Luận văn Hoạt động giáo dục của phật giáo (Bắc Tông) ở Kiên Giang hiện nay: Thực trạng và những vấn đề đặt ra

Nội dung tài liệu: Luận văn Hoạt động giáo dục của phật giáo (Bắc Tông) ở Kiên Giang hiện nay: Thực trạng và những vấn đề đặt ra

1. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ------------ NGUYỄN QUỐC HOÀNG HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC CỦA PHẬT GIÁO (BẮC TÔNG) Ở KIÊN GIANG HIỆN NAY: THỰC TRẠNG VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA LUẬN VĂN THẠC SĨ TÔN GIÁO HỌC Hà Nội - 2020 1
2. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ------------ NGUYỄN QUỐC HOÀNG HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC CỦA PHẬT GIÁO (BẮC TÔNG) Ở KIÊN GIANG HIỆN NAY: THỰC TRẠNG VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA Chuyên ngành: Tôn giáo học Mã số: 60 22 03 09 LUẬN VĂN THẠC SĨ TÔN GIÁO HỌC CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG: NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: GS.TS. ĐỖ QUANG HƢNG TS. NGUYỄN HỮU THỤ Hà Nội - 2020 2
3. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan, đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng. Các kết luận khoa học của luận văn chƣa công bố trên bất kỳ công trình nào khác. Tác giả Nguyễn Quốc Hoàng 3
4. LỜI CẢM ƠN Trƣớc hết, tôi xin chân thành cảm ơn quý Thầy, Cô trƣờng Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn - Đại học Quốc gia Hà Nội, lãnh đạo Khoa Sau đại học, các giảng viên đã truyền đạt kiến thức, trang bị cho tôi những kiến thức chuyên ngành Tôn giáo học định hƣớng ứng dụng suốt thời gian học tập; đây là những kiến thức quý báu, giúp tôi quá trình hoạt động thực tiễn. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến thầy TS Nguyễn Hữu Thụ đã tận tình chỉ bảo, hƣớng dẫn tôi hoàn thành luận văn này. Xin trân trọng cảm ơn các anh chị em và lãnh đạo Tỉnh ủy, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Kiên Giang, Ban Tổ chức Tỉnh ủy, trƣờng Đại học Kiên Giang, Ban Thƣờng vụ Thành ủy, Ủy ban nhân dân thành phố Rạch Giá và đồng nghiệp cơ quan đã tạo điều kiện thuận lợi, hỗ trợ trong suốt quá trình học tập, hoàn thành luận văn tốt nghiệp. Trân trọng cảm ơn ! Tác giả Nguyễn Quốc Hoàng 4
5. MỤC LỤC MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 Chƣơng 1. KHÁI LƢỢC CHUNG VỀ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC CỦA PHẬT GIÁO VÀ PHẬT GIÁO Ở KIÊN GIANG ............................................ 8 1.1. Khái lƣợc hoạt động giáo dục của Phật giáo ...................................... 8 1.2. Khái lƣợc về Phật giáo tỉnh Kiên Giang ........................................... 21 Tiểu kết chƣơng 1 ...................................................................................... 26 Chƣơng 2. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC CỦA PHẬT GIÁO Ở KIÊN GIANG HIỆN NAY ............................................................................. 27 2.1. Thực trạng hoạt động giáo dục Tăng ni của Phật giáo ở Kiên Giang hiện nay ....................................................................................................... 27 2.1.1. Hoạt động giáo dục tại các trƣờng Phật học trên địa bàn tỉnh Kiên Giang ............................................................................................... 27 2.1.2. Hoạt động giáo dục của Ban giáo dục Tăng ni .............................. 30 2.2. Thực trạng hoạt động giáo dục bên ngoài của Phật giáo ở Kiên Giang hiện nay ........................................................................................... 40 2.2.1. Hoạt động tại các trƣờng mầm non, trƣờng phổ thông, giáo dục dạy nghề, trung tâm bảo trợ xã hội Phật Quang ............................................. 40 2.2.2. Hoạt động bồi dƣỡng các kiến thức thế học cho các sƣ Trụ trì ..... 62 2.2.3. Các hoạt động khác ........................................................................ 63 2.3. Một số vấn đề đặt ra đối với hoạt động giáo dục của Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Kiên Giang hiện nay ................................................. 69 Tiểu kết chƣơng 2 ...................................................................................... 78 KẾT LUẬN ..................................................................................................... 80 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................... 82 PHỤ LỤC HÌNH ẢNH MINH HỌA .............................................................. 87 5
6. MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Từ những ngày đầu Phật giáo du nhập vào Việt Nam Phật giáo đã không ngừng phát triển và hòa cùng dòng chảy văn hóa dân tộc, nhanh chóng thích nghi với phong tục, tập quán, tín ngƣỡng truyền thống, tâm thức của ngƣời bản địa. Với bản chất tùy duyên, Phật giáo đã thâm nhập vào đời sống ngƣời dân Việt Nam một cách tự nhiên, mỗi hành động, mỗi ý tƣởng sinh hoạt đời thƣờng đều thấm nhuần Phật giáo trên mọi lĩnh vực nhƣ: văn hóa, xã hội, đạo đức, lối sống, giao tiếp, trách nhiệm, bổn phận con ngƣời trong cuộc sống. Phật giáo đã để lại dấu ấn sâu đậm trong lịch sử dân tộc, ăn sâu trong tiềm thức của những ngƣời con đất Việt qua bao thế hệ. Vì vậy, Phật giáo đƣợc xem là một tôn giáo có truyền thống gắn bó với dân tộc ta từ lâu đời và có vai trò quan trọng trong đời sống của dân tộc Việt Nam. Trong các hoat động của Phật giáo trong xã hội Việt Nam hiện nay thì không thể không kể đến hoạt động giáo dục. Hoạt động giáo dục của Phật giáo bao gồm cả những hoạt động giáo dục bên trong nội bộ Giáo hội với hệ thống các trƣờng đào tạo từ sơ cấp, trung cấp, cao đẳng, đại học, thạc sĩ, tiến sĩ Phật học. Bên cạnh đó, Phật giáo cũng thông qua các hoạt động khác hƣớng ra bên ngoài xã hội để thực hiện hoạt động giáo dục của mình nhƣ: các hoạt động từ thiện, hoạt động từ thiện tại các cơ sở mầm non, tƣ thục, trƣờng dạy nghề, giáo dƣỡng Việc sử dụng nguồn lực tôn giáo nói chung, Phật giáo nói riêng vào việc hỗ trợ nhà nƣớc trong hoạt động giáo dục đang và đã đƣợc Đảng và nhà nƣớc lƣu tâm và định hƣớng trong chính sách và các quy định của pháp luật. Vì vậy, tôi chọn đề tài nghiên cứu “Hoạt động giáo dục của Phật giáo (Bắc tông) ở Kiên Giang hiện nay: Thực trạng và những vấn đề đặt ra” làm 1
7. luận văn Thạc sĩ Tôn giáo học định hƣớng ứng dụng vừa có tính lý luận và thực tiễn. 2. Tổng quan tình hình nghiên cứu Cho đến hiện nay, chƣa có công trình nào viết chuyên về giáo dục Phật giáo ở Kiên Giang một cách hệ thống, các công trình có đề cập đến nội dung về giáo dục Phật giáo ở Kiên Giang chủ yếu xuất hiện riêng lẻ trong các văn bản của Giáo hội Phật giáo, một số bài nghiên cứu khoa học trong Hội thảo khoa học trong nƣớc. Quy chế Tổng vụ giáo dục – Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất; Tuyển tập Điều lệ – Quy chế – Hiến chƣơng Phật giáo Việt Nam, giai đoạn 1932 – 2000, Huệ Quang năm 2016; Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Kiên Giang (2012), Văn kiện Đại hội Đại biểu Phật giáo tỉnh Kiên Giang nhiệm kỳ 2012 – 2017; Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Kiên Giang (2017), Văn kiện Đại hội Đại biểu Phật giáo tỉnh Kiên Giang, nhiệm kỳ 2017 – 2022. Con đường giáo dục Phật giáo, của Thích Trừng Sĩ, nhà xuất bản Tôn giáo, Hà Nội, năm 2009, là một cuốn sách đi sâu tìm hiểu định nghĩa và ý nghĩa của từ giáo dục, nêu mục đích, đối tƣợng, phƣơng pháp, chƣơng trình của giáo dục nói chung và giáo dục Phật giáo nói riêng, đƣa ra một số yếu tố cần thiết để trở thành nhà giáo dục Phật giáo, hệ thống giáo dục và tinh thần giáo dục. Hòa thƣợng Thích Giác Toàn, Phó Chủ tịch Hội đồng trị sự, Phó ban Thƣờng trực, Giáo hội tăng ni Trung ƣơng, Từ giáo dục tăng ni hướng đến giáo dục Phật giáo, nhà xuất bản Tôn giáo năm 2017. Ban giáo dục tăng ni tỉnh Bình Định, Hệ thống hóa giáo dục Phật giáo trong thời đại mới, nhà xuất bản Tôn giáo năm 2017 Ngô Sách Thực, Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ƣơng Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Tôn giáo tham gia các hoạt động giáo dục (phần 3, Tập bài giảng 2
8. Luật Tín ngƣỡng, tôn giáo – Vai trò của Mặt trận Tổ quốc trong phát huy các giá trị tốt đẹp của các tôn giáo để phát triển bền vững. Kỷ yếu Hội thảo khoa học, đa dạng tôn giáo ở khu vực Tây Nam bộ hiện nay và định hướng chính sách, ngày 10 tháng 8 năm 2018, tại An Giang, chủ đề Đa dạng tôn giáo ở miền Tây Nam bộ (nghiên cứu trƣờng hợp tỉnh Kiên Giang) Bên cạnh đó, có thể thấy một số bài nghiên cứu tại Hội thảo Phát huy vai trò Phật giáo tham gia xã hội hóa công tác xã hội, từ thiện, Nxb Tôn giáo, 2017 nhƣ: Ni sƣ Thích nữ Nguyệt Liên, ủy viên Thƣờng trực Ban trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Quảng Trị, Trƣởng ban từ thiện xã hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Quảng Trị, Công tác bảo trợ xã hội và dạy nghề của Phật giáo Việt Nam tỉnh Quảng Trị hiện nay; Ban từ thiện xã hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Tiền Giang, Hoằng pháp với công tác giáo dục ; Tiến sĩ Vũ Văn Chung, bộ môn Tôn giáo học, trƣờng Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội, Giáo dục bậc học mầm non của Phật giáo Việt Nam hiện nay; Sơn Ngọc Khanh, Tìm hiểu hoạt động khuyến học – khuyến tài của chùa Ngọc Phước (xã Phong Phú, huyện Cầu Kè, tỉnh Trà Vinh); Đại đức Thích Minh Khải, ủy viên Ban từ thiện trung ƣơng, Trƣởng ban từ thiện xã hội Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Kiên Giang, Một số vấn đề chung về giáo dục mầm non trong Phật giáo; PGS.TS. Trịnh Ngọc Thạch, nguyên Phó Chủ nhiệm ủy ban Văn hóa, giáo dục thanh niên, thiếu niên và nhi đồng của Quốc hội, Sự tham gia của các tổ chức và cá nhân tôn giáo vào phát triển giáo dục mầm non – Thực trạng và một số kiến nghị chính sách; Đỗ Thị Minh Thảo, bộ môn Tôn giáo học, Trƣờng Đại Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội, Giáo dục nghệ thuật Phật giáo bằng phương pháp nghiên cứu và giảng dạy tiên tiến; Hòa thƣợng Thích Minh Thiện, ủy viên Hội đồng trị sự, Trƣởng ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Long An và Thạc 3
