Luận văn Giáo dục pháp luật trong các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Hải Dương

Nội dung tài liệu: Luận văn Giáo dục pháp luật trong các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Hải Dương

1. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT NGUYỄN THỊ THANH HUYỀN Gi¸o dôc ph¸p luËt trong c¸c doanh nghiÖp trªn ®Þa bµn tØnh H¶i D­¬ng TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC HÀ NỘI - 2014
2. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT NGUYỄN THỊ THANH HUYỀN Gi¸o dôc ph¸p luËt trong c¸c doanh nghiÖp trªn ®Þa bµn tØnh H¶i D­¬ng Chuyên ngành: Lý luận và lịch sử nhà nước và pháp luật Mã số: 60 38 01 01 TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC Cán bộ hướng dẫn khoa học: TS. MAI VĂN THẮNG HÀ NỘI - 2014
3. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả nêu trong Luận văn chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Các số liệu, ví dụ và trích dẫn trong Luận văn đảm bảo tính chính xác, tin cậy và trung thực. Tôi đã hoàn thành tất cả các môn học và đã thanh toán tất cả các nghĩa vụ tài chính theo quy định của Khoa Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội. Vậy tôi viết Lời cam đoan này đề nghị Khoa Luật xem xét để tôi có thể bảo vệ Luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn! Người cam đoan Nguyễn Thị Thanh Huyền
4. MỤC LỤC Trang Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục lục Danh mục các từ viết tắt MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 1 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA GIÁO DỤC PHÁP LUẬT TRONG CÁC DOANH NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH HẢI DƯƠNG ............................... 6 1.1. Cơ sở lý luận của giáo dục pháp luật ....................................................... 6 1.1.1. Khái niệm giáo dục pháp luật ...................................................................... 6 1.1.2. Mục đích của giáo dục pháp luật ................................................................. 7 1.1.3. Nội dung, hình thức giáo dục pháp luật ....................................................... 8 1.1.4. Chủ thể và đối tượng giáo dục pháp luật ..................................................... 9 1.1.5. Phương pháp giáo dục pháp luật ............................................................... 11 1.2. Cơ sở lý luận của giáo dục pháp luật trong doanh nghiệp .................... 11 1.2.1. Những đặc thù cơ bản của giáo dục pháp luật trong các doanh nghiệp ............ 11 1.2.2. Vai trò, ý nghĩa, tính tất yếu của giáo dục pháp luật trong doanh nghiệp trong bối cảnh hiện nay ở nước ta .................................................. 16 1.2.3. Mối quan hệ giữa giáo dục pháp luật với giáo dục chính trị tư tưởng, giáo dục đạo đức và các giáo dục khác trong các doanh nghiệp ............................. 19 1.3. Những đặc trưng cơ bản của tỉnh Hải Dương và của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Hải Dương ...................................................... 20 1.3.1. Đặc điểm về điều kiện vị trí địa lý, kinh tế, văn hóa- xã hội của tỉnh Hải Dương ................................................................................................ 20 1.3.2. Những đặc điểm cơ bản của các doanh nghiệp và các loại hình doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Hải Dương .......................................................... 21 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ...................................................................................... 25
5. Chương 2: THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VỀ GIÁO DỤC PHÁP LUẬT VÀ THỰC TRẠNG GIÁO DỤC PHÁP LUẬT TRONG CÁC DOANH NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH HẢI DƯƠNG TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY ........................................................................ 26 2.1. Hệ thống pháp luật, chính sách về hoạt động giáo dục pháp luật trong doanh nghiệp ở Hải Dương ........................................................... 26 2.2. Thực trạng giáo dục pháp luật cho các nhóm đối tượng trong các loại hình doanh nghiệp trên địa bàn Hải Dương .................................... 34 2.2.1. Thực trạng giáo dục pháp luật cho người lao động trong các loại hình doanh nghiệp............................................................................................. 34 2.2.2. Giáo dục pháp luật cho người sử dụng lao động trong các loại hình doanh nghiệp............................................................................................. 40 2.2.3. Giáo dục pháp luật cho cán bộ công đoàn trong các loại hình doanh nghiệp .... 49 2.3. Thực trạng về nội dung, hình thức giáo dục pháp luật trong doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Hải Dương ...................................................... 52 2.3.1. Thực trạng về nội dung giáo dục pháp luật ................................................ 