Luận văn Giải quyết tranh chấp trên biển bằng tòa án quốc tế về Luật Biển (Itlos)

Nội dung tài liệu: Luận văn Giải quyết tranh chấp trên biển bằng tòa án quốc tế về Luật Biển (Itlos)

1. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT LƯU THỊ KIM THANH GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP TRÊN BIỂN BẰNG TÒA ÁN QUỐC TẾ VỀ LUẬT BIỂN (ITLOS) LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC HÀ NỘI - 2014
2. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT LƯU THỊ KIM THANH GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP TRÊN BIỂN BẰNG TÒA ÁN QUỐC TẾ VỀ LUẬT BIỂN (ITLOS) Chuyên ngành : Luật quốc tế Mã số : 60 38 60 LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn Bá Diến Hà Nội – 2014
3. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả nêu trong Luận văn chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Các số liệu, ví dụ và trích dẫn trong Luận văn đảm bảo tính chính xác, tin cậy và trung thực. Tôi đã hoàn thành tất cả các môn học và đã thanh toán tất cả các nghĩa vụ tài chính theo quy định của Khoa Luật Đại học Quốc gia Hà Nội. Vậy tôi viết Lời cam đoan này đề nghị Khoa Luật xem xét để tôi có thể bảo vệ Luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn! NGƯỜI CAM ĐOAN LƯU THỊ KIM THANH
4. MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC ..................................................................................................... 1 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ............................................................. 4 DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ ........................................................................ 5 MỞ ĐẦU ....................................................................................................... 6 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN VỀ GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP TRÊN BIỂN VÀ TÒA ÁN QUỐC TẾ VỀ LUẬT BIỂN................................................... 10 1.1. Giải quyết tranh chấp trên biển........................................................... 10 1.1.1. Khái niệm tranh chấp trên biển .................................................... 10 1.1.2. Cơ chế giải quyết tranh chấp trong Công ước của Liên hợp quốc về Luật biển năm 1982 ............................................................................... 11 1.2. Khái niệm Tòa án Quốc tế về Luật biển ............................................. 16 1.2.1. Lịch sử hình thành và địa vị pháp lý của Tòa án Quốc tế về Luật biển ........................................................................................................ 16 1.2.2. Tổ chức của TALB ...................................................................... 19 1.2.3. Phương thức xác lập thẩm quyền ................................................. 20 1.2.4. Quyền tài phán đối với vấn đề nội dung. ...................................... 24 CHƯƠNG 2: THỦ TỤC TỐ TỤNG, THỰC TIỄN XÉT XỬ GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP CỦA TÒA ÁN QUỐC TẾ VỀ LUẬT BIỂN VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM CHO VIỆT NAM .............................................................. 29 2.1. Thủ tục tố tụng ................................................................................... 29 2.1.1. Thủ tục tố tụng theo Công ước Luật biển 1982 ............................ 29 2.1.2. Thủ tục tố tụng theo Quy tắc tố tụng của Tòa án Quốc tế về Luật biển ........................................................................................................ 31 2.1.3. Thủ tục bổ trợ .............................................................................. 37 1
5. 2.1.4. Thủ tục tố tụng tại các Tòa đặc biệt ............................................. 42 2.1.5. Thủ tục phóng thích tàu thuyền và thủ thủ đoàn ........................... 43 2.1.6. Thủ tục tố tụng trong các vụ việc tranh chấp tại Viện giải quyết các tranh chấp liên quan đến đáy biển. ......................................................... 45 2.1.7. Thủ tục tham vấn ......................................................................... 46 2.2. Thực tiễn xét xử giải quyết tranh chấp của TALB .............................. 47 2.2.1. Vụ tàu M/V Sa ga giữa Vincent và Grenada và Guinea (Vụ số 1 và 2) ........................................................................................................... 48 2.2.2. NewZeland và Australia yêu cầu áp dụng biện pháp tạm thời đối với việc đánh cá của Nhật Bản ............................................................... 51 2.2.3. Phân định ranh giới giữa Bangladesh và Myanmar ở vịnh Bengal 53 2.3. Bài học kinh nghiệm từ việc giải quyết tranh chấp của TALB............ 70 2.3.1. Căn cứ pháp lý TALB áp dụng khi giải quyết tranh chấp ............. 70 2.3.2. Xem xét thẩm quyền của chính mình trong việc giải quyết tranh chấp ....................................................................................................... 73 2.3.3. Các bên có quyền lựa chọn Thẩm phán tham gia Hội đồng xét xử vụ án .............................................................................................................. 74 2.3.4. Nguyên tắc xem xét và đánh giá chứng cứ ................................... 75 2.4. TALB đối với hoạt động tố tụng của Trọng tài quốc tế theo Phụ lục VII – CƯLB 1982 ........................................................................................... 76 CHƯƠNG 3: NHỮNG CHUẨN BỊ KHI VIỆT NAM GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP TRÊN BIỂN BẰNG TÒA ÁN QUỐC TẾ VỀ LUẬT BIỂN ............. 80 3.1. Tổng quan về các tranh chấp Biển Đông ............................................ 80 3.2. Việt Nam giải quyết tranh chấp trên biển tại TALB .......................... 84 3.2.1. Việt Nam và việc lựa chọn thủ tục giải quyết tranh chấp theo Công ước Luật biển ......................................................................................... 84 3.2.2. Khó khăn và thuận lợi trong giải quyết tranh chấp Biển Đông .... 86 2
