Luận văn Kỹ năng điều chỉnh cảm xúc âm tính trong giao tiếp với trẻ của giáo viên mầm non

Nội dung tài liệu: Luận văn Kỹ năng điều chỉnh cảm xúc âm tính trong giao tiếp với trẻ của giáo viên mầm non

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Nguyễn Thị Hoàng Yến KỸ NĂNG ĐIỀU CHỈNH CẢM XÚC ÂM TÍNH TRONG GIAO TIẾP VỚI TRẺ CỦA GIÁO VIÊN MẦM NON LUẬN VĂN THẠC SĨ TÂM LÍ HỌC Thành phố Hồ Chí Minh – 2019
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Nguyễn Thị Hoàng Yến KỸ NĂNG ĐIỀU CHỈNH CẢM XÚC ÂM TÍNH TRONG GIAO TIẾP VỚI TRẺ CỦA GIÁO VIÊN MẦM NON Chuyên ngành: Tâm lí học Mã số: 8310401 LUẬN VĂN THẠC SĨ TÂM LÍ HỌC NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS. PHAN THỊ TỐ OANH Thành phố Hồ Chí Minh – 2019
3. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận văn là công trình của riêng tôi với sự hướng dẫn của PGS. TS Phan Thị Tố Oanh. Các số liệu và kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình của tác giả nào khác. Tác giả luận văn Nguyễn Thị Hoàng Yến
4. LỜI CÁM ƠN Để hoàn thành luận văn này, tác giả đã nhận được nhiều sự quan tâm, giúp đỡ rất tận tình. Với tấm lòng chân thành, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến: Ban Giám hiệu Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh, các thầy, cô giáo Khoa Tâm lí học và Phòng Sau đại học đã tận tình giảng dạy và tạo mọi điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt khóa học và hoàn thành luận văn. Các cán bộ phòng Giáo dục và Đào tạo Quận Tân Phú, ban Giám hiệu và tập thể giáo viên các trường mầm non Rạng Đông, Nhiêu Lộc, Hoa Lan, Vàng Anh, Hoa Mai Lan, Thiên Ân, Hòa Bình, mẫu giáo Ánh Sáng, mẫu giáo Tuổi Hồng và mẫu giáo Nguyễn Thị Tú (Quận Tân Phú) đã nhiệt tình cung cấp các tư liệu và sẵn sàng cộng tác với tôi trong quá trình thu thập dữ liệu khảo sát thực trạng. Tỉnh Dòng, cộng đoàn, gia đình, người thân và các bạn bè đã luôn bên cạnh tôi, cầu nguyện cho tôi, động viên, khích lệ tôi vượt qua những khó khăn và sẵn sàng san sẻ công việc để tôi có thời gian học tập và hoàn thành luận văn. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc đến PGS. TS. Phan Thị Tố Oanh – người hướng dẫn khoa học – đã trực tiếp hướng dẫn và ân cần chỉ bảo, động viên tôi trong suốt quá trình nghiên cứu hoàn thành luận văn này. Xin chân thành cám ơn!
5. MỤC LỤC Trang phụ bìa Lời cam đoan Lời cám ơn Mục lục Danh mục các chữ viết tắt Danh mục các bảng Danh mục các biểu đồ MỞ ĐẦU ................................................................................................................. 1 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KỸ NĂNG ĐIỀU CHỈNH CẢM XÚC ÂM TÍNH TRONG GIAO TIẾP VỚI TRẺ CỦA GIÁO VIÊN MẦM NON ............................................................................................ 7 1.1. Tổng quan tình hình nghiên cứu ...................................................................... 7 1.1.1. Các công trình nghiên cứu về kỹ năng điều chỉnh cảm xúc âm tính ở nước ngoài ............................................................................................ 7 1.1.2. Các công trình nghiên cứu về kỹ năng điều chỉnh cảm xúc âm tính ở trong nước .......................................................................................... 10 1.2. Lý luận về kỹ năng điều chỉnh cảm xúc âm tính trong giao tiếp với trẻ của GVMN .................................................................................................... 13 1.2.1. Các khái niệm cơ bản ............................................................................. 13 1.2.2. Cảm xúc âm tính trong giao tiếp với trẻ của GVMN ............................ 23 1.2.3. Kỹ năng điều chỉnh cảm xúc âm tính trong giao tiếp với trẻ của GVMN ................................................................................................... 35 1.2.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến kỹ năng điều chỉnh cảm xúc âm tính trong giao tiếp với trẻ của GVMN ........................................................ 41 Tóm tắt chương 1 .................................................................................................... 46 Chương 2. THỰC TRẠNG KỸ NĂNG ĐIỀU CHỈNH CẢM XÚC ÂM TÍNH TRONG GIAO TIẾP VỚI TRẺ CỦA GIÁO VIÊN MẦM NON .......................................................................................... 47 2.1. Vài nét về địa bàn nghiên cứu ........................................................................ 47
6. 2.2. Tổ chức nghiên cứu thực trạng ...................................................................... 48 2.2.1. Mục đích và nội dung nghiên cứu.......................................................... 48 2.2.2. Mẫu nghiên cứu ..................................................................................... 48 2.2.3. Phương pháp nghiên cứu ....................................................................... 49 2.2.4. Yêu cầu cần đạt được của các kỹ năng thành phần ............................... 52 2.3. Thực trạng kỹ năng điều chỉnh cảm xúc âm tính trong giao tiếp với trẻ của GVMN .................................................................................................... 55 2.3.1. Thực trạng mức độ trải nghiệm cảm xúc âm tính trong giao tiếp với trẻ của GVMN ....................................................................................... 