Luận văn Đánh giá phân cấp quản lý nhà nước ở địa phương trong công tác đấu thầu dự án đầu tư công

Nội dung tài liệu: Luận văn Đánh giá phân cấp quản lý nhà nước ở địa phương trong công tác đấu thầu dự án đầu tư công

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH CHƢƠNG TRÌNH GIẢNG DẠY KINH TẾ FULBRIGHT ---000--- TRẦN VĂN NINH ĐÁNH GIÁ PHÂN CẤP QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC Ở ĐỊA PHƢƠNG TRONG CÔNG TÁC ĐẤU THẦU DỰ ÁN ĐẦU TƢ CÔNG LUẬN VĂN THẠC SỸ CHÍNH SÁCH CÔNG TP. Hồ Chí Minh – Năm 2017
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH CHƢƠNG TRÌNH GIẢNG DẠY KINH TẾ FULBRIGHT ---00 0--- TRẦN VĂN NINH ĐÁNH GIÁ PHÂN CẤP QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC Ở ĐỊA PHƢƠNG TRONG CÔNG TÁC ĐẤU THẦU DỰ ÁN ĐẦU TƢ CÔNG LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG Chuyên ngành: Chính sách công Mã số: 60340402 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS Phạm Duy Nghĩa TP. Hồ Chí Minh – Năm 2017
3. -i- LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan luận văn này hoàn toàn do tôi thực hiện. Các số liệu sử dụng trong luận văn đều đƣợc tôi trích dẫn với mức độ tin cậy cao nhất trong phạm vi hiểu biết của mình. Luận văn này chủ yếu phục vụ yêu cầu nghiên cứu và không nhất thiết phản ánh quan điểm của Chƣơng trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright hay Trƣờng Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh. TP. Hồ Chí Minh, ngày tháng 4 năm 2017 Tác giả Trần Văn Ninh
4. -ii- LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên, tôi xin chân thành cảm ơn thầy PGS.TS Phạm Duy Nghĩa, ngƣời trực tiếp hƣớng dẫn tôi thực hiện Luận văn. Nhờ sự tận tình, góp ý thẳng thắn và gợi mở vấn đề dƣới góc nhìn đa chiều của Thầy đã giúp tôi có cơ hội hoàn thành đề tài nghiên cứu này. Tôi trân trọng gửi lời tri ân đến Quý thầy, cô tại Chƣơng trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright, những ngƣời đã truyền cảm hứng cho tôi phƣơng pháp tiếp cận vấn đề, tƣ duy nghiên cứu bằng sự tâm huyết và tầm nhìn quốc tế. Tôi xin bày tỏ lòng cảm kích về sự quan tâm, giúp đỡ của các anh chị Lãnh đạo và đồng nghiệp tại Sở Kế hoạch và Đầu tƣ Quảng Ngãi đã tạo điều kiện thuận lợi về thời gian, chia sẻ công việc cho tôi trong suốt thời gian học tập. Cảm ơn các thành viên MPP8, những ngƣời bạn đến từ nhiều vùng miền khác nhau trong cả nƣớc đã hỗ trợ, gắn bó và nỗ lực hết mình vì những giá trị học thuật và trải nghiệm thực tiễn để cùng nhau hƣớng về phía trƣớc. Và cuối cùng, lời biết ơn sâu sắc tôi xin dành cho Gia đình thân yêu của mình, nơi đây luôn là hậu phƣơng vững chắc để tôi yên tâm theo đuổi ƣớc mơ của mình./.
