Luận văn Đổi mới sáng tạo và hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp ngành công nghiệp chế biến, chế tạo tại Thành phố Hồ Chí Minh

Nội dung tài liệu: Luận văn Đổi mới sáng tạo và hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp ngành công nghiệp chế biến, chế tạo tại Thành phố Hồ Chí Minh

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ P.T HỒ CHÍ MINH LÊ THỊ THÚY DUNG ĐỔI MỚI SÁNG TẠO VÀ HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA DOANH NGHIỆP NGÀNH CÔNG NGHIỆP CHẾ BIẾN, CHẾ TẠO TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. Hồ Chí Minh - Năm 2020
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ P.T HỒ CHÍ MINH LÊ THỊ THÚY DUNG ĐỔI MỚI SÁNG TẠO VÀ HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA DOANH NGHIỆP NGÀNH CÔNG NGHIỆP CHẾ BIẾN, CHẾ TẠO TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH Chuyên ngành: Kinh tế phát triển Hướng đào tạo: hướng nghiên cứu Mã số: 8310105 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS. TRƯƠNG ĐĂNG THỤY TP. Hồ Chí Minh - Năm 2020
3. LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan luận văn "Đổi mới sáng tạo và hiệu quả hoạt động doanh nghiệp ngành công nghiệp chế biến, chế tạo tại Thành phố Hồ Chí Minh" là đề tài do chính tôi thực hiện với sự hướng dẫn của Tiến sĩ Trương Đăng Thụy và không sao chép các nghiên cứu khác. Tôi cam đoan là các thông tin được trích dẫn trong nghiên cứu đã ghi rõ nguồn gốc. Các dữ liệu trong luận văn đúng với kết quả thu thập từ điều tra trình độ công nghệ, chuyển giao công nghệ và Tổng điều tra kinh tế tại Thành phố Hồ Chí Minh năm 2017. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm trước hội đồng khoa học nếu có sự tranh chấp và phát hiện ra hành vi không trung thực liên quan đến nội dung đề tài này. Người thực hiện LÊ THỊ THÚY DUNG
4. MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG DANH MỤC CÁC HÌNH TÓM TẮT ABSTRACT CHƯƠNG 1 - PHẦN MỞ ĐẦU ...................................................................................... 1 1.1 Đặt vấn đề ............................................................................................................... 1 1.2 Mục tiêu nghiên cứu ............................................................................................... 3 1.2.1 Mục tiêu tổng quát ........................................................................................... 3 1.2.2 Mục tiêu cụ thể ................................................................................................ 3 1.3 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .......................................................................... 4 1.4 Phương pháp nghiên cứu ........................................................................................ 4 1.5 Ý nghĩa thực tiễn đề tài .......................................................................................... 4 1.6 Cấu trúc luận văn .................................................................................................... 4 CHƯƠNG 2. TỔNG QUAN LÝ THUYẾT .................................................................... 6 2.1 Khái niệm về đổi mới sáng tạo ............................................................................... 6 2.2 Ngành kinh tế trọng điểm ......................................................................................... 8 2.3 Phân loại về hoạt động đổi mới sáng tạo ................................................................ 8 2.4 Đo lường hoạt động đổi mới sáng tạo .................................................................. 10 2.5 Nguyên lý về đổi mới sáng tạo tác động lên hiệu quả doanh nghiệp ................... 13 2.6 Lược khảo các nghiên cứu thực nghiệm có liên quan .......................................... 15 2.6.1 Lược khảo các nghiên cứu thực nghiệm về đổi mới sáng tạo và hiệu quả hoạt động doanh nghiệp .................................................................................................. 15
5. 2.6.2 Lược khảo các nghiên cứu thực nghiệm về mối liên hệ giữa đặc điểm doanh nghiệp ảnh hưởng đến hoạt động đổi mới sáng tạo ................................................ 18 2.6.2.1 Quy mô doanh nghiệp ................................................................................. 18 2.6.2.2 Loại hình doanh nghiệp .............................................................................. 19 2.6.2.3 Tuổi doanh nghiệp ...................................................................................... 20 2.6.2.4 Vị trí tọa lạc tại khu công nghiệp – khu chế xuất ....................................... 20 2.6.2.5 Tình trạng ngập lụt ...................................................................................... 21 2.6.2.6 Trình độ người lao động ............................................................................. 22 2.6.2.7 Tình trạng vay vốn ...................................................................................... 23 CHƯƠNG 3 - PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .......................................................... 24 3.1 Khung phân tích ................................................................................................... 24 3.2 Mô hình phân tích ................................................................................................. 25 3.3 Các biến phụ thuộc và kiểm soát .......................................................................... 28 3.4 Dữ liệu nghiên cứu ............................................................................................... 