Luận văn Giáo dục pháp luật kết hợp với giáo dục đạo đức cho trẻ em trên địa bàn Quận Cầu Giấy, Thành phố Hà Nội

Nội dung tài liệu: Luận văn Giáo dục pháp luật kết hợp với giáo dục đạo đức cho trẻ em trên địa bàn Quận Cầu Giấy, Thành phố Hà Nội

1. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT -------- ĐỖ MẠNH CƢỜNG GIÁO DỤC PHÁP LUẬT KẾT HỢP VỚI GIÁO DỤC ĐAỌ ĐƢ́ C CHO TRẺ EM TRÊN ĐIẠ BÀ N QUÂṆ CẦ U GIẤ Y, THÀNH PHỐ HÀ NỘI Chuyên ngành: Lý luận và lịch sử Nhà nƣớc và pháp luật Mã số: 60 38 01 01 LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC Cán bộ hướng dẫn khoa học: GS. TS. Hoàng Thị Kim Quế HÀ ỘN I - 2014
2. LỜ I CẢ M ƠN Em xin chân thành cảm ơn các thầy giáo , cô giáo Khoa Luâṭ – Đaị hoc̣ Quốc Gia Hà Nôị đa ̃ tâṇ tình daỵ dỗ em trong thờ i gian vừ a qua. Em xin chân thành cảm ơn GS. TS. Hoàng Thị Kim Quế đã hướng dẫn tận tình để em hoàn thành lu ận văn đề tài "Giáo dục pháp luật kết hợp với giáo dục đaọ đứ c cho trẻ em trên điạ bàn quâṇ Cầu Giấy, thành phố Hà Nội". Em xin chân thành cảm ơn Công an quâṇ Cầu Giấy thành phố Hà Nôị , Phòng giáo dục và đào tạo, Phòng Lao đôṇ g thương binh xa ̃ hôị , Phòng Tư pháp quâṇ Cầu Giấy, Trườ ng THCS Nghiã Tân , bạn bè, đồng nghiêp̣ đa ̃ cung cấp số liêụ , giúp đỡ để em có thể phản ánh chính xác thực trạng đạo đức của các em , tình hình giáo dục phá p luâṭ , giáo dục đạo đức trên địa bàn quận Cầu Giấy , thành phố Hà Nội.
3. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đề tài: “Giá o duc̣ pháp lu ật kết hơp̣ vớ i giá o duc̣ đaọ đứ c cho trẻ em trên điạ bàn quâṇ Cầu Gi ấy, thành phố Hà Nôị ” là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả nêu trong luận văn chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Các số liệu, tài liệu tham khảo trong luâṇ văn đã được trích dẫn đầy đủ tại phần tài liệu tham khảo. Trích dẫn trong luận văn đảm bảo tính chính xác, tin cậy và trung thực. NGƢỜI CAM ĐOAN Đỗ Mạnh Cƣờng
4. DANH MUC̣ CÁ C TƢ̀ VIẾ T TẮ T GDĐĐ: Giáo dục đạo đức GDPL: Giáo dục pháp luật THCS: Trung hoc̣ cơ sở TH: Tiểu hoc̣ THPT: Trung hoc̣ phổ thông XHCN: Xã hội chủ nghĩa TNCS: Thanh niên Côṇ g sản
5. DANH MUC̣ BẢ NG STT Số hiêụ bảng Tên bảng Trang Số vu ̣trẻ em vi phaṃ pháp luâṭ Hình 1 Bảng 2.1 sư ̣ chưa đến mứ c đô ̣khở i tố bi ̣xử phaṭ 39 hành chính (từ năm 2009 đến 2013) Số liêụ cu ̣thể các đối tươṇ g bi ̣bắt giữ 2 Bảng 2.2 có quyết điṇ h tâp̣ trung cai nghiêṇ (từ 39 năm 2011 đến 2013) Số liêụ cai nghiêṇ bắt buôc̣ trên điạ 3 Bảng 2.3 bàn quận Cầu Giấy , thành phố Hà Nội 40 (từ năm 2011 đến 2013)
