Luận văn Khuôn khổ pháp lý của quá trình hội nhập nội khối của các nước ASEAN

Nội dung tài liệu: Luận văn Khuôn khổ pháp lý của quá trình hội nhập nội khối của các nước ASEAN

1. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT LÊ THỊ MINH KHUÔN KHỔ PHÁP LÝ CỦA QUÁ TRÌNH HỘI NHẬP NỘI KHỐI CỦA CÁC NƯỚC ASEAN LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC Hà Nội - 2011
2. MỤC LỤC NỘI DUNG TRANG Lời cam đoan ..... 1 Mục lục ...... 2 Danh mục các ký hiệu, các chữ viết tắt .... 4 Danh mục các bảng .. 7 Mở đầu .. 8 Chƣơng 1: Tổng quan về sự hình thành, phát triển và yêu cầu đẩy 14 nhanh quá trình hội nhập kinh tế nội khối ASEAN ..... 1.1.Tổng quan về sự hình thành và phát triển của ASEAN ....... 14 1.1.1.Quá trình hình thành và phát triển .... 14 1.1.2.Mục đích và nguyên tắc.................................................................... 19 1.1.3.Cơ cấu tổ 21 chức ....... 1.1.4.Thành viên ..... 26 1.1.5.Lĩnh vực hợp tác ... 27 1.2.Khái quát quá trình hợp tác kinh tế nội khối và yêu cầu đẩy nhanh 29 quá trình hội nhập kinh tế nội khối của ASEAN ... 1.2.1. Khỏi quỏt quỏ trỡnh hợp tỏc kinh tế nội khối của 29 ASEAN ... 1.2.2. Yêu cầu đẩy nhanh quá trình hội nhập kinh tế nội khối của 34 ASEAN .................................................................................................. Chƣơng 2: Khuôn khổ pháp lý và thực tiễn hội nhập kinh tế nội 37 2
3. khối ASEAN ... 2.1.Khái quát khuôn khổ pháp lý của quá trình hội nhập kinh tế nội khối 37 ASEAN ...................... 2.1.1. Cỏc Hội nghị thượng đỉnh (cấp cao) ASEAN ... 37 2.1.2. Cơ sở pháp lý cho hợp tác kinh tế nội khối ASEAN qua các lĩnh 48 vực cụ thể ....................................................................................... 2.1.3. Cỏc văn kiện phỏp lý khỏc ... 75 2.2.Thực tiễn hội nhập kinh tế nội khối của ASEAN .... 90 2.2.1. Sự hội nhập kinh tế nội khối của ASEAN ... 90 2.2.2. Sự hội nhập kinh tế nội khối của một số nước ASEAN ... 96 2.2.3. Sự hội nhập kinh tế nội khối của Việt Nam ..... 102 Chƣơng 3: Phƣơng hƣớng và giải pháp hoàn thiện khuôn khổ pháp lý của quá trình hội nhập kinh tế nội khối ASEAN .............. 113 3.1. Nhận xột chung về quỏ trỡnh hợp tỏc kinh tế của 113 ASEAN ..... 3.2. Một số kiến nghị ..... 120 3.2.1. Phương hướng chung ... 120 3.2.2. Cỏc giải phỏp cụ thể ..... 126 Kết luận ...... 144 Danh mục tài liệu tham khảo ..... 147 3
4. DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ VIẾT TẮT STT KÝ HIỆU TIẾNG ANH TIẾNG VIỆT 1 ACIA ASEAN Comprehensive Hiệp định đầu tư toàn diện Investment ASEAN 2 AEC ASEAN Economic Cộng đồng kinh tế ASEAN Community 3 AFAS ASEAN Framework Hiệp định khung về thương Agreement on Services mại dịch vụ ASEAN 4 AFTA ASEAN Free Trade Area Khu vực thương mại tự do ASEAN 5 AIA ASEAN Investment Area Khu vực đầu tư ASEAN 6 AICO ASEAN Industrial Chương trình hợp tác công Cooperation Scheme nghiệp ASEAN 7 AIP ASEAN Industrial Projects Dự án công nghiệp ASEAN 8 AIPA ASEAN Inter Parliamentary Đại hội đồng liên nghị viện Assembly các nước ASEAN 9 AMM ASEAN Ministerial Meeting Hội nghị các bộ trưởng ASEAN 10 APEC ASIA Pacific Economic Diễn đàn hợp tác kinh tế Cooperation Châu Á - Thái Bình Dương 11 ARF ASEAN Regional Forum Diễn đàn khu vực ASEAN 4
