Luận văn Hoạt động kiểm soát nội bộ tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại Thương Việt Nam chi nhánh Vũng Tàu

Nội dung tài liệu: Luận văn Hoạt động kiểm soát nội bộ tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại Thương Việt Nam chi nhánh Vũng Tàu

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH NGUYỄN THỊ HỒNG THANH HOẠT ĐỘNG IỂ O T NỘI Ộ TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG ẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƢƠNG VIỆT NAM CHI NH NH V NG TÀ LUẬN VĂN THẠC Ĩ INH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH – NĂ 2017
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH NGUYỄN THỊ HỒNG THANH HOẠT ĐỘNG IỂ O T NỘI Ộ TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG ẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƢƠNG VIỆT NAM CHI NH NH V NG TÀ LUẬN VĂN THẠC Ĩ INH TẾ Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng Mã số: 60 34 02 01 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN QUỲNH HOA TP. HỒ CHÍ MINH - NĂ 2017
3. i TÓM TẮT Là một ngân hàng lớn, với hệ thống rộng khắp cả nƣớc, Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Ngoại thƣơng Việt Nam có lợi thế trong việc đầu tƣ có hệ thống, quy trình hoàn thiện đối với hệ thống kiểm soát nội bộ, nhƣng điều này cũng mang lại khó khăn trong hoạt động kiểm soát đối với các chi nhánh với nhiều đặc thù khác nhau về cơ cấu tổ chức, về địa bàn hoạt động, vì không phải chi nhánh nào cũng có đủ điều kiện để áp dụng một cách đầy đủ các yêu cầu của công tác kiểm soát nội bộ nhƣ Hội sở chính áp dụng. Điều này đã dẫn đến thực trạng tại Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Ngoại thƣơng Việt Nam chi nhánh Vũng Tàu, hoạt động kiểm soát nội bộ còn chƣa đƣợc quan tâm đúng mức, chƣa có cơ cấu phòng ban cụ thể chịu trách nhiệm thực hiện công việc này, đội ngũ cán bộ phần lớn đều là kiêm nhiệm, không chuyên trách, lại xáo trộn liên tục, do đó, hiệu quả kiểm soát giảm đi đáng kể. Chính vì thế, tác giả đã căn cứ theo các nghiên cứu của các tác giả trong và ngoài nƣớc nhƣ Ozten et al (2012), Michael J. Lazarus & Richard G. Stevens (2005), Võ Thị Hoàng Nhi và Lê Thị Thanh Huyền (2014), để có thể hệ thống lại các lý thuyết có liên quan đến hoạt động kiểm soát nội bộ tại các ngân hàng, từ đó, phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động kiểm soát nội bộ tại Chi nhánh, theo các mặt nhƣ môi trƣờng kiểm soát, hệ thống thông tin, hoạt động kiểm soát, đánh giá rủi ro và hoạt động giám sát. Từ đó, các điểm hạn chế trong hoạt động kiểm soát nội bộ tại Chi nhánh đƣợc sử dụng làm cơ sở để tác giả đề xuất các giải pháp phù hợp, nhằm nâng cao năng lực và hiệu quả của công tác kiểm soát nội bộ tại Chi nhánh trong thời gian tới.
4. ii LỜI CA ĐOAN Luận văn này chƣa từng đƣợc trình nộp để lấy học vị thạc sĩ tại bất cứ một trƣờng đại học nào.Luận văn này là công trình nghiên cứu riêng của tác giả, kết quả nghiên cứu là trung thực, trong đó không có các nội dung đã đƣợc công bố trƣớc đây hoặc các nội dung do ngƣời khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn đƣợc dẫn nguồn đầy đủ trong luận văn. TP Hồ Chí Minh, ngày 23 tháng 04 năm 2017 Tác giả Nguyễn Thị Hồng Thanh
5. iii LỜI CẢ ƠN Đầu tiên, tác giả xin gửi lời cám ơn trân trọng nhất đến ngƣời hƣớng dẫn khoa học, TS. Nguyễn Quỳnh Hoa đã tận tình hƣớng dẫn, chia sẻ kinh nghiệm và hỗ trợ tác giả trong suốt quá trình thực hiện luận văn. Tác giả cũng xin cám ơn Hội đồng bảo vệ đề cƣơng đã đóng góp nhiều ý kiến quý báu, giúp tác giả định hƣớng bài viết rõ ràng và khoa học hơn. Đồng thời, tác giả xin đƣợc cám ơn các Thầy, Cô Khoa sau Đại học Trƣờng Đại học Ngân hàng TP. Hồ Chí Minh đã tận tình chỉ dạy, truyền đạt nhiều kiến thức quý báu, làm nền tảng cho quá trình nghiên cứu của tác giả. Xin đƣợc cảm ơn Ban lãnh đạo và đồng nghiệp tại Ngân hàng TMCP Ngoại thƣơng Việt Nam Chi nhánh Vũng Tàu đã hỗ trợ cung cấp tƣ liệu và tham gia khảo sát giúp tác giả hoàn thiện luận văn. Cuối cùng, tác giả xin đƣợc cám ơn gia đình và bạn bè đã luôn đồng hành và ủng hộ tác giả. Mặc dù đã cố gắng hết sức, luận văn khó tránh khỏi những thiếu sót do hạn chế của tác giả về kinh nghiệm, kiến thức, tài liệu và thời gian nghiên cứu. Tác giả rất mong nhận đƣợc những đóng góp cả về nội dung và hình thức từ Quý Thầy, Cô trong Hội đồng bảo vệ luận văn để luận văn hoàn thiện hơn. Xin cám ơn Quý Thầy, Cô đã dành thời gian để đọc, góp ý và đánh giá luận văn cho tác giả. TP Hồ Chí Minh, ngày 23 tháng 04 năm 2017 Tác giả Nguyễn Thị Hồng Thanh
