Luận văn Giám sát của hội đồng nhân dân tỉnh qua thực tiễn ở tỉnh Hưng Yên

Nội dung tài liệu: Luận văn Giám sát của hội đồng nhân dân tỉnh qua thực tiễn ở tỉnh Hưng Yên

1. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT PHẠM THỊ THẢO GI¸M S¸T CñA HéI §åNG NH¢N D¢N TØNH - QUA THùC TIÔN ë TØNH H¦NG Y£N LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC HÀ NỘI - 2015
2. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT PHẠM THỊ THẢO GI¸M S¸T CñA HéI §åNG NH¢N D¢N TØNH - QUA THùC TIÔN ë TØNH H¦NG Y£N Chuyên ngành: Lý luận và lịch sử nhà nước và pháp luật Mã số: 60 38 01 01 LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC Cán bộ hướng dẫn khoa học: GS.TS. NGUYỄN ĐĂNG DUNG HÀ NỘI - 2015
3. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả nêu trong Luận văn chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Các số liệu, ví dụ và trích dẫn trong Luận văn đảm bảo tính chính xác, tin cậy và trung thực. Tôi đã hoàn thành tất cả các môn học và đã thanh toán tất cả các nghĩa vụ tài chính theo quy định của Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội. Vậy tôi viết Lời cam đoan này đề nghị Khoa Luật xem xét để tôi có thể bảo vệ Luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn! NGƯỜI CAM ĐOAN PHẠM THỊ THẢO
4. MỤC LỤC Trang Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục lục Danh mục các chữ viết tắt Danh mục các bảng biểu, sơ đồ MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 1 Chương 1: GIÁM SÁT LÀ CHỨC NĂNG QUAN TRỌNG CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN ................................................................. 7 1.1. Khái niệm, vai trò hoạt động giám sát của HĐND ......................... 7 1.1.1. Khái niệm hoạt động giám sát của HĐND ......................................... 7 1.1.2. Vai trò hoạt động giám sát của HĐND ............................................... 9 1.2. Chủ thể, đối tượng, hình thức giám sát của HĐND tỉnh .............. 13 1.2.1. Chủ thể giám sát của HĐND cấp tỉnh .............................................. 13 1.2.2. Đối tượng giám sát của HĐND tỉnh ................................................. 14 1.2.3. Hình thức giám sát của HĐND tỉnh ................................................. 17 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ............................................................................. 21 Chương 2: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN TỈNH HƯNG YÊN ....................................... 22 2.1. Điều kiện tự nhiên và tình hình kinh tế - xã hội tỉnh Hưng Yên ...... 22 2.2. Cơ cấu tổ chức của HĐND tỉnh Hưng Yên ..................................... 24 2.3. Quá trình hình thành, phát triển pháp luật về hoạt động giám sát của HĐND cấp tỉnh ......................................................... 25 2.4. Thực trạng về hoạt động giám sát của HĐND cấp tỉnh ............... 29 2.4.1. Quy định của pháp luật về hoạt động giám sát của HĐND cấp tỉnh ........ 29