6. 3.2.3. Những lưu ý khi Việt Nam giải quyết tranh chấp Biển Đông tại TALB .................................................................................................... 93 3.2.4. Những vấn đề cần chuẩn bị khi Việt Nam đệ trình giải quyết tranh chấp trên biển lên TALB ....................................................................... 97 KẾT LUẬN ................................................................................................ 110 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................... 111 3
7. DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Công ước Luật biển của Liên hợp quốc năm 1982 CƯLB 1982 Tòa án quốc tế về Luật biển TALB Tòa án công lý quốc tế TAQT 4
8. DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ Hình 2.1. Đường phần định ranh giới giữa Bangladesh và Myanmar ........... 67 Hình 3.1. Đường chữ U chín đoạn phi lý của Trung Quốc .......................... 108 Hình 3.2. Ranh giới đường lưỡi bò phi lý của Trung Quốc và ranh giới Vùng đặc quyền kinh tế của các nước .................................................. 109 5
9. MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Biển và đại dương chiếm 72% diện tích bề mặt trái đất, được thừa nhận là cái nôi của sự sống loài người. Không ai có thể phủ nhận là tất cả các quốc gia, dù có chế độ kinh tế chính trị, xã hội, tiềm lực kinh tế quân sự khác nhau, không kể lớn hay nhỏ về mặt địa lý, có biển hay không có biển đều có những lợi ích thiết thực gắn liền với biển và đại dương. Vai trò của biển và đại dương càng lớn, giá trị và lợi ích của biển và đại dương đem lại lợi ích cho các quốc gia càng nhiều thì các tranh chấp liên quan đến biển và đại dương ngày càng phức tạp và diễn ra phổ biến trong quan hệ giữa các quốc gia. Những năm gần đây, các quốc gia có xu hướng dần tăng cường khả năng kiểm soát các đảo, bãi san hô và cả các vùng nước xung quanh. Kết quả là thường xuyên xảy ra tranh chấp giữa các bên. Để giải quyết các tranh chấp có thể xảy ra giữa các Quốc gia về việc giải thích hay áp dụng CƯLB 1982, CƯLB 1982 quy định các quốc gia thành viên phải có nghĩa vụ giải quyết mọi tranh chấp giữa họ bằng các phương pháp hòa bình theo đúng Điều 2, khoản 3 của Hiến chương Liên hợp quốc. Các bên có thể tự do lựa chọn giải quyết tranh chấp bằng bất kỳ phương pháp hòa bình nào do các bên lựa chọn. Bất kỳ một quốc gia thành viên nào tham gia vào một vụ tranh chấp liên quan đến việc giải thích hay áp dụng Công ước đều có thể yêu cầu các bên khác đưa vụ tranh chấp ra hòa giải theo thủ tục mà Công ước đã quy định. Trong trường hợp khi tranh chấp không thể giải quyết được bằng thủ tục hòa giải thì vụ việc có thể được đưa ra trước tòa án có thẩm quyền, trong số đó có Tòa án quốc tế về Luật biển – Cơ quan tài phán quốc tế mới được lập ra trong khuôn khổ của Công ước. Việt Nam nằm trên các tuyến hàng hải và hàng không, huyết mạch giữa Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương, nối liền Châu Âu, Trung Cận Đông với 6
10. Đông Á và bờ biển phía Tây Châu Mỹ. Điều này vừa tạo điều kiện thuận lợi cho Việt Nam vươn ra biển nâng cao vị trí chính trị và kinh tế của Việt Nam, vừa đặt ra những thách thức phức tạp do sự cạnh tranh giữa các nước lớn khác trong khu vực trọng yếu này. Trong những năm qua, Việt Nam đã giải quyết một số tranh chấp liên quan đến phân định vùng biển chồng lấn với các nước láng giềng. Tuy nhiên các tranh chấp trên biển mà ta đang và sẽ phải giải quyết hết sức đa dạng. Như vậy, Việt Nam cần có sự chuẩn bị để tránh bị tác động khi các nước có liên quan chủ động hoặc đề xuất việc sử dụng cơ quan tài phán là TALB. Với tình hình tranh chấp Biển Đông diễn ra ngày càng căng thẳng hiện nay thì việc chuẩn bị mọi phương thức giải quyết tranh chấp đối với những nước có lợi ích gắn liền với Biển Đông là điều hết sức cần thiết. Đối với Việt Nam, chủ quyền thiêng liêng của đất nước là bất khả xâm phạm, và lòng tự tôn dân tộc. Con người Việt Nam đang ra sức bảo vệ phần lãnh thổ thiêng liêng của Tổ quốc, và đặc biệt là hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa hiện nay. Vì thế việc nghiên cứu phương thức giải quyết tranh chấp trên biển bằng Tòa án quốc tế về Luật biển – một trong những cơ chế giải quyết tranh chấp theo Công ước của Liên Hợp Quốc về Luật biển năm 1982 là yêu cầu mang tính cấp thiết đối với các Quốc gia ven biển trên thế giới nói chung và với Việt Nam nói riêng. Đây chính là lý do để tác giả chọn vấn đề “Giải quyết tranh chấp trên biển bằng Tòa án quốc tế về Luật biển (ITLOS)” làm đề tài nghiên cứu của mình. 2. Tình hình nghiên cứu Một số công trình nghiên cứu có liên quan: - Tòa án quốc tế về luật biển (2006), Nhà xuất bản tư pháp; T.S. Nguyễn Hồng Thao chủ biên. - Cơ chế giải quyết tranh chấp trong Công ước của Liên hợp quốc về 7