Luận văn Mối quan hệ giữa pháp luật và đạo đức trong việc xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức áp dụng trong lĩnh vực y tế ở nước ta hiện nay

Nội dung tài liệu: Luận văn Mối quan hệ giữa pháp luật và đạo đức trong việc xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức áp dụng trong lĩnh vực y tế ở nước ta hiện nay

1. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT SÁI THỊ THANH NGÂN MỐI QUAN HỆ GIỮA PHÁP LUẬT VÀ ĐẠO ĐỨC TRONG VIỆC XÂY DỰNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ, CÔNG CHỨC, VIÊN CHỨC ÁP DỤNG TRONG LĨNH VỰC Y TẾ Ở NƢỚC TA HIỆN NAY LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC Hà Nội – 2015
2. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT SÁI THỊ THANH NGÂN MỐI QUAN HỆ GIỮA PHÁP LUẬT VÀ ĐẠO ĐỨC TRONG VIỆC XÂY DỰNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ, CÔNG CHỨC, VIÊN CHỨC ÁP DỤNG TRONG LĨNH VỰC Y TẾ Ở NƢỚC TA HIỆN NAY Chuyên ngành : Lý luận và lịch sử nhà nƣớc và pháp luật Mã số : 60 38 01 01 LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC Cán bộ hƣớng dẫn khoa học: TS. Mai Văn Thắng Hà Nội – 2015
3. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả nêu trong Luận văn chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Các số liệu, ví dụ và trích dẫn trong Luận văn đảm bảo tính chính xác, tin cậy và trung thực. Tôi đã hoàn thành tất cả các môn học và đã thanh toán tất cả các nghĩa vụ tài chính theo quy định của Khoa Luật Đại học Quốc gia Hà Nội. Vậy tôi viết Lời cam đoan này đề nghị Khoa Luật xem xét để tôi có thể bảo vệ Luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn! NGƯỜI CAM ĐOAN Sái Thị Thanh Ngân
4. MỤC LỤC Lời cam đoan Mục lục Danh mục các ký hiệu, các chữ viết tắt MỞ ĐẦU............................................................................................... 1 Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ MỐI QUAN HỆ GIỮA PHÁP LUẬT VÀ ĐẠO ĐỨC TRONG XÂY DỰNG ĐỘI . NGŨ CÁN BỘ, CÔNG CHỨC, VIÊN CHỨC ÁP DỤNG LĨNH VỰC Y TẾ Ở VIỆT NAM HIỆN NAY . 7 1.1. Những vấn đề lý luận cơ bản về pháp luật trong lĩnh vực y tế và đạo đức ngành y,mối quan hệ giữa pháp luật và đạo đức trong lĩnh vực y tế . 7 1.1.1. Khái niệm và các thuộc tính của pháp luật trong lĩnh vực y tế ...... 7 1.1.2 Khái niệm và đặc điểm của đạo đức và đạo đức y tế . 11 1.1.3 Mối quan hệ giữa pháp luật và đạo đức trong lĩnh vực y tế ...... 14 1.2. Những vấn đề lý luận cơ bản về cán bộ, công chức, viên chức y tế .. 20 1.2.1. Khái niệm cán bộ, công chức, viên chức ... 20 1.2.2. Những đặc điểm đặc thù của cán bộ, công chức, viên chức lĩnh vực y tế. 23 1.2.3. Tiêu chí cơ bản để xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức lĩnh vực y tế ... 27 1.3. Vai trò của pháp luật và đạo đức đối với việc điều chỉnh hành vi của cán bộ, công chức, viên chức lĩnh vực y tế .. 28 1.3.1. Vai trò của pháp luật đối với việc điều chỉnh hành vi của cán bộ, công chức, viên chức lĩnh vực y tế . 29 1.3.2. Vai trò của đạo đức đối với việc điều chỉnh hành vi của cán bộ, công chức, viên chức lĩnh vực y tế . 30 1.4. Ý nghĩa của việc thiết lập mối quan hệ hài hòa giữa pháp luật và đạo đức trong việc xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức lĩnh vực y tế .. 33 1.4.1. Việc thiết lập mối quan hệ giữa pháp luật và đạo đức là tất yếu khách quan 33 1.4.2. Thiết lập mối quan hệ hài hòa giữa pháp luật và đạo đức là yêu cầu, điều kiện của việc xây dựng đội ngũ cán bộ công chức, viên chức trong lĩnh vực y tế ... 34 1.4.3. Việc thiết lập mối quan hệ giữa pháp luật và đạo đức hài hòa trong xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức lĩnh vực y tế góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, lĩnh vực y tế ... 37