5. 2.4.2. Thực trạng hoạt động giám sát của HĐND tỉnh Hưng Yên hiện nay ....... 38 2.4.3. Đánh giá chung về hoạt động giám sát của HĐND cấp tỉnh qua hoạt động giám sát của HĐND tỉnh Hưng Yên ................................ 64 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 ............................................................................. 73 Chương 3: GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG HOẠT ĐỘNG GIÁM SÁT CỦA HỘI ĐỒNG NHÂN DÂN CẤP TỈNH - QUA THỰC TIỄN Ở TỈNH HƯNG YÊN .................................... 74 3.1. Sự cần thiết phải hoàn thiện pháp luật về giám sát của HĐND cấp tỉnh qua thực tiễn ở tỉnh Hưng Yên ........................... 74 3.2. Những giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động giám sát của HĐND cấp tỉnh ............................................................................... 75 3.2.1. Giải pháp hoàn thiện hệ thống pháp luật liên quan đến tổ chức và hoạt động giám sát của HĐND cấp tỉnh ........................................... 75 3.2.2. Những giải pháp nâng cao năng lực các chủ thể thực hiện chức năng giám sát của Hội đồng nhân dân tỉnh Hưng Yên ...................... 86 KẾT LUẬN ................................................................................................. 90 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................... 92
6. DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT STT CHỮ VIẾT TẮT GHI CHÚ 1 HĐND Hội đồng nhân dân 2 TAND Tòa án nhân dân 3 UBND Uỷ ban nhân dân 4 VKSND Viện kiểm sát nhân dân 5 VBQPPL Văn bản quy phạm pháp luật
7. DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ STT KÝ HIỆU TÊN BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ Trang Tầm quan trọng của các hình thức giám sát 1 Bảng 1.1: (Khảo sát của Viện PLD) 17 2 Sơ đồ 1.1: Biểu thị mối quan hệ giám sát 16 3 Sơ đồ 2.1: Hình thức giám sát của HĐND 38 4 Sơ đồ 2.2: Hoạt động xem xét báo cáo tại kỳ họp 40 5 Sơ đồ 2.3: Hoạt động xem xét việc trả lời chất vấn 42 6 Sơ đồ 2.4: Các chức vụ do HĐND bầu 44
8. MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu Hiến pháp 2013 khẳng định: “Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là nhà nước pháp quyền Xã hội chủ nghĩa của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân” [30, Điều 2]. Nhân dân là chủ thể, nguồn gốc tối cao của quyền lực Nhà nước và xã hội. Nhân dân thực hiện quyền lực của mình thông qua cơ quan đại diện là Quốc hội và HĐND. Vì vậy, Quốc hội và HĐND có vị trí và vai trò đặc biệt quan trọng trong bộ máy Nhà nước. Giám sát là một trong những chức năng quan trọng của HĐND. Giám sát có một vị trí, vai trò rất quan trọng, bảo đảm HĐND thực sự là cơ quan đại diện cho ý chí và nguyện vọng của nhân dân; Là công cụ quan trọng, nhằm giúp các cơ quan nhà nước, các tổ chức thấy được những sai sót, bất cập trong quản lý và hoạt động của mình. Thông qua hoạt động giám sát, HĐND phát hiện những vấn đề bất cập, chỉ ra nguyên nhân và có những kiến nghị, đề xuất nhằm giải quyết những tồn tại, thiếu sót, góp phần thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng - an ninh tại địa phương. Do vậy, nâng cao hiệu quả giám sát không chỉ là quá trình nỗ lực, phấn đấu không ngừng của cơ quan dân cử mà còn là đòi hỏi, mong đợi từ phía cử tri. Với sự ra đời của Luật tổ chức HĐND và UBND năm 2003, cùng Quy chế hoạt động của HĐND năm 2005. Đã bước đầu thể hiện sự chú trọng, tạo điều kiện cho vai trò kiểm tra giám sát của HĐND với UBND được phát huy và các cơ quan đơn vị ở địa phương liên quan đến nhiều lĩnh vực quan trọng như: Đầu tư, xây dựng và phát triển các dự án, các vấn đề y tế, giáo dục, an sinh xã hội Có thể nói, vai trò và trách nhiệm của HĐND ngày càng đi vào 1