55 2.3.2. Thực trạng kỹ năng điều chỉnh cảm xúc âm tính trong giao tiếp với trẻ của GVMN ....................................................................................... 61 2.3.3. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến kỹ năng điều chỉnh cảm xúc âm tính trong giao tiếp với trẻ của GVMN ........................................... 84 Tóm tắt chương 2 .................................................................................................... 92 Chương 3. MỘT SỐ BIỆN PHÁP RÈN LUYỆN KỸ NĂNG ĐIỀU CHỈNH CẢM XÚC ÂM TÍNH TRONG GIAO TIẾP VỚI TRẺ DÀNH CHO GIÁO VIÊN MẦM NON .......................................................... 93 3.1. Tổ chức nghiên cứu biện pháp ....................................................................... 93 3.1.1. Mục đích nghiên cứu ............................................................................. 93 3.1.2. Thể thức nghiên cứu .............................................................................. 93 3.2. Một số biện pháp rèn luyện kỹ năng điều chỉnh cảm xúc âm tính trong giao tiếp với trẻ dành cho GVMN ................................................................. 93 3.2.1. Biện pháp 1: Trang bị tri thức cho GVMN về kỹ năng điều chỉnh cảm xúc âm tính trong giao tiếp với trẻ ................................................ 93 3.2.2. Biện pháp 2: Hướng dẫn GVMN rèn luyện kỹ năng nhận ra các cảm xúc âm tính không phù hợp với hoàn cảnh hiện tại ...................... 94 3.2.3. Biện pháp 3: Hướng dẫn GVMN rèn luyện kỹ năng thay đổi các cảm xúc âm tính .................................................................................... 97 3.2.4. Biện pháp 4: Hướng dẫn GVMN đánh giá và hiệu chỉnh kỹ năng điều chỉnh cảm xúc âm tính trong giao tiếp với trẻ ............................ 105 3.3. Sự cần thiết và tính khả thi của các biện pháp ............................................. 106 3.3.1. Sự cần thiết của các biện pháp đề xuất ................................................ 106 3.3.2. Tính khả thi của các biện pháp đề xuất ................................................ 117
7. Tóm tắt chương 3 .................................................................................................. 122 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ...................................................................... 123 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 129 PHỤ LỤC
8. DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ĐLC : Độ lệch chuẩn ĐTB : Điểm trung bình GVMN : Giáo viên mầm non
9. DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Phân bố mẫu nghiên cứu với khách thể là giáo viên ............................. 49 Bảng 2.2. Quy ước xử lí số liệu câu 2 ..................................................................... 51 Bảng 2.3. Các yêu cầu về mức độ của kỹ năng nhận ra các cảm xúc âm tính không phù hợp với tình huống hiện tại ................................................... 52 Bảng 2.4. Các yêu cầu về mức độ của kỹ năng thay đổi các cảm xúc âm tính ....... 54 Bảng 2.5. Tần suất trải nghiệm cảm xúc âm tính của GVMN trong các tình huống ....................................................................................................... 55 Bảng 2.6. Mức độ xảy ra các cảm xúc âm tính của GVMN.................................... 59 Bảng 2.7. Tần suất nhận ra chính xác các biểu hiện của cảm xúc âm tính ............. 64 Bảng 2.8. Sự khác biệt về khả năng đánh giá mức độ cảm xúc giữa các nhóm khách thể ................................................................................................. 68 Bảng 2.9. Thực trạng sử dụng các cách điều chỉnh cảm xúc âm tính của GVMN ................................................................................................... 71 Bảng 2.10. Sự khác biệt trong việc sử dụng các cách điều chỉnh cảm xúc âm tính giữa các nhóm khách thể ............................................................... 79 Bảng 2.11. So sánh trung bình mức độ sử dụng các cách điều hướng cảm xúc âm tính thành cảm xúc dương tính ....................................................... 82 Bảng 2.12. Sự yêu thích và phù hợp nghề ............................................................... 88 Bảng 3.1. Mẫu quan sát cảm xúc người khác .......................................................... 95 Bảng 3.2. Mẫu nhật ký cảm xúc .............................................................................. 96 Bảng 3.3. Quy ước xử lí số liệu về mức độ cần thiết và mức độ khả thi của các biện pháp ............................................................................................... 106 Bảng 3.4. Sự cần thiết của các biện pháp đề xuất ................................................. 107 Bảng 3.5. Các cách trang bị tri thức về kỹ năng điều chỉnh cảm xúc âm tính trong giao tiếp với trẻ cho GVMN ........................................................ 109 Bảng 3.6. Mức độ khả thi của các biện pháp theo đánh giá của các GVMN ........ 117 Bảng 3.7. Mức độ khả thi của các biện pháp nhằm trang bị tri thức cho GVMN về kỹ năng điều chỉnh cảm xúc âm tính ................................. 118
10. Bảng 3.8. Tần suất các lựa chọn trong các biện pháp nhằm trang bị tri thức cho GVMN về kỹ năng điều chỉnh cảm xúc âm tính ........................... 119 Bảng 3.9. Tần suất lựa chọn mức độ khả thi của các biện pháp rèn luyện kỹ năng điều chỉnh cảm xúc âm tính ......................................................... 120