Luận văn Giáo dục pháp luật cho phụ nữ ở nước ta hiện nay

Nội dung tài liệu: Luận văn Giáo dục pháp luật cho phụ nữ ở nước ta hiện nay

1. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT PHẠM THỊ NGỌC MINH GIÁO DỤC PHÁP LUẬT CHO PHỤ NỮ Ở NƯỚC TA HIỆN NAY Chuyên ngành : Lý luận và lịch sử nhà nước và pháp luật Mã số : 60 38 01 TÓM TẮT LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC HÀ NỘI - 2012
2. Công trình được hoàn thành tại Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội Người hướng dẫn khoa học: GS.TS Hoàng Thị Kim Quế Phản biện 1: Phản biện 2: Luận văn được bảo vệ tại Hội đồng chấm luận văn, họp tại Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội. Vào hồi ..... giờ ....., ngày ..... tháng ..... năm 2012. Có thể tìm hiểu luận văn tại Trung tâm tư liệu - Thư viện Đại học Quốc gia Hà Nội Trung tâm tư liệu - Khoa Luật Đại học Quốc gia Hà Nội
3. MỤC LỤC Trang Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục lục Danh mục các bảng MỞ ĐẦU 1 Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ GIÁO DỤC 7 PHÁP LUẬT CHO PHỤ NỮ 1.1. Khái niệm về giáo dục pháp luật cho phụ nữ 7 1.1.1. Khái niệm giáo dục pháp luật 7 1.1.2. Khái niệm về giáo dục pháp luật cho phụ nữ 10 1.1.3. Mục đích của giáo dục pháp luật cho phụ nữ 11 1.1.4. Nội dung và hình thức của giáo dục pháp luật cho phụ nữ 14 1.1.4.1. Nội dung của giáo dục pháp luật cho phụ nữ 14 1.1.4.2. Hình thức giáo dục pháp luật cho phụ nữ 16 1.1.5. Chủ thể, khách thể, đối tượng giáo dục pháp luật cho phụ nữ 18 1.1.5.1. Chủ thể giáo dục pháp luật cho phụ nữ 18 1.1.5.2. Khách thể (đối tượng) giáo dục pháp luật cho phụ nữ 18 1.2. Các yếu tố tác động đến việc giáo dục pháp luật cho phụ nữ 20 1.2.1. Các yếu tố về truyền thống, văn hóa, phong tục tập quán 20 1.2.2. Yếu tố kinh tế, lao động - việc làm 23 1.2.3. Yếu tố về pháp luật đối với phụ nữ 24 1.2.4. Yếu tố nhận thức của bản thân người phụ nữ 29 1.2.5. Yếu tố về năng lực chủ thể đi giáo dục pháp luật 30 1.3. Những đặc điểm cơ bản của giáo dục pháp luật cho phụ nữ 32
4. 1.3.1. Phụ nữ ít quan tâm đến pháp luật hơn nam giới 32 1.3.2. Phụ nữ thường chỉ quan tâm đến một số văn bản pháp luật 33 cơ bản có liên quan đến phụ nữ 1.4. Quản lý nhà nước về giáo dục pháp luật cho phụ nữ 35 1.4.1. Các chính sách, quy định của pháp luật về giáo dục pháp 35 luật cho phụ nữ 1.4.2. Các chủ thể tham gia quản lý nhà nước về giáo dục pháp luật 37 Chương 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC GIÁO DỤC PHÁP LUẬT 39 CHO PHỤ NỮ NƢỚC TA HIỆN NAY 2.1. Thực trạng đời sống của phụ nữ ở nước ta hiện nay 39 2.1.1. Phụ nữ nông thôn 39 2.1.2. Phụ nữ thành thị 43 2.1.3. Phụ nữ là công nhân lao động 45 2.1.4. Phụ nữ trí thức 47 2.2. Thực trạng của chính sách và việc thực hiện pháp luật về 52 quyền phụ nữ 2.2.1. Các quyền và chính sách đối với phụ nữ theo pháp luật Việt 52 Nam 2.2.2.1. Các quyền của phu ̣nữ theo pháp luâṭ Viêṭ Nam 52 2.2.2.2. Viêc̣ thưc̣ hiêṇ pháp luâṭ về