6. iv MỤC LỤC TÓM TẮT .............................................................................................................................. i LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................................ ii LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................................... iii MỤC LỤC ........................................................................................................................... iv DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ........................................................................................... viii DANH MỤC BẢNG .......................................................................................................... ix DANH MỤC BIỂU ĐỒ, HÌNH VẼ ................................................................................... x DANH MỤC SƠ ĐỒ .......................................................................................................... xi PHẦN MỞ ĐẦU .................................................................................................................. 1 1. ý do chọn đề tài ..................................................................................................... 1 2. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu ............................................................................ 3 3. Câu hỏi nghiên cứu ................................................................................................. 5 4. Mục tiêu nghiên cứu ................................................................................................ 5 4.1. Mục tiêu tổng quát ............................................................................................... 5 4.2. Mục tiêu cụ thể ..................................................................................................... 5 5. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................... 5 5.1. Đối tƣợng nghiên cứu .......................................................................................... 5 5.2. Phạm vi nghiên cứu .............................................................................................. 5 6. Phƣơng pháp nghiên cứu ......................................................................................... 5 7. Ý nghĩa của nghiên cứu ........................................................................................... 6 7.1. Ý nghĩa về mặt lý luận ......................................................................................... 6 7.2. Ý nghĩa về mặt thực tiễn ...................................................................................... 6 8. Kết cấu của luận văn ............................................................................................... 6 CHƢƠNG 1. NH NG Ý UẬN CƠ BẢN VỀ HO T Đ NG KIỂM SO T N I B T I NG N H NG THƢƠNG M I........................................................................... 8 1.1. Khái niệm cơ bản ................................................................................................. 8
7. v 1.1.1. Kiểm soát nội bộ ............................................................................................... 8 1.1.2. Kiểm soát nội bộ tại ngân hàng thƣơng mại ..................................................... 9 1.2. Tầm quan trọng của hoạt động Kiểm soát nội bộ tại Ngân hàng Thƣơng mại .... 9 1.2.1. Bảo vệ tài sản và độ tin cậy của các thông tin tài chính ................................... 9 1.2.2. Bảo đảm việc tuân thủ luật pháp và các quy định ........................................... 10 1.2.3. Dự báo và ngăn ngừa rủi ro ............................................................................. 11 1.3. Các bộ phận cấu thành hệ thống kiểm soát nội bộ ............................................. 12 1.3.1. Môi trƣờng kiểm soát ...................................................................................... 12 1.3.2. Hệ thống thông tin và truyền thông ................................................................ 16 1.3.3. Hoạt động kiểm soát ....................................................................................... 17 1.3.4. Đánh giá rủi ro ................................................................................................ 18 1.3.5. Hoạt động giám sát.......................................................................................... 19 1.4. Các nhân tố ảnh hƣởng đến hoạt động kiểm soát nội bộ tại ngân hàng thƣơng mại ............................................................................................................................. 21 1.4.1. Nhân tố bên trong ............................................................................................ 21 1.4.2. Nhân tố bên ngoài ........................................................................................... 24 1.5. Kinh nghiệm của một số ngân hàng về triển khai các hoạt động kiểm soát nội bộ và bài học kinh nghiệm rút ra cho Vietcombank Vũng Tàu ................................ 25 1.5.1. Kinh nghiệm của ngân hàng quốc tế ............................................................... 26 1.5.2 Kinh nghiệm của các ngân hàng thƣơng mại trong nƣớc ................................ 27 1.5.3. Bài học kinh nghiệm đối với Vietcombank Vũng Tàu ................................... 29 CHƢƠNG 2. THỰC TR NG HO T Đ NG KIỂM SOÁT N I B T I NGÂN HÀNG TMCP NGO I THƢƠNG VIỆT NAM CHI NH NH VŨNG T U .............. 32 2.1. Giới thiệu về Ngân hàng TMCP Ngoại thƣơng Việt Nam chi nhánh Vũng Tàu ................................................................................................................................... 32 2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển ...................................................................... 32 2.1.2. Chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn ................................................................ 32 2.1.3. Cơ cấu bố máy tổ chức .................................................................................... 34