6. MỤC LỤC Trang Trang phụ bìa Lời cảm ơn Lời cam đoan Danh mục các từ viết tắ t Danh mục bảng MỞ ĐẦU 1 Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ GIÁO ỤD C PHÁP LUẬT KẾ T HƠP̣ VỚ I GIÁ O DUC̣ ĐAỌ ĐƢ́ C CHO TRẺ EM 1.1. Quan niệm về GDPL cho trẻ em 6 1.1.1. Quan niệm GDPL 6 1.1.2. Quan niệm về GDPL cho trẻ em 8 1.1.3. Mục đích ủc a GDPL cho trẻ em 9 1.1.4. Nội dung, hình thức và phương pháp GDPL cho trẻ em 12 1.2. Quan niêṃ về giáo duc̣ đaọ đứ c cho trẻ em 14 1.2.1. Quan niêṃ về giáo duc̣ đaọ đứ c 14 1.2.2. Quan niêṃ về giáo duc̣ đaọ đứ c cho trẻ em 16 1.2.3. Mục đích của giáo dục đaọ đứ c cho trẻ em 17 1.2.4. Sự cần thiết kết hợp GDPL và giáoụ d c đạo đức cho trẻ em 17 1.3. Các ếy u tố tác ộđ ng đến việc GDPL, giáo dục đạo đức cho trẻ em 20 1.3.1. Các ếy u tố về truyền thống, văn hóa, phong tục tập quán 20 1.3.2. Yếu tố về pháp luật, đaọ đứ c đối với trẻ em 21 1.3.3. Yếu tố nhận thức của bản thân của trẻ em 21 1.3.4. Yếu tố về năng lực chủ thể đi GDPL, đaọ đứ c 23 1.3.5. Yếu tố về côṇ g đồng, nhà trường, gia đình 23 Chương 2: THƢC̣ TRAṆ G GIÁ O DUC̣ PHÁ P LUÂṬ KẾ T HƠP̣ VỚ I ĐAỌ ĐƢ́ C CHO TRẺ EM TRÊN ĐIẠ BÀ N QUÂṆ CẦ U GIẤ Y, THÀNH PHỐ HÀ NỘI
7. 2.1. Thực trạng hiểu biết pháp luật, đaọ đứ c c ủa trẻ em trên địa bàn quận 32 Cầu Giấy, thành phố Hà Nội hiện nay 2.1.1. Những thành tưụ về hiểu biết pháp luật, đaọ đứ c của trẻ em trên điạ bàn 32 quâṇ quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội hiện nay 2.1.2. Những bất câp̣ , hạn chế về hiểu biết pháp luật, đaọ đứ c của trẻ em điạ 36 bàn quận quận Cầu Giấy, thành phố Hà Nội hiện nay 2.2. Thực trạng giáo dục pháp luâṭ , giáo dục đạo đức cho trẻ em địa bàn 41 quâṇ quâṇ Cầu Giấy, thành phố Hà Nội hiêṇ nay. 2.2.1. Những thành tưụ của công tác giáo duc̣ pháp luâṭ , giáo dục đạo đức trên 41 điạ bàn quâṇ Cầu Giấy, thành phố Hà Nội hiện nay 2.2.2. Những bất câp̣ , hạn chế của công tác giáo dục pháp luật , giáo dục đạo 48 đứ c trên điạ bàn quâṇ quâṇ Cầu Giấy, thành phố Hà Nội hiện nay Chương 3: QUAN ĐIỂM VÀG IẢI PHÁP CƠ BẢN GÓP PHẦN NÂNG CAO HIÊỤ QUẢ GIÁ O DUC̣ PHÁ P LUÂṬ KẾ T HƠP̣ VỚ I GIÁ O DUC̣ ĐAỌ ĐƢ́ C CHO TRẺ EM TRÊN ĐIẠ BÀ N QUÂṆ CẦ U GIẤ Y, THÀNH PHỐ HÀ NỘI 3.1. Quan điểm cơ bản về GDPL cho trẻ em trên điạ bàn quâṇ Cầu Giấy 53 hiện nay 3.1.1 Xây dựng kế hoạch, chương trình GDPL kết hơp̣ vớ i giáo duc̣ đaọ đứ c cho 53 trẻ em 3.1.2. Phối hợp với các ộb , ngành liên quan tăng cường công tác GDPL kết