5. 1.5. Đặc trưng của mối quan hệ pháp luật và đạo đức trong xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức lĩnh vực y tế .. 37 Kết luận chương 1 .. 39 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG MỐI QUAN HỆ GIỮA PHÁP LUẬT VÀ ĐẠO ĐỨC TRONG XÂY DỰNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ, CÔNG CHỨC VIÊN CHỨC ÁP DỤNG LĨNH VỰC Y TẾ Ở VIỆT NAM HIỆN NAY ........... 42 2.1. Thực trạng pháp luật và hoạt động áp dụng pháp luật trong việc xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức áp dụng lĩnh vực y tế ở Việt Nam hiện nay . 42 2.1.1. Thực trạng hệ thống văn bản pháp luật điều chỉnh quan hệ xã hội trong lĩnh vực xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức tế . 42 2.1.2. Thực trạng áp dụng pháp luật trong việc xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức y tế ... 46 2.2. Thực trạng mối quan hệ giữa pháp luật và đạo đức trong đào tạo, tuyển dụng, sử dụng, bổ nhiệm cán bộ, công chức, viên chức y tế ở Việt Nam hiện nay 53 2.3. Thực trạng y đức ở Việt Nam trong mối tương quan với việc xây dựng và thực hiện pháp luật trong xây dựng đội ngũ CBCCVC lĩnh vực y tế... 56 2.4. Những thành tựu và hạn chế của mối quan hệ giữa pháp luật và đạo đức trong lĩnh vực xây dựng và quản lý đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức lĩnh vực y tế ở VN hiện nay và những nguyên nhân chủ yếu 58 2.4.1. Những thành tựu và hạn chế của quan hệ giữa pháp luật và đạo đức trong xây dựng đội ngũ CBCCVC lĩnh vực y tế 58 2.4.2. Nguyên nhân của hạn chế trong những hoạt động kết hợp giữa pháp luật và đạo đức .. 68 Kết luận chương 2 . 70 Chƣơng 3: GIẢI PHÁP, KIẾN NGHỊ HOÀN THIỆN MỐI QUAN HỆ GIỮA PHÁP LUẬT VÀ ĐẠO ĐỨC TRONG XÂY DỰNG ĐỘI NGŨ CBCCVC ÁP DỤNG LĨNH VỰC Y TẾ Ở VIỆT NAM HIỆN NAY .. 72 3.1. Một số quan điểm, nguyên tắc chung 72 3.2. Kiến nghị những giải pháp chung .. 76 3.2.1. Tăng cường quản lý nhà nước bằng pháp luật........................................... 76 3.2.2. Đẩy mạnh công tác xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật xã hội chủ nghĩa trên cơ sở mối quan hệ giữa pháp luật và đạo đức.................... 77 3.2.3 Nâng cao chất lượng công tác tổ chức và thực hiện pháp luật................. 80 3.2.4. Đổi mới, đa dạng hóa các hình thức giáo dục pháp luật, coi trọng giáo
6. dục đạo đức................................................................................................ 81 3.2.5 Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, xử lý nghiêm minh những hành vi vi phạm pháp luật................................................................................... 82 3.2.6 Giải pháp ghi nhận đạo đức nhiều hơn vào các văn bản pháp luật............ 82 3.3. Kiến nghị những giải pháp cụ thể.............................................................. 83 3.3.1 Từng bước hoàn thiện hệ thống pháp luật về y tế...................................... 83 3.3.2. Xây dựng đội ngũ nhân lực CBCCVC lĩnh vực y tế đủ về số lượng, nâng cao chất lượng, vừa có đức vừa có tài............................................... 84 3.3.3 Có chế tài nghiêm khác đối với vi phạm chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp......................................................................................................... 85 3.3.4 Các giải pháp về thực hiện kiểm tra việc thực hiện pháp luật và đạo đức nghề y của CBCCVC lĩnh vực y tế............................................................ 87 3.2.5 Nâng cao y đức gắn liền nâng cao y thức pháp luật của cán bộ, công chức, viên chức ngành y tế........................................................................ 87 Kiến nghị.................................................................................................... Kết luận chương 3...................................................................................... 