36 CHƯƠNG 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ...................................................................... 38 4.1 Tổng quan tình hình doanh nghiệp ....................................................................... 38 4.1.1 Tổng quan về tình hình hoạt động của doanh nghiệp ngành công nghiệp chế biến chế tạo tại TP.HCM ........................................................................................ 38 4.1.2 Tổng quan về tình hình đổi mới sáng tạo của doanh nghiệp từ dữ liệu điều tra ................................................................................................................................ 39 4.2 Tác động của đổi mới sáng tạo lên hiệu quả hoạt động doanh nghiệp................. 43 4.2.1 Đối với toàn ngành công nghiệp chế biến chế tạo ......................................... 43 4.2.2 Đối với 4 ngành công nghiệp trọng điểm của thành phố ............................... 45 4.3 Đánh giá tác động đặc điểm doanh nghiệp lên việc triển khai hoạt động DMST 47 4.3.1 Đối với toàn ngành công nghiệp chế biến chế tạo ......................................... 47 4.3.2 Đối với 4 nhóm ngành công nghiệp chế biến chế tạo trọng điểm TP.HCM . 48 CHƯƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ HÀM Ý CHÍNH SÁCH ............................................... 51
6. 5.1 Kết luận ................................................................................................................ 51 5.2 Hàm ý chính sách ................................................................................................. 52 5.3 Hạn chế nghiên cứu .............................................................................................. 53 5.4 Hướng nghiên cứu tiếp theo ................................................................................. 54 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................................ 1 PHỤ LỤC
7. DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Từ viết tắt Ý nghĩa Tiếng Việt – Tiếng Anh ATT Hiệu quả can thiệp trung bình Avarage Trearment Effect on the Treated CDM Phương pháp của Crepon – Duget – Mairesse DMST Đổi mới sáng tạo Innovation KCX-KCN Khu chế xuất – khu công nghiệp GDP Tổng sản phẩm trong nước Gross Domestic Product GO Giá trị sản xuất Gross Output GRDP Tổng sản phẩm trên địa bàn Gross Regional Domestic Product OECD Tổ chức hợp tác và phát triển kinh tế The Organisation for Economic Co-operation and Development OLS Phương pháp bình phương nhỏ nhất Ordinary least squares PSM Phương pháp kết nối điểm xu hướng Propensity Score Matching Methodology R&D Nghiên cứu và phát triển Research and Developing TFP Tổng năng suất nhân tố tổng hợp Total factor product VA Giá trị tăng thêm Value Added TCTK Tổng cục Thống kê Việt Nam General Statistics office of Viet Nam TP.HCM Thành phố Hồ Chí Minh
8. DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 3. 1: Mô tả các biến trong đánh giá tác động của đổi mới sáng tạo ..................... 35 Bảng 4. 1. Số lượng doanh nghiệp ngành công nghiệp ngành chế biến, chế tạo tại TP.HCM năm 2017 ........................................................................................................ 38 Bảng 4. 2: Số lượng doanh nghiệp toàn ngành công nghiệp chế biến, chế tạo và 4 ngành công nghiệp trọng điểm của TP.HCM ................................................................ 40 Bảng 4. 3: Số lượng doanh nghiệp phân theo loại hình kinh tế ..................................... 40 Bảng 4. 4: Số lượng doanh nghiệp phân theo ngành nghề hoạt động ............................ 41 Bảng 4. 5: Số lượng doanh nghiệp phân bổ theo vị trí tại KCN - KCX ........................ 42 Bảng 4. 6: Mức độ điều khiển thiết bị chính dây chuyển sản xuất của doanh nghiệp ... 43 Bảng 4. 7: Kiểm định sự khác biệt về hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp ngành công nghiệp chế biến, chế tạo ................................................................................................. 44 Bảng 4. 8: Tác động can thiệp bình quân lên đối tượng có triển khai đổi mới sáng tạo (ATT) của doanh nghiệp toàn ngành công nghiệp chế biến, chế tạo TP.HCM ............. 45 Bảng 4. 9: Kiểm định sự khác biệt về hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp 4 ngành công nghiệp trọng điểm TP.HCM .................................................................................. 46 Bảng 4. 10: Tác động can thiệp bình quân lên đối tượng triển khai đổi mới sáng tạo (ATT) doanh nghiệp thuộc 4 ngành công nghiệp trọng điểm Thành phố Hồ Chí Minh ............................................................................................................................... 47 Bảng 4. 11: Ảnh hưởng của các đặc điểm doanh nghiệp lên xác suất triển khai hoạt động đổi mới sáng tạo của toàn ngành công nghiệp chế biến, chế tạo .......................... 48 Bảng 4. 12: Ảnh hưởng của các đặc điểm doanh nghiệp lên xác suất triển khai hoạt động đổi mới sáng tạo của 4 ngành công nghiệp chế biến, chế tạo trọng điểm ............ 49
9. DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 2. 1: Cơ chế tác động của R&D đến TFP doanh nghiệp ....................................... 14 Hình 4. 1: Phân bố điểm xu hướng của toàn ngành công nghiệp chế biến, chế tạo ...... 44 Hình 4. 2: Phân bố điểm xu hướng của 4 ngành công nghiệp trọng điểm của TP.HCM ......................................................................................................................... 46