hơp̣ 56 vớ i giáo duc̣ đaọ đứ c, kỹ năng sống cho trẻ em 3.1.3. Xây dựng đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền viên 60 về pháp luật, đaọ đứ c cho trẻ em 3.2. Các giải pháp cơ bản nâng cao hiêụ quả GDPL kết hơp̣ vớ i giáo duc̣ đaọ 62 đứ c cho trẻ emđịa bàn quận quận Cầu Giấy , thành phố Hà Nội trong giai đoạn hiện nay 3.2.1. Hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật về giáo dục pháp luật cho trẻ em 62 3.2.2. Tăng cường công tác GDPL kết hơp̣ giáo dục đạo đức và kỹ năng sống 64 cho trẻ em điạ bàn quâṇ quâṇ Cầu Giấy, thành phố Hà Nội 3.2.3. Đấut ranh kiên quyết với các hành vi vi phạm pháp luật và tệ nạn xã hội xảy 65 ra trên điạ bàn quâṇ Cầu Giâ,́y thành phố Hà Nộ i 3.2.4. Đẩy mạnh công tác giáo dục đạo đức theo hướng xây dựng và củng cố 66 các chuẩn mực đạo đức cá nhân- đạo đức gia đình - đạo đức cộng đồng. 3.2.5. Xây dựng tam giác “nhà trường - gia đình- xã ộh i” 67 3.3 Giải pháp đi từ đời sống kinh tế - xã hội 71 KẾT LUẬN 73 DANH MUC̣ TÀ I LIÊỤ THAM KHẢ O 75
8. MỞ ĐẦU 1. Tính cần thiết của việc nghiên cứu đề tài Trong xu thế hôị nhâp̣ toàn cầu, cải cách tư pháp , bối cảnh tìm kiếm các biêṇ pháp khác nhau để xây dưṇ g thành công N hà nước pháp quyền Việt Nam viêc̣ tuyên truyền , GDPL, GDĐĐ cho trẻ em càng trở nên cấp bách, cần thiết hơn bao giờ hết . Trong môṭ xa ̃ hôị luôn chuyển đôṇ g v ới nhiều mối quan hệ phứ c tap̣ thì ý thức chấp hành pháp luật của mỗi người cũng khác nhau . Ý thức chấp hành pháp luâṭ của mỗi ng ười dựa trên lòng tự trọng, danh dư,̣ phẩm giá , lương tâm – biểu hiêṇ tâp̣ trung của môṭ nhân cách đaọ đứ c đólà những yếu tố điều chỉnh xa ̃ hôị không gì có thể thay thế đươc̣ . Vì vậy, viêc̣ GDPL (GDPL) kết hơp̣ vớ i GDĐĐ (GDĐĐ) có ý nghĩa rất quan troṇ g , cần thiết trong hoaṭ đôṇ g giáo duc̣ , cũng như quản lý xã hội. Có thể nói rằng, quá trình công nghiệp hóa - hiện đại hóa đa ̃ và sẽ đem lại những yếu tố mới cho việc làm sâu sắc, phong phú thêm những giá trị truyền thống đồng thời cũng gây ra những xáo trộn, tác động thay đ ổi lối sống, quan niệm về các chuẩn mực đạo đức xã hội đăc̣ biêṭ là tại các thành phố lớn như thủ đô Hà Nôị , thành phố Hồ Chí Minh Vấn đề ở chỗ là làm thế nào để thực hiện công nghiệp hóa - hiện đại hóa mà vẫn giữ được nét đẹp riêng, những giá trị đạo đức truyền thốngđâṃ đà bản sắc của dân tộc, lối sống tuân thủ pháp luâṭ của ngườ i Viêṭ Nam nói chung, ngườ i Hà thành nói riêng.Theo kết quả khảo sát của Viện Nghiên cứu và phát triển giáo dục Việt