8. vi 2.1.4. Kết quả hoạt động của ngân hàng ................................................................... 37 2.2. Thực trạng hoạt động kiểm soát nội bộ tại Vietcombank Vũng Tàu ................. 44 2.2.1. Một số rủi ro xảy ra trong thời gian qua tại Vietcombank Vũng Tàu............. 44 2.2.2. Môi trƣờng kiểm soát ...................................................................................... 48 2.2.3. Hệ thống thông tin và truyền thông ................................................................ 50 2.2.4. Hoạt động kiểm soát ....................................................................................... 52 2.2.5. Đánh giá rủi ro ................................................................................................ 53 2.2.6. Hoạt động giám sát.......................................................................................... 57 2.3. Đánh giá các nhân tố ảnh hƣởng đến KSNB tại Vietcombank Vũng Tàu......... 61 2.3.1. Cơ cấu tổ chức của ngân hàng ........................................................................ 61 2.3.2. Năng lực nhà quản lý ...................................................................................... 62 2.3.3. Sự phát triển của công nghệ ngân hàng .......................................................... 65 2.3.4. Năng lực và đạo đức của cán bộ làm nhiệm vụ kiểm soát .............................. 66 2.3.5. Tính chất của các giao dịch trong ngân hàng .................................................. 68 2.3.6. Nhân tố bên ngoài ........................................................................................... 68 2.4. Đánh giá chung về hoạt động KSNB tại Vietcombank Vũng Tàu .................... 70 2.4.1. Kết quả đạt đƣợc ............................................................................................. 70 2.4.2. Hạn chế ............................................................................................................ 70 2.4.3. Nguyên nhân của hạn chế ............................................................................... 71 CHƢƠNG 3. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN HỆ THỐNG KIỂM SOÁT N I B T I NGÂN HÀNG TMCP NGO I THƢƠNG VIỆT NAM ........................................ 74 CHI NH NH VŨNG T U ............................................................................................... 74 3.1. Định hƣớng hoàn thiện kiểm soát nội bộ tại Ngân hàng TMCP Ngoại thƣơng Việt nam chi nhánh Vũng Tàu .................................................................................. 74 3.1.1. Định hƣớng ..................................................................................................... 74 3.1.2. Yêu cầu ............................................................................................................ 77 3.2. Giải pháp hoàn thiện hoạt động kiểm soát nội bộ tại Ngân hàng TMCP Ngoại thƣơng Việt Nam chi nhánh Vũng Tàu ..................................................................... 77
9. vii 3.2.1. Hoàn thiện môi trƣờng kiểm soát. ................................................................... 77 3.2.2. Hoàn thiện hệ thống thông tin ......................................................................... 79 3.2.3. Hoàn thiện hoạt động kiểm soát ...................................................................... 80 3.2.4. Hoàn thiện công tác đánh giá rủi ro ................................................................ 81 3.2.5 Hoàn thiện công tác giám sát hoạt động kiểm soát .......................................... 82 3.3. Kiến nghị ............................................................................................................ 82 3.3.1. Đối với cơ quan nhà nƣớc ............................................................................... 82 3.3.2. Đối với Hiệp hội ngân hàng ............................................................................ 83 3.3.3. Đối với Hội sở chính Vietcombank ................................................................ 83 KẾT LUẬN ........................................................................................................................ 86 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................................. 88
10. viii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT STT CHỮ VIẾT TẮT NG N NGHĨA 1 COSO Committee of Sponsoring Organization 2 NHNN Ngân hàng nhà nƣớc 3 NHTM Ngân hàng thƣơng mại 4 KHDN Khách hàng doanh nghiệp 5 KSNB Kiểm soát nội bộ Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Ngoại 6 Vietcombank thƣơng Việt Nam Ngân hàng thƣơng mại cổ phần Ngoại 7 Vietcombank Vũng Tàu thƣơng Việt Nam chi nhánh Vũng Tàu