5. 12 ATIGA ASEAN Trade in Good Hiệp định thương mại hàng Agreement hoá ASEAN 13 ASC ASEAN Security Community Cộng đồng an ninh ASEAN 14 ASCC ASEAN Socio - Cultural Cộng đồng văn hoá - xã hội Community ASEAN 15 ASEAN Association of Southeast Asia Hiệp hội các quốc gia Đông Nations Nam Á 16 ASEM Asia - Europe Meeting Diễn đàn hợp tác Á - Âu 17 CEPT Common Effective Hiệp định về chương trình Preferential Tariff Ưu đãi thuế quan có hiệu lực chung của các nước ASEAN 18 CLM Cambodia, Laos and Myanmar Nhóm các nước Cam-pu- (The CLM countries) chia, Lào và My-an-ma 19 CLMV Cambodia, Laos, Myanmar Nhóm các nước Cam-pu- and Vietnam(The CLMV chia, Lào, My-an-ma và countries) Việt Nam 20 CMIM Including the Chiang Mai Thoả thuận đa phương hoá Initiative Multilateralisation sáng kiến Chiềng Mai 21 COP Coference of Parties Hội nghị thượng đỉnh về Biến đổi khí hậu 22 CMP The Meeting of the Parties to Hội nghị các bên tham gia the Kyoto Protocol Nghị định thư Kyôtô 23 EEC The European Economic Cộng đồng Kinh tế Châu Âu Community 5
6. 24 EPG Eminent Persons Group Nhóm những nhân vật nổi tiếng 25 EU European Union Cộng đồng Châu Âu 26 G20 Group of Twenty Nhóm các nền kinh tế phát triển 27 GATT General Agreement on Tariffs Hiệp ước chung về thuế and Trade quan và mậu dịch 28 GDP Gross Domestic Product Tổng sản phẩm quốc nội 29 HLTF High Level Task Force Nhóm đặc trách cao cấp 30 HPA Hanoi Plan of Action Chương trình hành động Hà Nội 31 IAI Initiative for ASEAN Sáng kiến hội nhập ASEAN Integration 32 IGA Investment Guarantee Hiệp định khuyến khích và Agreement bảo hộ đầu tư 33 MERCOSUR The Common Market of the Khối thị trường chung Nam South Mỹ 34 NAFTA North American Free Trade Khu vực thương mại tự do Agreement Bắc Mỹ 35 OAU Organisation of African Unity Tổ chức thống nhất Châu Phi 36 PTA Preferential Trade Agreement Chương trình hợp tác (The Agreement on ASEAN thương mại của các nước Preferential Trade Agreement) ASEAN (trước khi có 6
7. CEPT) 37 RIA Regulatory impact assessment Đánh giá tác động điều chỉnh của quy phạm pháp luật 38 SEANWFZ Southeast Asia Nuclear Khu vực Đông Nam Á Weapon - Free Zone không có vũ khí hạt nhân 39 TAC Treaty of Amity and Hiệp ước hữu nghị và hợp Cooperation (in Southeast tác (ở khu vực Đông Nam Asia) Á) 40 TIG Trade in Goods Hiệp định thương mại hàng hóa toàn diện 41 USD Union for Sustainable Liên minh phát triển bền Development vững Or: United States dollar Hoặc Đồng Đụ la Mỹ 42 VAP Vientiane Action Programme Chương trình hành động Viên-chăn 43 ZOPFAN Zone of Peace, Freedom and Khu vực Hòa bình, Tự do và Neutrality Trung lập 7
8. DANH MỤC CÁC BẢNG STT TÊN NỘI DUNG TRANG 1 3.1 Lộ trình thực hiện tự do lưu chuyển hàng hoá trong 129 - 131 ASEAN 2 3.2 Lộ trình thực hiện tự do lưu chuyển dịch vụ trong 132 - 133 ASEAN 3 3.3 Lộ trình thực hiện AIA 134 - 135 4 3.4 Lộ trình tạo thuận lợi cho dòng vốn tự do di chuyển 136 hơn 5 3.5 Lộ trình tự do di chuyển lao động có tay nghề 137 6 3.6 Các ngành ưu tiên và các nước điều phối viên 138 7 3.7 Lộ trình hội nhập 12 ngành ưu tiên 139 8
9. MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài: Toàn cầu hoá - khu vực hoá là một xu hướng tất yếu mà không một quốc gia nào dù lớn hay nhỏ, dù giàu hay nghèo, với bất kì thể chế chính trị - xã hội nào lại có thể đứng ngoài quá trình đó. Sự hình thành và phát triển của ASEAN với mục đích bảo đảm về an ninh, ổn định về các mặt đối nội và đối ngoại cho các nước thành viên với tiền đề là phát triển kinh tế, là thực tiễn sinh động chứng minh cho tính tất yếu khách quan của xu hướng trên. Sau hơn 4 thập kỷ tồn tại và phát triển, ASEAN đã lớn mạnh trở thành một thực thể chính trị - kinh tế gắn kết, có vai trò quan trọng đóng góp cho hòa bình, ổn định và hợp tác ở khu vực, là đối tác không thể thiếu của các nước và các tổ chức lớn trên thế giới. Trên cơ sở đó, ASEAN đã nhất trí đẩy mạnh hợp tác và tăng cường liên kết nhằm hướng tới xây dựng một Cộng đồng ASEAN vững mạnh dựa trên ba trụ cột là Chính trị - An ninh, Kinh tế và Văn hóa - Xã hội vào năm 2015. Nằm trong bối cảnh chung ấy, việc hội nhập vào khu vực và quốc tế của Việt Nam là một điều đã được khẳng định. Cách đây hơn 15 năm, Việt Nam chính thức trở thành thành viên của Hiệp hội các nước Đông Nam Á ASEAN (28/7/1995). Sự kiện này đã chấm dứt tình trạng chia rẽ, đối đầu trong khu vực, các nước còn lại như Lào, Mi-an-ma, Cam-pu-chia lần lượt gia nhập Hiệp hội. ASEAN từ đây thực sự là một tổ chức của cả khu vực Đông Nam Á. Gia nhập ASEAN cũng đáp ứng được lợi ích của cả Việt Nam và ASEAN là cần có môi trường hoà bình, ổn định và đẩy mạnh hợp tác vì lợi ích phát triển, trùng với ý 9
10. nguyện của nhân dân châu Á - Thái Bình Dương muốn thấy một Đông Nam Á ổn định, mở rộng thị trường và đối tác về kinh tế, khoa học, văn hoá - xã hội. Nền tảng của sự hội nhập kinh tế nội khối chính là khuôn khổ pháp lý đã hình thành và ngày càng hoàn thiện của ASEAN. Vấn đề đặt ra là việc hiện thực hóa những quy định của ASEAN để tăng cường tính pháp lý và hiệu quả hội nhập kinh tế nội khối ASEAN. Cùng với các thành viên khác, Việt Nam không ngừng hợp tác kinh tế cũng như các lĩnh vực khác với các đối tác, trên cơ sở hệ thống pháp luật ASEAN và đóng góp ý kiến để hoàn thiện những quy định này. Năm 2010 với vai trò là chủ tịch ASEAN, Việt Nam đã chủ động, thiện chí, có trách nhiệm và tích cực đề xuất nhiều sáng kiến để thực hiện thành công vai trò của mình, được bạn bè quốc tế đánh giá cao, khẳng định vị thế và uy tín của mình đối với sự phát triển của Hiệp hội. Tuy ASEAN có nhiều cơ hội để phát triển, nhưng cũng nhiều thách thức đòi hỏi Việt Nam và các thành viên khác phải hợp tác, liên kết chặt chẽ hơn nữa, cùng nhau đưa ra những ý tưởng mới và biện pháp thực hiện các ý tưởng đó để biến “Tầm nhìn 2020” thành hiện thực, xây dựng thành công Cộng đồng ASEAN và trở thành nhân tố chủ đạo của Cộng đồng Đông Á. Nghiên cứu sự hội nhập nội khối của các nước ASEAN nói chung và sự hội nhập của Việt Nam nói riêng là một vấn đề không mới, song nó luôn mang tính thời đại, đặc biệt là trong tình hình hiện nay khi mà chặng đường hội nhập của Việt Nam đang còn dài, thuận lợi và khó khăn cùng đan xen chờ đợi. Vì vậy tác giả chọn đề tài “Khuôn khổ pháp lý của quá trình hội nhập nội khối của các nước ASEAN” để viết Luận văn nhằm tìm hiểu sâu hơn và mạnh dạn phân tích, đưa ra những ý kiến chủ quan, thể hiện sự quan tâm của bản thân cũng như tính bức thiết của đề tài. Có thể nói, mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, xã hội công 10