Luận văn Công tác xã hội nhóm nhằm giảm thiểu bất bình đẳng giới về phân công lao động trong gia đình viên chức tại xã Cộng hòa, huyện Quốc Oai, Thành phố Hà Nội

Nội dung tài liệu: Luận văn Công tác xã hội nhóm nhằm giảm thiểu bất bình đẳng giới về phân công lao động trong gia đình viên chức tại xã Cộng hòa, huyện Quốc Oai, Thành phố Hà Nội

1. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN VƢƠNG MINH HUYỀN CÔNG TÁC XÃ HỘI NHÓM NHẰM GIẢM THIỂU BẤT BÌNH ĐẲNG GIỚI VỀ PHÂN CÔNG LAO ĐỘNG TRONG GIA ĐÌNH VIÊN CHỨC TẠI XÃ CỘNG HÒA, HUYỆN QUỐC OAI, THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SỸ CÔNG TÁC XÃ HỘI Hà Nội - 2020
2. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN VƢƠNG MINH HUYỀN CÔNG TÁC XÃ HỘI NHÓM NHẰM GIẢM THIỂU BẤT BÌNH ĐẲNG GIỚI VỀ PHÂN CÔNG LAO ĐỘNG TRONG GIA ĐÌNH VIÊN CHỨC TẠI XÃ CỘNG HÒA, HUYỆN QUỐC OAI, THÀNH PHỐ HÀ NỘI Chuyên ngành : Công tác xã hội Mã số : 60900101 LUẬN VĂN THẠC SỸ CÔNG TÁC XÃ HỘI Ngươig hướng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN THỊ THÁI LAN Hà Nội – 2020
3. i LỜI CẢM ƠN Để có thể hoàn thành đề tài luận văn này, tôi xin gửi lời cảm ơn tới các thầy cô trong khoa Xã hội học, trường Đại học khoa học xã hội và nhân văn, đặc biệt là PGS. TS. Nguyễn Thị Thái Lan - người đã tận tình giúp đỡ, chỉ bảo, động viên tôi trong suốt quá trình tôi thực hiện đề tài. Tôi xin gửi lời cám ơn tới chính quyền địa phương tại xã Cộng Hòa, huyện Quốc Oai, thành phố Hà Nội, các cán bộ tại địa phương và các khách thể nghiên cứu của tôi đã luôn tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và thực hiện đề tài của mình. Xin chân thành cám ơn! Hà Nội, tháng 11 năm 2020
4. ii MỤC TỪ VIẾT TẮT STT Nội dung Viết tắt 1 Công tác xã hội CTXH 2 Phân công lao động PCLĐ 3 Bình đẳng giới BĐG
5. iii DANH MỤC BẢNG SỐ LIỆU Biểu đồ 2.1: Biểu đồ thể hiện độ tuổi của khách thể nghiên cứu ..................................................... 34 Bảng 2.1: Quan điểm của hai giới về việc phân công lao động trong gia đình ................................ 36 Bảng 2.2: Người chịu trách nhiệm chính trong các công việc gia đình ........................................... 38 Biểu đồ 2.2. Thời gian tham gia các công việc trong gia đình của vợ và chồng(Đơn vị: ĐTB) ...... 40 Biểu đồ 2.3. Thời gian nghỉ ngơi của chồng và vợ (tính từ 6h-18 hằng ngày (Đơn vị: ĐTB) ......... 40 Bảng 2.3: Các hoạt động của vợ và chồng sau khi kết thúc công việc ngoài xã hội ........................ 41 Bảng 2.4: Mức độ tham gia công việc nội trợ của vợ và chồng ....................................................... 42 Bảng 2.5: Mức độ tham gia công việc chăm sóc và giáo dục con cái của chồng và vợ .................. 44 Bảng 2.6: Mức độ tham gia các công việc cộng đồng của chồng và vợ .......................................... 45 Bảng 2.7: Quyền quyết định các công việc trong gia đình .............................................................. 46 Bảng 2.8: Mức độ ảnh hưởng của các yếu tố trong việc phân công lao động trong gia đình ......... 48 Bảng 3.1: Kế hoạch hoạt động nhóm ............................................................................................... 56 Bảng 3.2: Quan điểm của hai giới về việc phân công lao động trong gia đình trước và sau khi áp dụng tiến trình CTXH nhóm ............................................................................................................ 59 Bảng 3.3: Quan điểm về việc ai là người chịu trách nhiệm chính trong các công việc gia đình ..... 61
6. iv DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1: Biểu đồ thể hiện độ tuổi của khách thể nghiên cứu.............................. 34 Biểu đồ 2.2. Thời gian tham gia các công việc trong gia đình của vợ và chồng ...... 40 Biểu đồ 2.3. Thời gian nghỉ ngơi của chồng và vợ (tính từ 6h-18 hằng ngày .......... 40
