................... 72 2.1. CHỨC TRÁCH ......................................................................................... 74 2.2. NHIỆM VỤ CỤ THỂ ............................................................................... 74 Trần Thị Thu Hằng – Cao học khóa VIII 3
6. Nâng cao chất lượng cán bộ, công chức phụ trách công tác lao động-thương binh và xã hội ở cấp xã 2.3. HIỂU BIẾT ............................................................................................... 75 2.4. YÊU CẦU VỀ TRÌNH ĐỘ CHUYÊN MÔN NGHIỆP VỤ, PHẨM CHẤT ............................................................................................................... 75 2.4.1. TRÌNH ĐỘ ...................................................................................... 75 2.4.2. PHẨM CHẤT ................................................................................. 76 3. BAN HÀNH TIÊU CHUẨN CHỨC DANH CÔNG CHỨC CHUYÊN MÔN PHỤ TRÁCH CÔNG TÁC LAO ĐỘNG-THƢƠNG BINH VÀ XÃ HỘI Ở CẤP XÃ ................................................................................................... 76 II. HOÀN THIỆN HỆ THỐNG VĂN BẢN PHÁP LUẬT 1. CÁC VĂN BẢN ĐÃ BAN HÀNH .............................................................. 77 2. KIẾN NGHỊ .................................................................................................. 78 III. NÂNG CAO NHẬN THỨC CỦA CẤP CHÍNH QUYỀN ĐỊA PHƢƠNG VỀ VỊ TRÍ, VAI TRÒ CỦA CÔNG TÁC LAO ĐỘNG-THƢƠNG BINH VÀ XÃ HỘI ĐỐI VỚI SỰ PHÁT TRIỂN KINH TẾ-XÃ HỘI TRONG ĐIỀU KIỆN HIỆN NAY 1. NÂNG CAO NHẬN THỨC CỦA CƠ QUAN, THỦ TRƢỞNG ĐƠN VỊ 79 2. SỰ PHỐI HỢP GIỮA CÁC CẤP CHÍNH QUYỀN ................................ 81 IV. CÔNG TÁC ĐÀO TẠO, BỒI DƢỠNG 1. ĐÁNH GIÁ CHUNG ................................................................................... 82 2. GIẢI PHÁP ................................................................................................... 85 V. CHÍNH SÁCH, CHẾ ĐỘ ĐÃI NGỘ ĐỐI VỚI CÁN BỘ, CÔNG CHỨC PHỤ TRÁCH CÔNG TÁC LAO ĐỘNG-THƢƠNG BINH VÀ XÃ HỘI Ở CẤP XÃ KẾT LUẬN Trần Thị Thu Hằng – Cao học khóa VIII 4
7. Nâng cao chất lượng cán bộ, công chức phụ trách công tác lao động-thương binh và xã hội ở cấp xã MỘT SỐ MÔ HÌNH MẪU VỀ TỔ CHỨC THỰC HIỆN CÔNG TÁC LAO ĐỘNG - THƢƠNG BÌNH VÀ XÃ HỘI Ở XÃ, PHƢỜNG, THỊ TRẤN I. MÔ HÌNH 1 1. TỔ CHỨC THỰC HIỆN CÔNG TÁC LĐTB - XH Ở XÃ ...................... 97 1.1. ĐỒNG BẰNG ............................................................................................ 97 1.2. MIỀN NÚI ................................................................................................. 98 2. TỔ CHỨC THỰC HIỆN CÔNG TÁC LAO ĐỘNG-THƢƠNG BINH VÀ XÃ HỘI Ở PHƢỜNG, THỊ TRẤN. ......................................................... 101 II. MÔ HÌNH 2 TÀI LIỆU THAM KHẢO Trần Thị Thu Hằng – Cao học khóa VIII 5