9. sĩ Dƣơng Hoàng Lộc, Trƣờng Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội, Trường Bồ Đề Phương Duy – Một mô hình giáo dục phục vụ cộng đồng tiêu biểu của Giáo hội Phật giáo: thành tựu, khó khăn và gợi ý một số giải pháp; TS. Nguyễn Hữu Thụ (bộ môn Tôn giáo học, Trƣờng Đại học Khoa học xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội) và TS Nguyễn Thị Thúy Hằng (khoa Triết học, Trƣờng Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội), Vai trò của Phật giáo đối với việc hướng nghiệp dạy nghề ở nước ta hiện nay; PGS.TS Hoàng Anh Tuấn, Giáo dục tự viện truyền thống của Giáo hội Phật giáo Việt Nam Kỷ yếu hội thảo 30 năm thành lập Giáo hội Phật giáo Việt Nam 1981 – 2011, nhà xuất bản Tôn giáo cũng có một số bài viết đề cập đến giáo dục Phật giáo ở Việt Nam nhƣ: Thƣợng tọa Thích Thanh Nhã, ủy viên Hội đồng Trị sự - Giáo hội Phật giáo Việt Nam, Phó Ban trị sự Thành hội Phật giáo thành phố Hà Nội; Hiệu trƣởng trƣờng Trung cấp Phật học thành phố Hà Nội, Đào tạo tăng tài trong Giáo hội Phật giáo hiện nay; Nguyễn Văn Quý, phòng nghiên cứu Phật giáo, Viện nghiên cứu Tôn giáo, Công tác giáo dục đào tạo tăng tài của Giáo hội Phật giáo Việt Nam, thuận lợi và thách thức; Tiến sĩ Nguyễn Mạnh Cƣờng, Viện nghiên cứu Tôn giáo, Giáo hội Phật giáo Việt Nam ngày nay với vấn đề giáo dục đại học (nhìn từ đào tạo tiến sĩ, chuyên ngành Tôn giáo học); Tỳ kheo ni Thích Nhƣ Nguyệt (Viên Minh), Một số vấn đề liên quan giáo dục Phật giáo; nhà xuất bản Tôn giáo; Thƣợng tọa Thích Thanh Đạt, Học viện Phật giáo Việt Nam, Đôi điều về giáo dục Phật giáo xưa và nay; PGS.TS Nguyễn Đức Lữ, Những đóng góp của giáo dục Phật giáo Việt Nam hiện nay về văn hóa, xã hội; Đại đức Thích Thiện Chí, ủy viên Thƣờng trực, Phó Văn phòng, Ban trị sự Tỉnh hội Phật giáo Kiên Giang, Trƣởng ban Quản trị chùa Tam Bảo, thành phố Rạch Giá, tỉnh Kiên Giang, Những đóng góp của chùa Tam Bảo với việc phát huy truyền thống yêu nước; 4
10. Tiến sĩ khoa học, Thƣợng tọa Thích Minh Nhẫn; Tạp chí 15 năm một chặng đƣờng: Trung tâm từ thiện xã hội Phật Quang – nơi ƣơm mầm yêu thƣơng; Tạp chí Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Kiên Giang; xuất bản tháng 8 năm 2017 Minh Kim Quách Văn Thành, nguyên Phó Giám đốc trung tâm từ thiện xã hội Phật Quang; Trung tâm từ thiện xã hội Phật Quang một mô hình nhập thế của Phật giáo Kiên Giang; Tạp chí Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Kiên Giang; xuất bản tháng 8 năm 2017 Giáo hội Phật giáo Việt Nam, văn kiện Đại hội Đại biểu Phật giáo Việt Nam tỉnh Kiên Giang, khóa VIII, nhiệm kỳ 2012 – 2017 nhƣ: Hòa thƣợng Thích Huyền Thông, Phó Trƣởng ban Thƣờng trực Ban trị sự: Phật giáo Kiên Giang phát triển ổn đinh và bền vững trong lòng dân tộc; Quách Văn Thành – Minh Kim, ủy viên Ban trị sự, phó phân ban gia đình phật tử Kiên Giang; Phật giáo Kiên Giang tiếp nối con đường “hộ quốc an dân” do Thầy tổ đã vạch ra; Tỳ kheo Thích Minh Tiến, Chánh đại diện Phật giáo thành phố Rạch Giá, Tăng ni là thành viên tiêu biểu trong công tác xây dựng và phát triển Giáo hội Phật giáo Việt Nam; Đại đức Thích Minh Nhựt, Chánh đại diện Phật giáo huyện An Minh, Phát huy công tác phật sự vùng sâu; văn kiện Đại hội Đại biểu Phật giáo Việt Nam tỉnh Kiên Giang; Ni sƣ Thích nữ Nhƣ Thiện, ủy viên kiểm soát Ban trị sự - Trụ trì chùa Bửu Sơn, Những kinh nghiệm trong hoạt động xây dựng nhà tình thương 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu Mục đích: chỉ ra thực trạng hoạt động giáo dục của Phật giáo ở Kiên Giang hiện nay và một số vấn đề đặt ra. Nhiệm vụ nghiên cứu: - Trình bày khái lƣợc chung về hoạt động giáo dục của Phật giáo và Phật giáo Kiên Giang. 5