quyền của phu ̣nữ 53 2.3. Thực trạng về giáo dục pháp luật cho phụ nữ hiện nay 54 2.3.1. Kế hoac̣ h về tuyên truyền , giáo dục pháp luật cho phụ nữ 54 đến năm 2012 của Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam 2.3.2. Thực trạng của giáo duc̣ pháp luâṭ cho phu ̣nữ 56 2.3.2.1 Về nội dung giáo dục pháp luật 56 2.3.2.2. Hình thức giáo dục pháp luật 59 2.3.2.3. Cơ quan, tổ chức, báo cáo viên làm công tác giáo dục pháp luật 60
5. 2.3.2.4. Vấn đề trợ giúp pháp lý cho phụ nữ 60 Chương 3: TĂNG CƢỜNG GIÁO DỤC PHÁP LUẬT CHO PHỤ 63 NỮ NƢỚC TA TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY - PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP 3.1. Sự cần thiết phải giáo dục pháp luật cho phụ nữ trong giai 63 đoạn hiện nay 3.2. Những nhu cầu thực tiễn về giáo dục pháp luật cho phụ nữ 64 3.2.1. Về nhận thức chung của phụ nữ về nhu cầu hiểu biết pháp luật 64 3.2.2. Về nhu nội dung pháp luật được giáo dục 65 3.2.3. Nhu cầu về hình thức tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp 66 luật phù hợp 3.2.4. Nhu cầu về hình thức tài liệu tuyên truyền phổ biến pháp luật 68 3.2. Phương hướng tăng cường giáo dục pháp luật cho phụ nữ 68 hiện nay 3.2.1 Xây dựng kế hoạch, chương trình giáo dục pháp luật cho 68 phụ nữ 3.2.2. Phối hợp với các bộ, ngành liên quan tăng cường công tác 71 tuyên truyền giáo dục pháp luật cho phụ nữ 3.2.3. Xây dựng đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ báo cáo viên, tuyên 71 truyền viên về pháp luật 3.3. Các giải pháp cơ bản về tăng cường giáo dục pháp luật cho 73 phụ nữ trong giai đoạn hiện nay 3.3.1. Hoàn thiện hệ thống văn bản pháp luật về giáo dục pháp luật 73 cho phu ̣nữ 3.3.2. Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp 74 luật cho phụ nữ 3.3.3. Kết hợp giáo dục pháp luật với các lĩnh vực giáo dục đào 75 tạo khác đặc biệt là giáo dục phẩm chất đạo đức cho phụ nữ 3.3.4. Tăng cường, đa dạng các hình thức giáo dục pháp luật cho 76
6. phụ nữ thông qua các phương tiện thông tin đại chúng và phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan tham gia giáo dục pháp luật cho phụ nữ 3.3.5. Thành lập các trung tâm tư vấn pháp luật cho phụ nữ 81 3.3.6. Tiếp tục thực hiện có hiệu quả và mở rộng Đề án "Cấp báo 83 Phụ nữ Việt Nam không thu tiền cho Hội Liên hiệp phụ nữ xã, chi Hội phụ nữ các xã đặc biệt khó khăn, chi hội phụ nữ thôn, bản đặc biệt khó khăn thuộc xã vùng II" 3.3.7. Bảo đảm kinh phí trong công tác giáo dục pháp luật cho phụ nữ 84 3.3.8. Tổ chức sơ kết, tổng kết, đánh giá rút kinh nghiệm đối với 85 những mô hình, câu lạc bộ pháp luật hiệu quả đồng thời tăng cường kiểm tra, giám sát và xử lý nghiêm những vi phạm kỷ luật, pháp luật của cán bộ, công chức KẾT LUẬN 87 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 90