88 KẾT LUẬN............................................................................................... 91 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................ 94
7. DANH MUC̣ CÁ C KÝ HIỆU, CÁC TỪ VIẾT TẮT STT Ký hiệu viết tắt Từ viết tắt 1 BYT Bộ y tế 2 CB Cán bộ 3 CBCCVC Cán bộ công chức viên chức 4 CBYT Cán bộ y tế 5 CP Chính phủ 6 CT Chỉ thị 7 ĐHQGHN Đaị hoc̣ quốc gia Hà Nôị 8 HTGDQD Hệ thống giáo dục quốc dân 9 KTXH Kinh tế - Xã hội 10 NCKH Nghiên cứu khoa học 11 NĐ Nghị định 12 NNL Nguồn nhân lực 13 Nxb Nhà xuất bản 14 PL Pháp luật 15 QH Quốc hôị 16 TS Tiến si ̃ 17 TT Thông tư 18 TW Trung ương 19 UBTVQH Ủy ban thường vụ quốc hội 20 XPHC Xử phạt hành chính
8. DANH MỤC BẢNG BIỂU STT Bảng Nội dung Trang Báo cáo số liệu hình thức kỷ luật đối với công 1. Bảng 2.1 chức, viên chức ngành y tế theo các hình thức kỷ 49 luật năm 2013 Báo cáo số liệu xử lý kỷ luật phân chia theo đối 2. Bảng 2.2 50 tượng bị kỷ luật năm 2013
9. MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Sinh thời, trong thư gửi Hội nghị cán bộ ngành y vào năm 1955, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết: “Lương y phải như từ mẫu”. Đó không chỉ là lời căn dặn của vị Cha già dân tộc, mà còn là sự trông đợi, gửi gắm, những đòi hỏi của nhân dân về phẩm chất, đạo đức đối với một công việc hết sức đặc thù, cao quý, nhưng đầy gian lao, thử thách - nghề chăm sóc, cứu chữa người bệnh hay còn được gọi là nghề y. Y tế được gọi là nghề đặc thù vì không chỉ có những đòi hỏi cao về chuyên môn, nghiệp vụ, mà trên hết là những yêu cầu về y đức của cán bộ, công chức, viên chức ngành y, bởi công việc của họ gắn chặt với tính mạng, sức khỏe của con người, cũng như của cả cộng đồng. Tuy vậy, trong những năm gần đây, dưới tác động tiêu cực của nền kinh tế thị trường, sự yếu kém trong quản lý, thiếu hoàn thiện của hệ thống pháp luật, cũng như những tác động tiêu cực khác đến từ xu thế thời đại và nhu cầu thực tiễn cuộc sống, y đức của một bộ phận không nhỏ cán bộ, công chức, viên chức ngành y đã xuống đến mức báo động, gây bức xúc trong dư luận. Ngày càng nhiều những biểu hiện vi phạm đạo đức, vi phạm pháp luật của CBCCVC ngành y. Sự vô cảm với người bệnh, nhũng nhiễu hạch sách, vòi vĩnh bệnh nhân, có lối sống hưởng thụ, thực dụng, chạy theo đồng tiền, được xem là căn bệnh nguy hiểm trong ngành y bởi thực trạng này đã kéo dài và ngày càng trở nên trầm trọng, gây bức xúc trong nhân dân. Y đức là cái gốc của văn hóa ngành y, vấn đề y đức liên quan đến nhiều khía cạnh khác nhau của ngành y tế. Sự xuống cấp về y đức cũng giống như một căn bệnh của ngành y, muốn chữa được nó thì cần phải chữa từ tận gốc rễ, từ căn nguyên của căn bệnh và phải bằng biện pháp cụ thể. Vậy đâu là những phương tiện chủ yếu điều chỉnh hành vi cũng như xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức viên chức trong lãnh vực y tế. Pháp luật và đạo đức đều là hai phương tiện quan trọng bậc nhất để điều chỉnh hành vi của con người. Dù cho cả pháp luật và đạo đức đều có những hạn chế 1