8. Nâng cao chất lượng cán bộ, công chức phụ trách công tác lao động-thương binh và xã hội ở cấp xã LỜI NÓI ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Công cuộc đổi mới toàn diện đất nước ta do Đảng Cộng sản Việt Nam khởi xướng và lãnh đạo đã trải qua hơn 15 năm kể từ Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI (1986) của Đảng. Sự nghiệp cải cách nền hành chính Nhà nước được đánh dấu bằng Nghị quyết Trung ương 8 khóa VII (1995) cũng nằm trong tiến trình của công cuộc đổi mới toàn diện đất nước. Một trong ba nội dung quan trọng của nền cải cách hành chính Nhà nước là xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức Nhà nước có phẩm chất chính trị vững vàng, đủ năng lực trình độ chuyên môn nghiệp vụ, ngang tầm để đáp ứng được yêu cầu của sự nghiệp cách mạng trong giai đoạn hiện nay-giai đoạn công nghiệp hóa-hiện đại hóa đất nước. Đổi mới và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức ở tất cả các cấp, trong tất cả các lĩnh vực là một nhu cầu tất yếu. Việc ra đời Pháp lệnh cán bộ, công chức năm 1998 đã đánh dấu bước phát triển trong việc quản lý, xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức đáp ứng yêu cầu đẩy mạnh công cuộc đổi mới đất nước. Thực hiện Pháp lệnh việc xây dựng chế độ công chức, công vụ đã từng bước đi vào nền nếp. Pháp lệnh đã đặt cơ sở pháp lý cho việc phân định cán bộ, nhân viên làm việc trong các cơ quan hành chính Nhà nước, các tổ chức chính trị, chính trị-xã hội với công nhân viên làm việc trong các xí nghiệp, công trường, nông trường, nhà máy quốc doanh. Đó là nội dung quan trọng tách quản lý hành chính Nhà nước với quản lý doanh nghiệp. Cùng với việc thực hiện các chủ trương, chính sách theo đường lối đổi mới của Đảng và Nhà nước, Pháp lệnh cán bộ,công chức và các văn bản hướng dẫn thi hành đã tạo ra bước chuyển biến rất cơ bản trong việc xây dựng chế độ công chức, công vụ của nước ta. Trần Thị Thu Hằng – Cao học khóa VIII 6
9. Nâng cao chất lượng cán bộ, công chức phụ trách công tác lao động-thương binh và xã hội ở cấp xã Tuy nhiên bên cạnh những kết quả đạt được qua thực tiễn tổ chức thực hiện Pháp lệnh cán bộ, công chức năm 1998 đã bộc lộ một số vấn đề bức xúc cần thiết được sửa đổi. Đó là trong hệ thống hành chính nhà nước bốn cấp, số cán bộ cấp xã, phường, thị trấn chưa được đưa vào phạm vi điều chỉnh của Pháp lệnh. Những năm qua, Đảng và Nhà nước ta đã có chủ trương, chế độ, chính sách đối với cán bộ cấp xã nhưng chưa toàn diện và ổn định, chưa động viên tinh thần nỗ lực công tác và đề cao trách nhiệm của cán bộ cấp xã. Đây là những cán bộ, ở địa bàn trực tiếp với dân, cần phải quan tâm xây dựng, kiện toàn và nâng cao chất l- ượng. Mặc dù các cơ quan, các cấp chính quyền tỉnh, huyện đã quan tâm trong việc xây dựng, củng cố tổ chức, bồi dưỡng, đào tạo đội ngũ cán bộ nhưng chưa có cách nhìn tổng thể, toàn diện về cả hệ thống chính trị ở cấp xã như Nghị quyết Trung ương V khóa IX đã đề ra. Vì vậy, rất cần thiết phải đưa vào nội dung của văn bản pháp luật điều chỉnh đội ngũ cán bộ cấp xã, đảm bảo cơ sở pháp lý cho công tác xây dựng, quản lý đội ngũ cán bộ cơ sở. Sau một thời gian dài xem xét, ngày 21/4/2003 Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đã thảo luận và biểu quyết thông qua Dự án Pháp lệnh sửa đổi, bổ sung một số điều của Pháp lệnh cán bộ, công chức. Với Pháp lệnh mới này, đội ngũ công chức xã, phường, thị trấn chính thức được công nhận và được cụ thể hóa trong Nghị định số 114/2003/NĐ-CP ngày 10/10/2003 và Nghị định số 121/2003/NĐ- CP ngày 21/10/2003 của Chính phủ về cán bộ, công chức và chế độ chính sách đối với cán bộ, công chức ở xã, phường, thị trấn. Việc thừa nhận về mặt pháp lý đội ngũ công chức cấp xã là một bước tiến đáng kể trong quá trình xây dựng đội ngũ công chức trong cả nước, tạo đà phát triển cho chính quyền cấp xã, cấp cơ sở nhỏ nhất và cũng quan trọng nhất trong sự nghiệp phát triển kinh tế-xã hội. Tuy nhiên, mặc dù mới ban hành và áp dụng vào thực tiễn nhưng những quy định pháp lý về công chức cấp xã đã thể hiện một số mặt chưc thực sự phù hợp với sự phát triển và đòi hỏi của thực tiễn. Đó là quy định ghép hai mảng lĩnh vực văn hóa và lao động-thương binh và xã hội thành một nhiệm vụ do chức Trần Thị Thu Hằng – Cao học khóa VIII 7
10. Nâng cao chất lượng cán bộ, công chức phụ trách công tác lao động-thương binh và xã hội ở cấp xã danh công chức văn hóa-xã hội đảm nhận. Ngành lao động-thương binh và xã hội bao gồm nhiều nhiệm vụ trong đó có ba mảng công tác chính, đó là: công tác lao động, công tác người có công, công tác bảo trợ xã hội và phòng chống tệ nạn xã hội. Đây là ba mảng công tác có nội dung phức tạp, phong phú, có vai trò quan trọng đối với sự phát triển kinh tế-xã hội ở địa phương. Với vai trò cũng như nội dung nặng nề như thế phải có một chức danh công chức chuyên môn chuyên trách thực hiện công tác này bên cạnh một cán bộ lao động-thương binh và xã hội không chuyên trách mới có thể thực hiện đầy đủ và có hiệu quả nhiệm vụ được giao. Từ các vấn đề về lý luận và thực tiễn nêu trên việc nghiên cứu thực trạng việc thực hiện công tác lao động-thương binh và xã hội cũng như chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức phụ trách công tác lao động-thương binh và xã hội cấp xã nhằm đề ra những kiến nghị, giải pháp hoàn thiện đội ngũ cán bộ, công chức phụ trách công tác lao động-thương binh và xã hội cấp xã là yêu cầu cấp thiết của công tác cán bộ hiện nay. Với lý do này tôi đã chọn “Nâng cao chất lượng cán bộ, công chức phụ trách công tác lao động-thương binh và xã hội ở cấp xã” làm đề tài luận văn tốt nghiệp của mình. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Trong thời gian qua, các vấn đề xoay xung quanh đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã cũng đã được nhiều ngời quan tâm nghiên cứu. Tuy nhiên, việc nghiên cứu về đội ngũ cán bộ, công chức phụ trách công tác lao động-thương binh và xã hội ở xã, phường, thị trấn là một vấn đề khá mới mẻ, nó mới chỉ được đề cập ở một số khía cạnh, như: tiêu chuẩn hóa, chính sách, chế độ đãi ngộ 3. Mục đích của bản luận văn này là góp phần làm sáng tỏ cơ sở lý luận, đối chứng với thực tiễn về đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác lao động- thương binh xã hội ở cấp xã từ đó đưa ra các kiến nghị nhằm hoàn thiện Trần Thị Thu Hằng – Cao học khóa VIII 8