7. Danh môc c¸c b¶ng Sè hiÖu Tªn b¶ng Trang b¶ng 2.1 Nội dung pháp luật đã được tuyên truyền, giáo dục 58 2.2 Hình thức giáo dục pháp luật đã được áp dụng 59 3.1 Về nhận thức chung của phụ nữ về nhu cầu hiểu biết 65 pháp luật 3.2 Nhu cầu về nội dung pháp luật cần được giáo dục 66 3.3 Hình thức tuyên truyền, phổ biến pháp luật được coi là 67 phù hợp 3.4 Hình thức tài liệu tuyên truyền, phổ biến pháp luật được 68 coi là phù hợp, dễ sử dụng
8. MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong những năm gần đây cùng với sự phát triển của đất nước trên mọi lĩnh vực, vai trò, vị trí của phụ nữ cũng được nâng lên rõ rệt. Phụ nữ ngày càng tham gia sâu rộng trên mọi lĩnh vực của đời sống xã hội. Có được sự phát triển đó là do sự nỗ lực phấn đấu của bản thân mỗi người phụ nữ, tuy nhiên sự thành công đó cũng không thể trở thành hiện thực nếu không có một hệ thống pháp luật đồng bộ bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của phụ nữ. Các quy điṇ h của pháp luật hiêṇ nay đã và đang tạo điều kiện thuận lợi cho phụ nữ thưc̣ hiêṇ các quyền và nghiã vu ̣của mình. Bên cạnh kết quả đã đạt được vẫn còn nhiều phụ nữ chưa được tiếp cận với các quy định của nhà nước về những quyền và nghĩa vụ của mình. Chính từ sự thiếu hiểu biết về pháp luật nên một bộ phận phụ nữ không tự bảo vệ được mình và người thân trong hoàn cảnh cụ thể. Việc tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật trong những năm gần đây cũng được Đảng và Nhà nước đặc biệt quan tâm, tuy nhiên những kết quả đạt được vẫn còn nhiều hạn chế , đặc biệt là việc tuyên truyền , giáo dục pháp luật đối với phụ nữ. Để quản lý được Nhà nước và xã hội bằng pháp luật theo tiêu chí của một nhà nước pháp quyền thì mọi người dân phải được trang bị những kiến thức về nhà nước và pháp luật một cách đầy đủ và kịp thời. Nhưng hiện nay, qua các phương tiện thông tin đại chúng cho thấy: ở nhiều địa phương, việc vi phạm pháp luật, làm trái pháp luật của người dân đặc biệt là phụ nữ không phải là ít. Trong nhiều nguyên nhân dẫn đến sự vi phạm pháp luật, có một nguyên nhân cơ bản, đó là do phụ nữ không biết, hiểu không đúng các quy định của pháp luật. 1
9. Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam, với chức năng: Đại diện, bảo vệ quyền bình đẳng, dân chủ, lợi ích hợp pháp và chính đáng của phụ nữ, tham gia xây dựng Đảng, tham gia quản lý Nhà nước; Đoàn kết, tập hợp, tuyên truyền, giáo dục, vận động, tổ chức hướng dẫn phụ nữ thực hiện chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa [28, tr. 1] Là một cán bộ của Trung ương Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam, tôi luôn trăn trở làm thế nào để giúp chị em phụ nữ nâng cao trình độ của bản thân, hiểu rõ các quy định của pháp luật để bảo vệ các quyền và lợi ích hợp pháp của bản thân khi bị xâm hại. Qua những đợt nghiên cứu thực thế, qua tiếp xúc, trao đổi, làm việc với đội ngũ cán bộ Hội chuyên trách các cấp, với hội viên, phụ nữ ở nhiều tỉnh, thành trong cả nước tôi nhận thấy: còn một bộ phận khá lớn phụ nữ đặc biệt là ở vùng nông thôn, miền núi, vùng sâu, vùng xa không quan tâm hoặc hiểu biết rất ít các quy định của pháp luật liên quan trực tiếp đến phụ nữ. Làm thế nào để phụ nữ trong cả nước hiểu và làm đúng các quy định của pháp luật, nhất là các quy định liên quan trực tiếp đến phụ nữ để tự bảo vệ mình và gia đình khi quyền lợi đó bị xâm phạm? Đây là một vấn đề lớn đòi hỏi sự quan tâm của tất cả các cấp, các ngành từ trung ương đến địa phương. Qua hai năm học tập, nghiên cứu tại Khoa Luật - Trường Đại học Quốc gia Hà Nội, kết hợp giữa lý luận đã được học và thực tế làm việc tại cơ quan Trung ương Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam; được sự hướng dẫn khoa học của GS.TS Hoàng Thị Kim Quế, tôi chọn đề tài "Giáo dục pháp luật cho phụ nữ ở nước ta hiện nay" làm đề tài bảo vệ luận văn Thạc sĩ. Tôi mong muốn qua luận văn này đưa ra được thực trạng cũng như những kiến nghị, đề xuất trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật cho phụ nữ hiện nay. 2
10. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Giáo dục pháp luật là một vấn đề mang tính cấp thiết ở nước ta trong giai đoạn hiện nay. Đây là vấn đề đã và đang được các nhà khoa học pháp lý quan tâm. Nhiều công trình nghiên cứu về lĩnh vực này đã được công bố, như: "Nâng cao ý thức pháp luật của đội ngũ cán bộ quản lý hành chính nhà nước hiện nay", Luận án tiến sĩ của Lê Đình Khiên, 1993; "Xây dựng ý thức và lối sống theo pháp luật", Đào Trí Úc chủ biên, Hà Nội, 1995; "Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về giáo dục pháp luật trong công cuộc đổi mới", của Viện Nghiên cứu Khoa học pháp lý, Bộ Tư pháp, Hà Nội, 1995; "Một số vấn đề giáo dục pháp luật ở miền núi và vùng dân tộc thiểu số", Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1996; "Giáo dục pháp luật trong các trường đại học, trung học chuyên nghiệp và dạy nghề (không chuyên luật) ở nước ta hiện nay", Luận án tiến sĩ Luật học của Đinh Xuân Thảo, 1996; "Giáo dục pháp luật qua hoạt động tư pháp - hình thức đặc thù của giáo dục pháp luật", Luận án tiến sĩ của Dương Thanh Mai, 1996; "Công tác tuyên truyền giáo dục pháp luật ở nước ta - Thực trạng và giải pháp", Luận văn Thạc sĩ của Hồ Quốc Dũng, 1997; "Một số vấn đề về giáo dục pháp luật trong giai đoạn hiện nay", của Vụ Phổ biến giáo dục pháp luật, Bộ Tư pháp, Nxb Thanh niên, 1997; "Bàn về hiệu quả, phổ biến giáo dục pháp luật của nước ta hiện nay", của GS.TS Hoàng Thị Kim Quế, 2011. Các công trình nói trên đã nêu ra nhiều vấn đề rất cơ bản cả về lý luận và thực tiễn trong hoạt động giáo dục pháp luật trên nhiều góc độ, tuy nhiên chưa có nhiều công trình nghiên cứu đầy đủ và có hệ thống về giáo dục pháp luật cho phụ nữ. Vì vậy với môi trường làm việc thực tế của mình tôi đã chọn đề này để nghiên cứu với mong muốn đưa ra được một số biện pháp giúp cho công tác giáo dục pháp luật cho phụ nữ ngày càng hiệu quả. 3. Tổng quan nghiên cứu Đề tài được nghiên cứu dựa trên hoạt động thực tiễn trong công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật cho hội viên, phụ nữ của Hội Liên hiệp 3