9. cuộc sống. Bên cạnh những đạt được, thì vẫn còn bộc lộ nhiều bất cập, thể hiện chủ yếu trong hiệu quả hoạt động của nó, hoạt động quyết định và giám sát của HĐND các cấp nói chung và HĐND cấp tỉnh nói riêng vẫn còn nhiều hạn chế, một số vấn đề về tổ chức của hoạt động giám sát HĐND vẫn chưa được làm rõ, chưa có định hướng đổi mới một cách cơ bản lâu dài. Việc ra đời Luật hoạt động giám sát của HĐND là yêu cầu cần đặt ra nhằm xây dựng nội dung cụ thể quy định chặt chẽ về hoạt động giám sát của HĐND. Chúng ta đã xây dựng Luật hoạt động giám sát của Quốc hội năm 2003, và bản Hiến pháp 2013 đã có hiệu lực. Đặt ra yêu cầu cho việc ra đời của Luật hoạt động giám sát HĐND và UBND là một đòi hỏi tất yếu và quan trọng trong giai đoạn hiện nay. Chính vì vậy, việc nghiên cứu lý luận và thực tiễn về hoạt động giám sát của HĐND nói chung, của HĐND cấp tỉnh nói riêng là nhu cầu cấp thiết. Đặc biệt, việc đi sâu nghiên cứu thực trạng hoạt động giám sát của HĐND tại một địa bàn như tỉnh Hưng Yên lại càng có ý nghĩa thực tiễn hết sức quan trọng. Chính vì thế, tôi lựa chọn đề tài: “Giám sát của HĐND tỉnh - qua thực tiễn ở tỉnh Hưng Yên” làm luận văn thạc sỹ luật học. 2. Tình hình nghiên cứu đề tài Các công trình nghiên cứu của các nhà khoa học đều quan tâm tập trung theo một góc độ nhất định, giá trị mà các công trình nghiên cứu đó hướng tới là sự hoàn thiện tổng thể. Trong đó Học viên đã tiếp cận một số công trình khoa học tiêu biểu có thể kể đến một số nhóm đề tài liên quan như: a. Các công trình nghiên cứu liên quan đến hoạt động giám sát chung của HĐND - GS.TS Đào Trí Úc (2003), “Quan niệm về giám sát việc thực hiện quyền lực Nhà nước và các cơ chế thực hiện giám sát”, Tạp chí Nhà nước và pháp luật; 2
10. - Phạm Ngọc Kỳ (2001), “Quyền giám sát của Hội đồng nhân dân và kỹ năng giám sát cơ bản”, Nxb Tư pháp, Hà Nội; - Nguyễn Hải Long (2012), “Hoàn thiện pháp luật về hoạt động giám sát của HĐND”, Luận án Tiến sỹ, Khoa Luật - ĐHQGHN. b. Các công trình nghiên cứu liên quan đến hoạt động giám sát của HĐND cấp tỉnh - Vũ Mạnh Thông (1998), “Nâng cao hiệu lực giám sát của HĐND cấp tỉnh trong điều kiện đổi mới ở Việt Nam hiện nay”, Học viện chính trị quốc gia Hồ Chí Minh; - Nguyễn Hải Long (2006), “Đổi mới hoạt động giám sát của HĐND cấp tỉnh”, Luận văn Thạc sỹ luật học, Khoa Luật - ĐHQGHN. c. Các công trình nghiên cứu liên quan đến hoạt động giám sát của HĐND qua thực tiễn ở một số tỉnh - Hồ Thị Hương (2006), “Nâng cao hiệu quả giám sát của HĐND tỉnh Nghệ An trong giai đoạn hiện nay”; - Đề tài nghiên cứu khoa học của HĐND tỉnh Thanh Hóa (2007), “Thực trạng và những giải pháp nâng cao chất lượng giám sát của Thường trực HĐND các cấp ở Thanh Hóa”; - Phạm Quang Hưng (2007), “Năng lực thực hiện chức năng giám sát của Hội đồng nhân dân tỉnh Hải Dương đối với quản lý hành chính nhà nước về đất đai”, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh. Nhìn chung, các đề tài dưới các góc độ khác nhau, đã đề cập đến các vấn đề lý luận và thực tiễn trong hoạt động giám sát của HĐND. Từ trước tới nay vẫn chưa có công trình nào nghiên cứu toàn diện và đầy đủ về hoạt động giám sát của HĐND cấp tỉnh cụ thể trên địa bàn ở tỉnh Hưng Yên. Với phương diện là một đề tài độc lập, đi sâu nghiên cứu những hoạt động thực tiễn để tìm ra những mặt ưu điểm và hạn chế trong tổ chức và hoạt động để 3