7. v MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ i MỤC TỪ VIẾT TẮT ............................................................................................... ii DANH MỤC BẢNG SỐ LIỆU ............................................................................... iii DANH MỤC BIỂU ĐỒ ........................................................................................... iv MỤC LỤC .................................................................................................................. v PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................ 1 PHẦN NỘI DUNG .................................................................................................. 14 CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN ............................................................................ 14 1.1.Các khái niệm công cụ ........................................................................................ 14 1.1.1. Phân công lao động theo giới .......................................................................... 14 1.1.2. Gia đình viên chức .......................................................................................... 17 1.1.3Phân công lao động trong gia đình viên chức ................................................... 18 1.2.Công tác xã hội nhóm ......................................................................................... 19 1.2.1.Công tác xã hội ................................................................................................. 19 1.2.2.Công tác xã hội nhóm ...................................................................................... 20 1.2.3.Công tác xã hội nhóm nhằm giảm thiểu bất bình đẳng giới trong phân công lao động trong gia đình viên chức. ............................................................................ 22 1.2.4.Một số lý thuyết vận dụng trong công tác xã hội nhóm ................................... 22 1.3.Biểu hiện của sự phân công lao động theo giới trong gia đình viên chức ............... 25 1.3.1.Nhận thức về phân công lao động theo giới trong gia đình viên chức: ................ 25 1.3.2.Phân công lao động trong gia đình viên chức theo các nhóm công việc: ........ 25 1.4.Các yếu tố ảnh hưởng đến việc phân công lao động trong gia đình viên chức ....... 28 Tiểu kết chƣơng 1:................................................................................................... 31
8. vi CHƢƠNG 2:THỰC TRẠNG CỦA VIỆC PHÂN CÔNG LAO ĐỘNG TRONG GIA ĐÌNH VIÊN CHỨC TẠI XÃ CỘNG HÒA, HUYỆN QUỐC OAI, THÀNH PHỐ HÀ NỘI ........................................................................................... 32 2.1. Mô tả địa bàn nghiên cứu. .................................................................................. 32 2.1.1 Điều kiện tự nhiên ............................................................................................ 32 2.1.2 Điều kiện kinh tế - xã hội ................................................................................. 32 2.2. Thực trạng trong phân công lao động trong gia đình viên chức tại xã Cộng Hòa, huyện Quốc Oai, thành phố Hà Nội. ......................................................................... 33 2.2.1. Mô tả khách thể nghiên cứu và thang đo ........................................................ 33 2.2.2. Phân công lao động theo giới trong gia đình viên chức tại xã Cộng Hòa, huyện Quốc Oai, thành phố Hà Nội .......................................................................... 35 2.3. Những yếu tố ảnh hưởng đến việc phân công lao động trong gia đình ............. 47 Tiểu kết chƣơng 2:................................................................................................... 50 CHƢƠNG 3:ỨNG DỤNG PHƢƠNG PHÁP CÔNG TÁC XÃ HỘI NHÓM ... 51 3.1. Căn cứ lựa chọn phương pháp Công tác xã hội nhóm ....................................... 51 3.2. Tiến trình công tác xã hội nhóm ........................................................................ 52 3.3. Kết quả đạt được ................................................................................................ 58 3.4. Đánh giá chung quá trình áp dụng tiến trình CTXH nhóm ................................ 62 PHẦN KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................. 65 1. Kết luận ................................................................................................................. 65 2.Khuyến nghị ........................................................................................................... 65 2.1.Đối với gia đình, các cặp vợ chồng ..................................................................... 66 2.2.Đối với chính quyền địa phương xã Cộng Hòa .................................................. 66 2.3.Đối với nhân viên CTXH .................................................................................... 66 2.4.Đối với Vụ Bình đẳng giới – Bộ Lao động thương binh và xã hội .................... 68 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................... 69 PHỤ LỤC