52 2.3.2. Thực trạng về hình thức, phương pháp giáo dục pháp luật ........................ 55 2.4. Những thành tựu, tồn tại, hạn chế và một số nguyên nhân trong giáo dục pháp luật trong doanh nghiệp trên địa bàn Hải Dương ..... 58 2.4.1. Một số thành tựu trong hoạt động giáo dục pháp luật tại các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Hải Dương .......................................................... 58 2.4.2. Nguyên nhân của những kết quả đạt được ................................................. 69 2.4.3. Những tồn tại, hạn chế trong hoạt động giáo dục pháp luật trong doanh nghiệp tại địa bàn Hải Dương.................................................................... 71 2.4.4. Những nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế ........................................ 75 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ...................................................................................... 80 Chương 3: QUAN ĐIỂM, ĐỊNH HƯỚNG VÀ MỘT SỐ KIẾN NGHỊ, GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ GIÁO DỤC PHÁP LUẬT TRONG CÁC DOANH NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH HẢI DƯƠNG ....................................................................... 81
6. 3.1. Quan điểm, định hướng chung với hoạt động giáo dục pháp luật trong doanh nghiệp ................................................................................. 81 3.2. Những yêu cầu đối với công tác giáo dục pháp luật trong các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Hải Dương ........................................... 83 3.3. Một số kiến nghị, giải pháp về việc giáo dục pháp luật trong các doanh nghiệp nói chung và trên địa bàn tỉnh Hải Dương nói riêng ..... 85 3.3.1. Những kiến nghị, giải pháp chung ............................................................. 85 3.3.2. Những kiến nghị, giải pháp cụ thể ............................................................. 88 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 ...................................................................................... 97 KẾT LUẬN .......................................................................................................... 98 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................... 101
7. DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT BHXH: Bảo hiểm xã hội CBCĐ : Cán bộ công đoàn CĐ: Công đoàn CĐCS: Công đoàn cơ sở CN: Công nhân CNLĐ: Công nhân lao động DN: Doanh nghiệp DNNN: Doanh nghiệp Nhà nước ĐTNN: Đầu tư nước ngoài GDPL: Giáo dục pháp luật HĐND: Hội đồng nhân dân HĐQT: Hội đồng quản trị HĐTV: Hội đồng thành viên HTX: Hợp tác xã KCN: Khu công nghiệp Kinh tế NNN: Kinh tế ngoài nhà nước LĐLĐ: Liên đoàn Lao động LHPN : Liên hiệp phụ nữ NLĐ: Người lao động NSDLĐ: Người sử dụng lao động PBGDPL: Phổ biến giáo dục pháp luật PHPBGDPL: Phối hợp phổ biến giáo dục pháp luật QCDC : Quy chế dân chủ TGPL: Trợ giúp pháp lý THCS: Trung học cơ sở THPT: Trung học phổ thông TNHH MTV: Trách nhiệm hữu hạn một thành viên TNHH: Trách nhiệm hữu hạn TTPBGDPL: Tuyên truyền phổ biến giáo dục pháp luật UBND: Uỷ ban nhân dân UVBTV: Ủy viên ban thường vụ XHCN: Xã hội chủ nghĩa
8. MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Công cuộc đổi mới toàn diện do Đảng ta khởi xướng và lãnh đạo trong những năm vừa qua đã đạt được nhiều thành tựu to lớn. Nền kinh tế đất nước ta đã có sự phát triền vượt bậc. Một trong những nguyên nhân cơ bản tạo nên sự phát triển của nền kinh tế nước ta là đã khơi dậy được tiềm năng của các thành phần kinh tế thông qua chính sách phát triển kinh tế nhiều thành phần với các loại hình doanh nghiệp khác nhau. Sự phát triển các loại hình doanh nghiệp trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta hiện nay là tất yếu, khách quan phù hợp với mục tiêu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, đáp ứng yêu cầu của tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế. Nằm trong vùng kinh tế trọng điểm Bắc bộ, tỉnh Hải Dương có nhiều lợi thế phát triển kinh tế đặc biệt là các ngành công nghiệp. Trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội đến năm 2020 của tỉnh Hải Dương, lãnh đạo tỉnh Hải Dương đã thể hiện sự quyết tâm xây dựng tỉnh Hải Dương trở thành tỉnh công nghiệp trước năm 2020. Để đạt được mục tiêu đó, tỉnh Hải Dương đã có nhiều cơ chế, chính sách để thực hiện, trong đó có chính sách tạo điều kiện cho các doanh nghiệp thành lập, hoạt động, phát triển. Vì lẽ đó, hiện nay trên địa bàn tỉnh Hải Dương có một lượng lớn doanh nghiệp đang hoạt động thu hút hàng vạn lao động vào làm việc. Doanh nghiệp phát triển ổn định không những góp phần quyết định sự phát triển bền vững về mặt kinh tế của tỉnh mà còn quyết định đến sự ổn định và lành mạnh hoá các vấn đề xã hội. Tuy nhiên, thực tế cho thấy do nhận thức, ý thức pháp luật của người lao động, người sử dụng lao động ở nhiều doanh nghiệp còn thấp đã dẫn đến sự vi phạm pháp luật từ cả hai phía gây ra căng thẳng, bức xúc trong quan hệ lao động, phát sinh tranh chấp lao động, làm xáo trộn hoạt động kinh doanh và thiệt hại cho doanh nghiệp, gây mất ổn định an ninh trật tự xã hội trên địa bàn. Để xây dựng quan hệ lao động hài hòa tại các doanh nghiệp, góp phần thúc đẩy sản xuất phát triển, ổn định xã hội, xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp 1
9. quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân, lãnh đạo tỉnh Hải Dương đã chú trọng giáo dục nâng cao nhận thức, ý thức chấp hành pháp luật của người lao động, người sử dụng lao động trong các doanh nghiệp. Tuy nhiên, công tác giáo dục pháp luật trong các loại hình doanh nghiệp hoạt động trên địa bàn tỉnh vẫn chưa đạt hiệu quả cao, nhiều khi còn mang tính hình thức, chưa có sự quan tâm đầu tư thỏa đáng của các ngành, các cấp trong tỉnh, thậm chí là của chính các doanh nghiệp. Chưa thật sự huy động được sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị tỉnh Hải Dương. Xuất phát từ những lý do trên, tác giả lựa chọn đề tài “Giáo dục pháp luật trong các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Hải Dương” làm luận văn tốt nghiệp của mình. Tác giả hy vọng với việc nghiên cứu, phân tích thực trạng, cũng như những giải pháp, kiến nghị được đưa ra trong luận văn sẽ góp phần bổ sung, hoàn thiện công tác giáo dục pháp luật trong các doanh nghiệp hoạt động trên địa bàn tỉnh Hải Dương nói riêng và công tác giáo dục pháp luật nói chung. 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1. Mục tiêu tổng quát Luận văn phân tích, đánh giá đúng thực trạng giáo dục pháp luật trong các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Hải Dương và đề xuất được phương hướng, giải pháp nhằm bổ sung, hoàn thiện giáo dục pháp luật trong các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Hải Dương. Từ đó tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về ý thức tôn trọng và chấp hành pháp luật nói chung, pháp luật lao động nói riêng đối với người lao động và người sử dụng lao động. Xây dựng quan hệ lao động hài hòa tại các doanh nghiệp, góp phần thúc đẩy sản xuất phát triển, ổn định xã hội, xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân đồng thời tham mưu, góp ý cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong vấn đề giáo dục pháp luật. 2.2. Mục tiêu cụ thể + Phân tích cơ sở lý luận chung của hoạt động giáo dục pháp luật và giáo dục pháp luật trong các doanh nghiệp. + Phân tích, đánh giá đúng thực trạng giáo dục pháp luật trong các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Hải Dương trong giai đoạn hiện nay. 2
10. + Từ nghiên cứu, đánh giá thực trạng tìm phân tích nguyên nhân thực trạng của công tác giáo dục pháp luật trong các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Hải Dương. + Đề xuất phương hướng, giải pháp nhằm tăng cường, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giáo dục pháp luật trong các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Hải Dương trong giai đoạn hiện nay. 3. Tình hình nghiên cứu đề tài Đề tài giáo dục pháp luật từ lâu đã thu hút sự quan tâm, chú ý của nhiều nhà khoa học, những người làm công tác lý luận nghiên cứu ở nhiều khía cạnh, góc độ khác nhau. Cho đến nay, đã có nhiều công trình khoa học nghiên cứu về giáo dục pháp luật của cá nhân, tập thể được công bố như: “Giáo dục pháp luật và quá trình hình thành nhân cách” Nguyễn Đặng Đình Lục. - H.: Pháp lý, 1990; “Bàn về giáo dục pháp luật” PTS. Trần Ngọc Đường, Dương Thanh Mai. - H.: Chính trị quốc gia, 1995; “ Giáo dục pháp luật qua hoạt động tư pháp ở Việt Nam (Bằng thực tiễn của toà án và luật sư)” Luận án phó tiến sĩ khoa học luật / Dương Thị Thanh Mai; Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. Trần Ngọc Đường. - H., 1996. “Giáo dục pháp luật trong các trường đại học, trung học chuyên nghiệp và dạy nghề (không chuyên luật) ở nước ta hiện nay” Luận án phó tiến sĩ khoa học Luật học / Đinh Xuân Thảo; Người hướng dẫn khoa học: PGS.PTS. Trần Ngọc Đường, PTS. Hoàng Thế Liên. - H., 1996; “ Bộ đội biên phòng với việc giáo dục pháp luật cho đồng bào khu vực biên giới ở Việt Nam hiện nay” Luận án thạc sỹ luật học / Phạm Văn Trường. - H: Trường Đại học Luật Hà Nội, 1998; “ Giáo dục pháp luật, giáo dục đạo đức và kỹ năng sống cho trẻ em ở nước ta hiện nay” Lê Thị Phương Nga // Tạp chí Nghiên cứu lập pháp. Văn phòng quốc hội, Số 20/2010; “Các hình thức giáo dục pháp luật ở Việt Nam hiện nay - Thực trạng và giải pháp” Khoá luận tốt nghiệp / Nguyễn Thị Thuỳ Linh; Người hướng dẫn: ThS. Bùi Xuân Phái. - Hà Nội, 2012. Ngoài ra, còn rất nhiều các bài nghiên cứu đăng trên các tạp chí khoa học, các đề tài đã được nghiệm thu về vấn giáo dục pháp luật nói chung. Các công trình nghiên cứu khoa học cho thấy giáo dục pháp luật tuy được đề cập dưới nhiều góc độ, khía cạnh khác nhau, song về cơ bản bao gồm ba nhóm vấn đề sau: 3