Luận văn Đánh giá việc chuyển giá đối với doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài tại tỉnh Long An

Nội dung tài liệu: Luận văn Đánh giá việc chuyển giá đối với doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài tại tỉnh Long An

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HỒ CHÍ MINH -------------------------- Trần Phước Hòa ĐÁNH GIÁ VIỆC CHUYỂN GIÁ ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP CÓ VỐN ĐẦU TƯ NƯỚC NGOÀI TẠI TỈNH LONG AN. LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. Hồ Chí Minh - Năm 2016
2. BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM ----------------- KHOA QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC Trần Phước Hòa ĐÁNH GIÁ VIỆC CHUYỂN GIÁ ĐỐI VỚI DOANH NGHIỆP CÓ VỐN ĐẦU TƯ NƯỚC NGOÀI TẠI TỈNH LONG AN. Chuyên ngành : Quản lý nhà nước Mã số : 60340403 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. Diệp Gia Luật TP. Hồ Chí Minh - Năm 2016
3. LỜI CAM ĐOAN ----------- Tôi xin cam đoan Luận văn Thạc sĩ Kinh Tế: “Đánh giá việc chuyển giá đối với doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài tại tỉnh Long An” là công trình nghiên cứu của riêng tôi, có sự hỗ trợ và giúp đỡ của người hướng dẫn khoa học: TS Diệp Gia Luật. Các số liệu phân tích và thông tin sử dụng trong luận văn này đều được thu thập từ những nguồn khác nhau, có nguồn gốc trung thực và được phép công bố. Tác giả Trần Phước Hòa
4. MỤC LỤC CHƯƠNG 1 ..................................................................................................................... 1 BỐI CẢNH CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU .................................................................. 1 1.1. Sự cần thiết của đề tài ............................................................................................... 1 1.2. Mục tiêu nghiên cứu ................................................................................................. 2 1.3. Câu hỏi nghiên cứu. .................................................................................................. 2 1.4. Phạm vi và đơn vị nghiên cứu .................................................................................. 2 1.5. Phương pháp nghiên cứu .......................................................................................... 3 1.6. Cấu trúc luận văn ...................................................................................................... 3 CHƯƠNG 2 ..................................................................................................................... 4 TỔNG QUAN CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ CHUYỂN GIÁ ............................................. 4 2.1 Đầu tư trực tiếp nước ngoài ...................................................................................... 4 2.1.1 Khái niệm FDI ....................................................................................................... 4 2.1.2 Vai trò của FDI ...................................................................................................... 4 2.1.2.1 Đối với nước tiếp nhận đầu tư ............................................................................. 4 2.1.2.2 Đối với nước chủ đầu tư ..................................................................................... 5 2.2 Chuyển giao nội bộ và định giá chuyển giao ........................................................... 5 2.2.1 Khái niệm và phân loại chuyển giao nội bộ .......................................................... 5 2.2.2 Định giá chuyển giao ............................................................................................. 6 2.3 Chuyển giá trong các doanh nghiệp FDI ................................................................... 7 2.3.1. Khái niệm .............................................................................................................. 7 2.3.2. Các dấu hiệu nhận biết hiện tượng chuyển giá ...................................................... 9 2.3.3. Phạm vi chuyển giá ............................................................................................. 10 2.3.4 Nguyên nhân khiến các doanh nghiệp FDI chuyển giá ........................................ 11 2.3.4.1 Động cơ bên trong ............................................................................................ 11 2.3.4.2 Động cơ bên ngoài ............................................................................................ 12 2.3.5 Các phương thức chuyển giá phổ biến ................................................................. 13 2.3.6 Các tác động của chuyển giá ................................................................................ 14 2.3.6.1 Dưới góc độ doanh nghiệp FDI ......................................................................... 14 2.3.6.2 Đối với các quốc gia liên quan .......................................................................... 15 2.4 Nghiên cứu mới về chuyển giá ................................................................................ 18