9. 1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Trong các quan hệ giữa con người với con người thì mối quan hệ giữa giới nam và giới nữ trong gia đình có ý nghĩa quan trọng và có tính chất đặc biệt. Đó là mối quan hệ tình cảm có tính riêng tư, cá nhân diễn ra trong cuộc sống sinh hoạt hàng ngày giữa vợ và chồng, đồng thời lại có tính xã hội sâu sắc và rộng lớn. Khi nói đến mối quan hệ giữa hai giới là nói đến trách nhiệm, quyền hạn và nghĩa vụ của nam giới và nữ giới. Ngoài ra, mối quan hệ giữa hai giới còn thể hiện vị trí, vai trò và địa vị xã hội của mình một cách công bằng và ngang nhau về cơ hội. Yếu tố giới luôn được đề cập đến ở tất cả các lĩnh vực. Đây là loại hình phân công lao động xã hội xuất hiện rất sớm trong lịch sử loài người, chúng phản ánh bản chất mối quan hệ xã hội giữa phụ nữ và nam giới cũng như trình độ phát triển kinh tế xã hội của các xã hội khác nhau. Trong những thập kỷ qua, vấn đề này đã thu hút sự quan tâm nghiên cứu của nhiều nhà khoa học và các nhà làm chính sách. Trên thế giới đã có rất nhiều những công trình nghiên cứu về bất bình đẳng giới trong phân công lao động, nhưng chủ yếu là tập trung nghiên cứu về thực trạng bất bình đẳng giới trong gia đình mà chưa đề cập đến góc nhìn từ Công tác xã hội. Theo Công ước loại bỏ mọi hình thức phân biệt đối xử với phụ nữ (CADEW) [47]chỉ ra gánh nặng của phụ nữ phải chịu trung bình từ các nước đang phát triển là 53% và các nước công nghiệp đang phát triển là 51%. Song, chỉ có tổng số thời gian lao động của nam giới và nữ giới là thuộc về kinh tế, nửa kia là lao động trong gia đình hoặc các hoạt động trong cộng đồng mà trong đó thường là hoạt động nội trợ và chăm sóc con cái phụ nữ phải đảm nhiệm. Tại Việt Nam, mục tiêu xây dựng mối quan hệ bình đẳng giữa nam giới và nữ giới trong phạm vi gia đình và xã hội đã được xác định ngay từ khi Đảng cộng sản và Nhà nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa ra đời. Trong Chánh cương vắn tắt của Đảng do Chủ tịch Hồ Chí Minh soạn thảo đã tuyên bố “nam nữ bình quyền”. Từ đó đến nay, vấn đề bình đẳng nam nữ, bình đẳng giới tiếp tục được Đảng và Nhà nước tích cực chỉ đạo và triển khai thực hiện. Sự ra đời và triển khai trong thực tế của
10. 2 nhiều chính sách, pháp luật, tiêu biểu là Luật Bình đẳng giới (2006), Luật Hôn nhân và gia đình, Luật phòng chống bạo lực gia đình là những minh chứng thể hiện sự phát triển ngày càng cao về nhận thức cũng như sự cam kết của Đảng và Nhà nước trong thực hiện bình đẳng giới. Việc nâng cao chất lượng cuộc sống trong gia đình, sự công bằng khi phân công lao động trong gia đình giữa hai giới cũng là một trong những mục tiêu lớn trong chiến lược thực hiện bình đẳng giới ở nước ta. Mục tiêu này không chỉ là trách nhiệm của đoàn thể, cơ quan hay của một giới, một gia đình mà là của toàn xã hội. Công tác xã hội là một ngành khoa học ứng dụng, một hoạt động chuyên nghiệp trong đó nhân viên công tác xã hội cần sử dụng những kiến thức, kĩ năng của mình để hỗ trợ cá nhân, nhóm, cộng đồng yếu thế trong xã hội nhằm phát huy những tiềm năng của họ, giúp họ tự vươn lên trong cuộc sống. Nhóm phụ nữ đang là nạn nhân của bất bình đẳng giới và đó chính là đối tượng của công tác xã hội. Tại xã Cộng Hòa, huyện Quốc Oai, thành phố Hà Nội, công tác thực hiện bình đẳng giới, đặc biệt là việc bình đẳng giới trong lĩnh vực phân công lao động trong gia đình ngày càng được nâng cao bởi trình độ học vấn cũng như chất lượng cuộc sống ổn định hơn. Song, bên cạnh đó vẫn tồn tại khá nhiều những bất cập. Nguyên nhân chủ yếu là do nhận thức của người dân vẫn ảnh hưởng bởi lối tư tưởng và quan niệm cũ [47]. Tính đến thời điểm hiện tại, xã Cộng Hòa chưa có một công trình nghiên cứu nào về vấn đề bình đẳng giới, đặc biệt là theo hướng tiếp cận công tác xã hội. Chủ yếu nâng cao nhận thức của người dân về bình đẳng giới thông qua truyền thông và tập huấn. Trên thực tế, các nghiên cứu về bình đẳng giới chủ yếu dựa trên nghiên cứu xã hội học và đưa ra kết quả của thực trạng bất bình đẳng giới trong phân công lao động trong gia đình. Trên phương diện công tác xã hội, có rất ít các công trình nghiên cứu về bình đẳng giới hoặc có nhưng khách thể nghiên cứu của họ chủ yếu là bình đẳng giới trong doanh nghiệp, chính trị Hơn nữa, cũng chưa có công trình nghiên cứu nào ứng dụng phương pháp công tác xã hội nhằm giảm thiểu bất bình đẳng giới trong phân công lao động trong gia đình, đặc biệt là gia đình viên chức.