5. -iii- TÓM TẮT Sau hơn 30 năm thực hiện phân cấp quản lý nhà nƣớc, Việt Nam đã đạt đƣợc những thành tựu nhất định, đặc biệt trong lĩnh vực đầu tƣ công nói chung và đấu thầu nói riêng. Quá trình phân cấp quản lý nhà nƣớc trong hoạt động đấu thầu dự án đầu tƣ công diễn tiến theo xu hƣớng CQTW (đại diện là Thủ tƣớng Chính phủ - TTg) trao quyền xuống CQĐP (đại diện là ngƣời quyết định đầu tƣ - NQĐĐT), sau đó NQĐĐT tiếp tục trao quyền cho Chủ đầu tƣ (CĐT). Vai trò của NQĐĐT và CĐT ngày càng nâng cao khi có quyền quyết định các nội dung quan trọng trong hoạt động đấu thầu. Điều này, một mặt tạo điều kiện thuận lợi cho các địa phƣơng chủ động, phản ứng kịp thời trong hoạt động đấu thầu. Nhờ đó, tiết kiệm đƣợc thời gian, sớm đƣa công trình vào khai thác sử dụng, phát huy hiệu quả. Mặt khác, phân cấp mạnh mẽ nhƣng thiếu cơ chế kiểm soát độc lập, cùng với một số quy định chƣa rõ ràng, hiệu lực thực thi hạn chế đã nảy sinh nhiều hệ lụy tiêu cực trong hoạt động đấu thầu. Luận văn này nghiên cứu hiệu quả quá trình phân cấp quản lý nhà nƣớc trong công tác đấu thầu dự án đầu tƣ công với góc nhìn ở địa phƣơng. Trên cơ sở vận dụng khung phân tích đánh giá phân cấp quản lý nhà nƣớc đã đƣợc chấp nhận rộng rãi trong nghiên cứu lý thuyết và thực tiễn để rà soát lại khung pháp lý phân cấp trong hoạt động đấu thầu; đồng thời kết hợp phƣơng pháp điều tra khảo sát nhận diện những bất cập còn tồn tại trong thực tế. Từ những hạn chế đó, tham khảo những kinh nghiệm hay trong hoạt động đấu thầu từ các tổ chức quốc tế có uy tín và một số nƣớc phát triển, đề xuất các khuyến nghị nhằm cải thiện chính sách phân cấp quản lý nhà nƣớc ở địa phƣơng trong công tác đấu thầu tại Việt Nam.
6. -iv- MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ........................................................................................................................ ii TÓM TẮT ............................................................................................................................. iii DANH MỤC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT .......................................................................... vi DANH MỤC BẢNG .......................................................................................................... viii DANH MỤC HỘP .............................................................................................................. viii DANH MỤC HÌNH .............................................................................................................. ix CHƢƠNG 1: BỐI CẢNH VÀ NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ................................................ 1 1.1. Bối cảnh và vấn đề chính sách .................................................................................... 1 1.2. Mục tiêu nghiên cứu và câu hỏi chính sách ................................................................ 3 1.2.1. Mục tiêu nghiên cứu ............................................................................................ 3 1.2.2. Câu hỏi chính sách ............................................................................................... 3 1.3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu .............................................................................. 3 1.4. Phƣơng pháp nghiên cứu ............................................................................................ 3 1.5. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................................. 4 1.5.1. Rà soát khung pháp lý .......................................................................................... 4 1.5.2. Nghiên cứu khảo sát............................................................................................. 4 1.5.3. Tham khảo kinh nghiệm quốc tế .......................................................................... 4 1.6. Nguồn thông tin .......................................................................................................... 5 1.7. Cấu trúc đề tài ............................................................................................................. 5 CHƢƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ KHUNG PHÂN TÍCH .......................................... 6 2.1. Cơ sở lý thuyết ............................................................................................................ 6 2.1.1. Lý thuyết phân cấp quản lý nhà nƣớc .................................................................. 6 2.1.2. Tiến trình phân cấp quản lý nhà nƣớc tại Việt Nam ............................................ 8 2.1.3. Phân cấp quản lý nhà nƣớc trong công tác đấu thầu .......................................... 10 2.2. Khung phân tích ........................................................................................................ 12 CHƢƠNG 3: QUÁ TRÌNH PHÂN CẤP QUẢN LÝ NHÀ NƢỚC Ở ĐỊA PHƢƠNG TRONG CÔNG TÁC ĐẤU THẦU DỰ ÁN ĐẦU TƢ CÔNG .......................................... 14 3.1. Một số khái niệm liên quan ....................................................................................... 14 3.2. Quy trình đấu thầu dự án đầu tƣ công ....................................................................... 16 3.3. Các nội dung chủ yếu đƣợc phân cấp trong đấu thầu ............................................... 17 3.4. Khái quát lịch sử phân cấp đấu thầu dự án đầu tƣ công ở địa phƣơng ..................... 17