5. 2.5 Hoạt động chống chuyển giá của một số nước trên thế giới- Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam ................................................................................................................. 18 2.5.1 Kinh nghiệm của Mỹ ............................................................................................ 19 2.5.2 Kinh nghiệm của Trung Quốc .............................................................................. 20 2.5.3 Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam ..................................................................... 22 CHƯƠNG 3 ................................................................................................................... 25 PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG CHUYỂN GIÁ CỦA CÁC DOANH NGHIỆP FDI TẠI LONG AN ..................................................................................................................... 25 3.1 Tình hình đầu tư trực tiếp nước ngoài trên địa bàn tỉnh Long An .......................... 25 3.1.1 Tình hình kinh tế- xã hội tại Long An: ................................................................. 25 3.1.2 Tình hình đầu tư FDI tại Long An ........................................................................ 26 3.2 Tình hình chuyển giá tại Long An ........................................................................... 27 3.2.1 Thực trạng lãi lỗ ................................................................................................... 27 3.2.2 Kiểm soát các doanh nghiệp có hành vi chuyển giá và thu ngân sách nhà nước từ chuyển giá ở tỉnh Long An ............................................................................................ 29 3.2.3 Phân tích một số tình huống kiểm soát hoạt động chuyển giá tại Long An ......... 32 3.2.3.1 Tiến trình thống kê, phân tích............................................................................ 32 3.2.3.2 Kết quả thanh tra chống chuyển giá .................................................................. 33 CHƯƠNG 4 ................................................................................................................... 43 GIẢI PHÁP KIỂM SOÁT CHỐNG CHUYỂN GIÁ ĐỐI VỚI CÁC DOANH NGHIỆP FDI TẠI LONG AN ...................................................................................... 43 4.1 Các giải pháp liên quan đến quản lý thuế, cơ quan Thuế ........................................ 43 4.1.1 Khả năng áp dụng thỏa thuận giá trước trong quản lý thuế ................................. 43 4.1.2 Cam kết thuế quan khi gia nhập WTO và phối hợp giữa các quốc gia chống chuyển giá ...................................................................................................................... 46 4.1.3 Cải cách hành chính, xử phạt đối với hành vi chuyển giá .................................... 48 4.1.4 Giải pháp cưỡng chế ............................................................................................. 49 4.1.5 Một số đề xuất khác .............................................................................................. 51 4.2 Định giá đúng và nhận diện các giao dịch liên kết .................................................. 53 4.2.1 Giải pháp mang tính kỹ thuật ............................................................................... 53 4.2.2 Xây cơ sở dữ liệu giá cả cho các giao dịch .......................................................... 55 4.3 Thỏa thuận trước về giá với doanh nghiệp .............................................................. 56
6. 4.4 Tập trung công tác thanh tra, kiểm tra chống chuyển giá ....................................... 57 4.5 Hoàn thiện hành lang pháp lý về kiểm soát và chống chuyển giá .......................... 58 4.6 Nâng cao trình độ chuyên môn và nghiệp vụ của công chức khu vực FDI ............ 60 4.7 Xây dựng đội ngũ chuyên gia tư vấn ....................................................................... 62 4.8 Ổn định kính tế vĩ mô và ổn định đồng tiền Việt Nam ........................................... 62 CHƯƠNG 5 ................................................................................................................... 64 KẾT LUẬN, KHUYẾN NGHỊ VÀ HƯỚNG NGHIÊN CỨU TIẾP THEO ................ 64 5.1 Kết luận.................................................................................................................... 64 5.2 Khuyến nghị ............................................................................................................ 65 5.3 Những hạn chế của nghiên cứu và hướng nghiên cứu tiếp theo ............................. 65 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO......................................................................67 PHỤ LỤC......................................................................................................................68
7. DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ------------- 1. ALP: Nguyên tắc giá thị trường (The Arm’s – Length Principle) 2. APA: Thỏa thuận Giá định trước 3. CQT: Cơ quan thuế 4. DN: Doanh nghiệp 5. FDI: Đầu tư trực tiếp nước ngoài (Foreign Direct Investment) 6. GDP: Tổng sản phẩm quốc nội (Gross Domestic Product) 7. GNP: Tổng sản phẩm quốc gia (Gross National Product) 8. GTGT: Giá trị gia tăng 9. IMF: Quỹ tiền tệ quốc tế (The International Monetary Fund) 10. IRS: Cơ quan thuế nội địa của Mỹ (Internal Revennue Service) 11. KQHĐKD: Kết quả hoạt động kinh doanh 12. NSNN: Ngân sách nhà nước 13. OECD: Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (The Organisation for Economic Co-operation and Development) 14. RMB: Nhân dân tệ 15. SAT: Cơ quan quản lý thuế của Trung quốc 16. SXKD: Sản xuất kinh doanh 17. TNCN: Thu nhập cá nhân 18. TNDN: Thu nhập doanh nghiệp 19. TNHH: Trách nhiệm hữu hạn 20. TP.HCM: Thành phố Hồ Chí Minh 21. TQ: Trung Quốc 22. USD: Đô la Mỹ 23. VCCI: Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (Vietnam Chamber of Commerce and Industry) 24. VN: Việt Nam 25. VND: Việt Nam đồng 26. WTO: Tổ chức Thương mại Thế giới (The World Trade Organization)
8. DANH MỤC BẢNG SỐ LIỆU ------------- Bảng 3.1 Tổng hợp tình hình khai báo lợi nhuận của các doanh nghiệp FDI trên địa bàn tỉnh Long An ........................................................................................................... 27 Bảng 3.2 Tổng hợp số năm khai báo lỗ của doanh nghiệp FDI tại Long An (giai đoạn 2007- 2014)...................................................................................................................28 Bảng 3.3 Thống kê số dự án đầu tư, loại hình sản xuất kinh doanh và thuế suất thuế TNDN của các quốc gia đầu tư tại Long An ................................................................. 31
9. DANH MỤC HÌNH ------------- Hình 3.1 Biểu đồ khai báo lợi nhuận của doanh nghiệp FDI qua các năm ................... 28 Hình 3.2 Sơ đồ mô tả mối quan hệ liên kết....................................................................40
10. 1 CHƯƠNG 1 BỐI CẢNH CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 1.1. Sự cần thiết của đề tài Trong thời gian qua bên cạnh các doanh nghiệp trong khối Đầu tư nước ngoài (FDI) kinh doanh thật sự không có hiệu quả dẫn đến lỗ thì có những doanh nghiệp thua lỗ (lỗ giả), hoặc lãi thấp mà nguyên nhân là do các doanh nghiệp này sử dụng các quan hệ và giao dịch liên kết để thực hiện chuyển giá. Theo thông báo mới đây của Tổng cục Thuế, trong 8 tháng năm 2014, khi thanh tra, kiểm tra tại hơn 39.000 doanh nghiệp, các cơ quan chức năng đã phát hiện gần 2.000 doanh nghiệp có dấu hiệu chuyển giá, truy thu hơn 1.000 tỷ đồng, giảm lỗ lên tới trên 4.000 tỷ đồng (Tổng cục Thuế, 2014). Theo báo cáo của Bộ Tài chính, trong 9 tháng đầu năm 2014 cơ quan thuế đã tiến hành thanh tra, kiểm tra 1.990 doanh nghiệp lỗ, có dấu hiệu chuyển giá, truy thu, phạt và truy hoàn là 1.559,8 tỷ đồng, giảm lỗ 4.720 tỷ đồng; giảm khấu trừ 99,9 tỷ đồng (Bộ Tài chính, 2014). Như vậy, có thể thấy rằng, tình trạng trốn thuế, chuyển giá của các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) vẫn diễn biến hết sức phức tạp và chưa có dấu hiệu giảm xuống. Đặc biệt, tình trạng nhiều doanh nghiệp FDI luôn khai báo lỗ nhưng vẫn đầu tư, mở rộng sản xuất tại Việt Nam cho thấy cơ quan chức năng cần phải nghiên cứu, đánh giá đối với hành vi gian lận kinh tế này; Đến nay, mặc dù lĩnh vực này đang được Nhà nước và chính quyền các cấp nói chung và ngành thuế nói riêng đã quan tâm nhưng vẫn chưa được cải thiện theo chiều hướng tích cực là do hệ thống pháp luật điều chỉnh đối với hành vi chuyển giá chưa bắt kịp với sự tăng nhanh chóng của nguồn vốn FDI, cũng như các cơ quan của Chính phủ trong những năm qua chưa chú trọng đến việc tập trung cho nhiều nguồn năng lực cho việc kiểm soát đối với hành vi chuyển giá tại các doanh nghiệp thuộc khối này. Ngoài các nguyên nhân nêu trên còn do đa số doanh nghiệp chưa nắm và hiểu được hết các quy định, chính sách về chuyển giá để tiến hành kê khai thuế theo quy định (như thế nào là quan hệ, giao dịch liên kết, không tìm được các thông tin giao dịch độc lập để làm cơ sở xác định giá). Đối với công chức thuế nhất là công chức làm công tác thanh tra, kiểm tra khi được phân công, tham gia thanh tra, kiểm tra vào lĩnh vực này cũng rất ngán ngại, nguyên nhân là trong thời gian qua thực hiện trong lĩnh vực này rất ít, chưa có kinh