Nam, tỉ lệ học sinh đi học muộn: Tiểu học 20%, THCS 21%, THPT 58%; tỉ lệ quay cóp: Tiểu học 8%, THCS 55%, THPT 60%; tỉ lệ nói dối cha, mẹ: Tiểu học 22%, THCS 50%, THPT 64%; tỉ lệ không chấp hành an toàn giao thông: Tiểu học 4%, THCS 35%, THPT 70%, ... Những con số này cho thấy, càng lớn ý thức đạo đức của trẻ em khi đang ngồi trên ghế nhà trườ ng càng đi xuống. Không thể phủ nhận thực tế trong những năm gần đây, thủ đô Hà Nộinói chung và địa bàn quâṇ Cầu Giấy nói riêng đang xuất hiện ngày càng nhiều những vấn đề đáng lo ngại ở trẻ em. Liên tục có
9. những clip quay cảnh các em đánh nhau, cãi giáo viên, không ít trẻ em liên tiếp có hành vi ộtr m cắp đồ ở siêu thị, nhà hàng, chơ ̣ Nhà xanh, chơ ̣ đêm sinh viên , điểm xe bus Trung chuyển Cầu Giấy Đây có phải những báo ộđ ng về tâm lý của các em phản ánh thực trạng đạo đức xã ộh i đang xuống cấp?Môṭ trong các nguyên nhân chính là trẻ em là những người còn non ớn t về nhận thức, là lứa tuổi đang hình thành và phát triển nhân cách nên thường dê ̃ dàng bi ̣ảnh hưở ng,dễ bị lôi kéo, dụ dỗ đi lang thang và làm những việc trái pháp ậlu t. Tuy nhiên, nếu đươc̣ giáo duc̣ đúng hướ ng trẻ em sẽ hình thành và phát triển nhiều phẩm chất tích cực. Những hiểu biết về pháp luâṭ , đaọ đứ c đươc̣ liñ h hôị se ̃ là hành trang cho các em khi bướ c vào tương lai. GDPLkết hơp̣ vớ i GDĐĐcho trẻ em có vai trò hết sức quan trọng trong việc tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩ,a xây dưṇ g Nhà nước pháp quyền XHCN Viêṭ Nam của nhân dân , do nhân dân và vì nhân dân. Đó là lí do đề tài :"Giáo ụd c pháp luâṭ kết hơp̣ vớ i GDĐĐ cho trẻ em trên điạ bàn quâṇ Cầu Giấy, thành phố Hà Nội" đươc̣ choṇ để nghiên cứ u. Đề tài đưa ra môṭ số giải pháp góp phâǹ nâng cao hiêụ quả viêc̣ GDPL kết hơp̣ vớ i GDĐĐ cho trẻ em trên điạ bàn quâṇ Cầu Giấy, thành phố Hà Nội đ ồng thời tháo ỡ g khó khăn, vướng mắc trong quá trình kết hơp̣ GDPL, GDĐĐ cho trẻ em điạ bàn quâṇ Cầu Giấytạo sự phù hợp, phần nào đáp ứ ng những đòi ỏh i của một xã ộh i luôn chuyển động không ngừ ng phứ c tap̣ và đầy cám dô.̃ 2. Tình hình nghiên cứu của đề tài Dưới tác động của nền kinh tế thị trường, tốc đô ̣đô thi ̣hóa nhanh, cơ chế mở cửa hôị nhâp̣ và do nhiều nguyên nhân khác đa ̃ ảnh hưở ng trưc̣ tiếp đến đạo đức, lối sống của trẻ em. Măṭ trái của sư ̣ tác đôṇ g này là môṭ bô ̣phâṇ không nhỏ trẻ em có đaọ đứ c xuống cấp, vi phạm pháp luật ngày càng tăng đăc̣ biêṭ là ởthủ đô Hà Nôị. Đây quả là vấn đề bức xúc, lo lắng đang đặt ra cho toàn xã hội hiện nay. GDPL kết hơp̣ GDĐĐ nói chung và cho các đối tượng giáo dục cụ thể luôn mang tính thời sự đón nhâṇ được nhiều nhàkhoa học quan tâm nghiên cứu. Đã có nhiều công trình nghiên ứ c u về GDPL và GDĐĐ dưới nhiều góc ộ đ khác nhau. Nhóm ềđ tài nghiên ức u về sự khác biệt và tương ồđ ng giữa đạo đức và