7. -v- CHƢƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ............................................................................ 23 4.1. Đánh giá phân cấp ..................................................................................................... 23 4.1.1. Thành công ........................................................................................................ 23 4.1.2. Hạn chế .............................................................................................................. 24 4.1.2.1 Khả năng thực hiện ....................................................................................... 24 4.1.2.2. Minh bạch thông tin ..................................................................................... 27 4.1.2.3. Sự tham gia của ngƣời dân .......................................................................... 30 4.1.2.4. Trách nhiệm giải trình .................................................................................. 32 4.1.2.5. Giám sát, kiểm tra của cơ quan cấp trên ...................................................... 33 4.2. Tham khảo kinh nghiệm quốc tế ............................................................................... 37 4.2.1. Tổ chức minh bạch quốc tế (TI) ........................................................................ 37 4.2.2. Ngân hàng thế giới (WB) ................................................................................... 39 4.2.3. Hàn Quốc ........................................................................................................... 39 4.2.4. Singapore ........................................................................................................... 40 CHƢƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ CHÍNH SÁCH ...................................... 41 5.1. Kết luận ..................................................................................................................... 41 5.2. Khuyến nghị chính sách ............................................................................................ 42 5.2.1. Giải pháp kỹ thuật .............................................................................................. 42 5.2.2. Giải pháp chính sách .......................................................................................... 42 5.2.3. Giải pháp chính trị ............................................................................................. 43 TÀI LIỆU KHAM KHẢO ................................................................................................... 44 PHỤ LỤC ............................................................................................................................ 48 Phụ lục 1: Định nghĩa nguồn vốn đầu tƣ công................................................................. 48 Phụ lục 2. Không bán HSMT ........................................................................................... 48 Phụ lục 3. Cài cắm HSMT ............................................................................................... 49 Phụ lục 4. Tham gia thực hiện của cộng đồng ................................................................. 49 Phụ lục 5. Quy định trách nhiệm giải trình trong hoạt động đấu thầu ............................. 49 Phụ lục 6. Chỉ định thầu ................................................................................................... 50 Phụ lục 7. Quy trình thiết kế mẫu khảo sát ...................................................................... 50 Phụ lục 8. Thiết kế mẫu khảo sát ..................................................................................... 51 Phụ lục 9. Đặc điểm mẫu khảo sát ................................................................................... 52
8. -vi- DANH MỤC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Tên tiếng Anh Tên tiếng Việt ADB Asian Development Bank Ngân hàng Phát triển Châu Á BQL Project Management Unit Ban quản lý CĐT Investor Chủ đầu tƣ CQĐP Local government Chính quyền địa phƣơng CQTW Central government Chính quyền trung ƣơng et al et alii/alia và những cộng sự HSDT Bids Hồ sơ dự thầu HSMT Bidding documents Hồ sơ mời thầu KHLCNT Tendering plan Kế hoạch lựa chọn nhà thầu KQLCNT Results of selection of contractor Kết quả lựa chọn nhà thầu Luật Đấu thầu Law on Bidding 2005 Luật Đấu thầu số 61/2005/QH11 2005 ngày 29/11/2005 Luật Đấu thầu Law on Bidding 2013 Luật Đấu thầu số 43/2013/QH13 2013 ngày 26/11/2013 Luật số Law No.38/2009 Luật số 38/2009/QH12 ngày 38/2009 19/6/2009 sửa đổi, bổ sung một số điều của các luật liên quan đến đầu tƣ xây dựng cơ bản
9. -vii- Nghị quyết số Resolution No.08/2004/NQ-CP Nghị quyết số 08/2004/NQ-CP 08/2004/NQ-CP ngày 30/6/2004 của Chính phủ về tiếp tục đẩy mạnh phân cấp quản lý nhà nƣớc giữa Chính phủ và chính quyền tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ƣơng NQĐĐT Authorized person Ngƣời quyết định đầu tƣ OECD Organization for Economic Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh Cooperation and Development tế TI Transparency International Tổ chức minh bạch quốc tế TTg Prime Minister Thủ tƣớng Chính phủ UBND People’s Committee Ủy ban nhân dân WB World Bank Ngân hàng Thế giới
10. -viii- DANH MỤC BẢNG Bảng 3.1. Thẩm quyền phê duyệt trong Nghị định số 43/CP .............................................. 18 Bảng 3.2. Phân cấp đấu thầu theo Luật Đấu thầu 2005 ....................................................... 20 Bảng 3.3. Phân cấp đấu đầu theo Luật Đấu thầu 2013 ........................................................ 21 Bảng 3.4. Tổng kết quá trình phân cấp trong đấu thầu ........................................................ 22 DANH MỤC HỘP Hộp 4.1. Năng lực của CĐT ................................................................................................ 26 Hộp 4.2. Cân bằng Thu – Chi ngân sách địa phƣơng .......................................................... 28 Hộp 4.3. Đạo đức ngƣời làm công tác đấu thầu .................................................................. 35