10. pháp luật cũng như sự tác ộđ ng qua lại giữa chúng khi iđ ều chỉnh các quan ệh xã hội. Ở góc ộđ này cóộ m t số công trình nghiên ức u sau: Hoàng Thị Kim Quế (chủ nhiệm- 2002), Mối quan hệ giữa pháp luật và đạo đức trong quản lý xã hội ở nước ta hiện nay, Đề tài khoa ọh c cấp Bộ. Nguyễn Thúy Hoa (2005), Kết hợp pháp luật và đạo đức trong quản lý nhà nước ở Việt Nam hiện nay, Luận văn thạc sĩ luật, Học viện chính trị - Hành chính ốqu c gia Hồ Chí Minh; TS. Nguyêñ Quốc Sử u,GDPL cho đôị ngũ cá n bộ, công chứ c hà nh chính trong điều kiêṇ xây dưṇ g nhà nước pháp quyền xã hôị chủ nghiã Viêṭ Nam, Nxb Chính trị Quốc Gia – Sư ̣ thâṭ, Hà Nội, 2011; Môṭ số vấn đề GDPL ở miền núi và vùng dân tộc thiểu số , Nxb Chính trị Quôc Gia, Hà Nội, 1996;Môṭ số vấn đề về GDPL trong giai đoaṇ hiêṇ nay, Nxb Thanh Niên, Hà Nội, 1997; Phạm Kim Dung, GDPL cho cá n bô ̣ công chứ c cơ quan hà nh chính ở thà nh phố Hà Nôị hiêṇ nay ; Dương Thi ̣Thu Hiền, Phổ biến GDPL trên điạ bà n huyêṇ Bố Trac̣ h , Tỉnh Quảng Bình – Thưc̣ trạng và giải pháp; Cùng một số bài viết trên tap̣ chí như: Đào Trí Ú c, Làm thế nào để xây dựng ý thức pháp luật và lối sống theo pháp luật, tạp chí nhà nước và pháp luật số 4/1993; GS.TS. Hoàng Thị Kim Quế , Bản chất đích thực của mối quan hê ̣giữa phá p luâṭ và đaọ đứ c , tạp chí Nhà nước và ph áp luật, số 1, năm 2010; GS.TS. Hoàng Thị Kim Quế, Bàn về hiệu quả phổ biến, GDPL ở nước ta hiện nay, tạp chí Khoa h ọc pháp lý, Trường Đại học Luật Thành phố Hồ Chí Minh, Số 4/2011; GS.TS. Hoàng Thị Kim Quế. Môṭ số suy nghi ̃ về mối quan hê ̣ giữa phá p luâṭ và đaọ đứ c trong hê ̣thống điều chỉnh xã hô,i ̣ Tạp chí Nhà nước và pháp luật số 7 năm 1999; ThS. Lê Thị Phương Nga,GDPL, GDĐĐ và kỹ năng sống cho trẻ em ở nước ta hiện nay, Tạp chí Nghiên cứu lập pháp Tuy nhiên, trong môṭ xa ̃ hôị luôn chuyển đôṇ g không ngừ ng sư ̣ phứ c tap̣ , khó khăn như hiện nay thì việc đẩy mạnh GDPL, đạo đức, giáo dục giá trị sống, kỹ năng sống, lý tưởng sống cho trẻ em, giáo ụd c lòng yêu nước cho học sinh là yêu cầu, đòi ỏh i cấp thiết, mang tính tất yếu khách quan và hoàn toàn phù hợp với mục tiêu giáo dục toàn diện của chúng ta là: