Luận văn Can thiệp cho một trường hợp trẻ 7 tuổi có rối loạn lo âu phân ly

Nội dung tài liệu: Luận văn Can thiệp cho một trường hợp trẻ 7 tuổi có rối loạn lo âu phân ly

1. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ------------------------------------------ MAI KHÁNH LINH CAN THIỆP CHO MỘT TRƢỜNG HỢP TRẺ 7 TUỔI CÓ RỐI LOẠN LO ÂU PHÂN LY LUẬN VĂN THẠC SĨ TÂM LÝ HỌC Hà Nội -2020
2. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ------------------------------------------ MAI KHÁNH LINH CAN THIỆP CHO MỘT TRƢỜNG HỢP TRẺ 7 TUỔI CÓ RỐI LOẠN LO ÂU PHÂN LY Chuyên ngành: Tâm lý học lâm sàng ứng dụng Mã số: Thí Điểm LUẬN VĂN THẠC SĨ TÂM LÝ HỌC Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. TRẦN THÀNH NAM Hà Nội -2020
3. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi dưới sự hướng dẫn của PGS. TS. Trần Thành Nam. Các kết quả nêu trong luận văn chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Những số liệu, trích dẫn trong luận văn đảm bảo tính trung thực, tin cậy và chính xác. Hà Nội, ngày 10 tháng 03 năm 2020 Học viên Mai Khánh Linh
4. LỜI CẢM ƠN Với tình cảm chân thành và lòng biết ơn sâu sắc, cho phép tôi gửi lời cảm ơn chân thành nhất tới: Trường Đại học khoa học xã hội và nhân văn, các thầy cô trong khoa Tâm lý học - các giảng viên đã tận tình giảng dạy và tạo mọi điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Đặc biệt tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến người hướng dẫn luận văn PGS.TS Trần Thành Nam– giảng viên đã truyền cảm hứng về thái độ, đạo đức hành nghề cho tôi và cũng là người đã tận tình hướng dẫn, chỉ bảo và giúp đỡ, động viên tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Cảm ơn những người bạn - đồng nghiệp đã cùng tôi trao đổi và về chuyên môn. Cảm ơn gia đình đã động viên, khích lệ và giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu khoa học, cảm ơn thân chủ của tôi đã đồng ý để tôi đưa quá trình làm việc vào trong luận văn. Mặc dù đã cố gắng rất nhiều, nhưng luận văn không tránh khỏi những thiếu sót; tác giả rất mong nhận được sự thông cảm, chỉ dẫn, giúp đỡ và đóng góp ý kiến của các nhà khoa học, của quý thầy cô và các bạn đồng nghiệp. Xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày 10 tháng 03 năm 2020 Học viên Mai Khánh Linh
5. MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU ........................................................................................................ 1 1. Lý do chọn ca lâm sàng. .......................................................................................... 1 2. Nhiệm vụ nghiên cứu. ............................................................................................. 2 3. Khách thể nghiên cứu:............................................................................................. 2 4. Nhiệm vụ nghiên cứu: ............................................................................................. 2 5. Khách thể nghiên cứu :............................................................................................ 2 6. Phương pháp nghiên cứu ......................................................................................... 3 CHƢƠNG 1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ LO ÂU PHÂN LY Ở TRẺ EM ..................................................................................................................................... 5 1.1. Điểm luận một số nghiên cứu về lo âu phân ly ở trẻ em ..................................... 5 1.1.1 . Các hướng nghiên cứu về tỉ lệ dịch tễ, biểu hiện và nguyên nhân của lo âu phân ly. ........................................................................................................................ 5 1.1.2. Các nghiên cứu về đánh giá và can thiệp lo âu phân ly ở trẻ em. .................... 8 1.2. Khái niệm cơ bản ............................................................................................... 21 1.2.1. Rối loạn lo âu: ................................................................................................. 21 1.2.2 Khái niệm về rối loạn lo âu phân ly ................................................................. 21 1.2.3 Rối loạn lo âu phân ly theo các tiếp cận lý thuyết tâm lý. .............................. 21 1.2.4. Các tiêu chuẩn chẩn đoán lo âu phân ly ........................................................ 28 1.2.5. Đặc điểm của trẻ mắc lo âu phân ly. .............................................................. 32 1.3. Phương pháp can thiệp rối loạn lo âu phân ly. ................................................... 38 CHƢƠNG 2: CAN THIỆP CHO MỘT TRƢỜNG HỢP TRẺ 7 TUỔI CÓ RỐI LOẠN LO ÂU PHÂN LY ....................................................................................... 41 2.1 Thông tin chung về thân chủ ............................................................................... 41 2.1.1. Thông tin về hành chính .................................................................................. 41
6. 2.1.2. Những lý do thăm khám .................................................................................. 41 2.1.3. Hoàn cảnh gặp gỡ. .......................................................................................... 41 2.1.4. Ấn tượng chung về thân chủ ............................................................................ 42 2.2. Các vấn đề đạo đức và hạn chế trong nghiên cứu .............................................. 42 2.2.1. Vấn đề đạo đức trong nghiên cứu ................................................................... 42 2.2.2. Hạn chế trong nghiên cứu ............................................................................... 42 2.3. Đánh giá ............................................................................................................ 43 2.3.1. Mô tả ca ........................................................................................................... 43 2.3.2. Đánh giá vấn đề sơ bộ..................................................................................... 45 2.3.3. Kết luận chung của chẩn đoán. ....................................................................... 49 2.3.4. Cá nhân hóa định hình trường hợp. ............................................................... 49 2.4. Lập kế hoạch can thiệp ....................................................................................... 53 2.4.1.Xác định mục tiêu ............................................................................................. 53 2.4.2.Kế hoạch can thiệp ........................................................................................... 53 2.5. Thực hiện can thiệp ............................................................................................ 54 2.6. Đánh giá hiệu quả can thiệp ............................................................................... 78 2.6.1. Cách thức đánh giá và các công cụ lâm sàng sử dụng để đánh giá ............... 80 2.6.2. Kết quả đánh giá sau can thiệp và điều trị rối loạn lo âu phân ly. ................ 80 2.7. Kết thúc ca và theo dõi sau can thiệp ................................................................. 81 2.7.1. Tình trạng hiện thời của thân chủ ................................................................... 81 2.7.2. Kế hoạch theo dõi sau trị liệu ......................................................................... 81 2.8. Bàn luận chung ................................................................................................... 81 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ......................................................................... 83 TÀI LIỆU THAM KHẢO ...................................................................................... 85
7. DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 1: Kết quả thang đánh giá các vấn đề tâm lý và phát triển của trẻ em Việt Nam ( CBCL) Bảng 2: Kết quả thang đánh giá Lo âu SPENCE ( SCAS).
8. DANH MỤC HÌNH ẢNH ĐÍNH KÈM Tranh 1: Vẽ tranh bữa cơm gia đình Tranh 2: Vẽ tranh lớp học của em
9. DANH MỤC VIẾT TẮT SAD : Rối loạn lo âu phân ly CBCL : Thang đánh giá các vấn đề tâm lý và phát triển của trẻ em Việt Nam. SCAS: Thang đánh giá lo âu Spence CBT: Trị liệu nhận thức hành vi Nh: Tên mẹ trẻ ( đã được thay đổi) Kh.H: tên trẻ (đã được thay đổi) Kh.V: tên chị gái ( đã được thay đổi) H: Tên em con chú của trẻ ( đã được thay đổi). HT: tên bạn trẻ (đã được thay đổi) NTL: nhà tâm lý
10. PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn ca lâm sàng. Theo các nghiên cứu dịch tễ học trong xã hội khoảng từ 2-5% trong mẫu dân số chung và 29-45% trong mẫu dân số lâm sàng mắc rối loạn lo âu phân ly. Nếu không được hỗ trợ kịp thời sẽ có 1/3 trẻ có rối loạn lo âu phân ly sẽ có chẩn đoán thêm là rối loạn lo âu toàn thể, trong giai đoạn phát triển sau này, 1/3 trong số đó có thể phát triển thành rối loạn trầm cảm. Có từ 1 – 3% trẻ trong độ tuổi đến trường từ chối đi học trong mỗi năm học, khoảng 8% học sinh từ chối đi học ở một thời điểm nào đó trong suốt quãng đời đi học và đây là nguyên nhân thường gặp thứ 3 gây cho trẻ thất bại trong học tập, chiếm 5% các lý do đến khám với bác sĩ tâm thần, nhà tâm lý. Có khoảng 1/3 trẻ có giai đoạn đã từng từ chối đi học sẽ có thêm 1 giai đoạn nữa có thể diễn biến sang trầm cảm, một số nghiên cứu ghi nhận từ chối đi học hay gặp ở nữ hơn, một số còn lại cho là tỉ lệ nam , nữ là ngang nhau, đỉnh tuổi khởi phát là 6 – 7 tuổi, 10 – 11 tuổi và 14 – 15 tuổi, tương ứng với các thời điểm chuyển tiếp giữa các cấp học, thay đổi trường , rối loạn lo âu phân ly trẻ có thể gặp ở mọi thành phần kinh tế – xã hội khác nhau [1]. Theo nghiên cứu có hơn 50% trẻ từ chối đi học có các rối loạn hành vi khác và 75% trẻ từ chối đi học có rối loạn lo âu thường gặp là lo âu phân ly ở các học sinh tiểu học và ám ảnh sợ khoảng trống, hoặc ám ảnh sợ xã hội ở trẻ lớn và trẻ càng lớn càng nhiều khả năng bị trầm cảm. Như vậy, nếu không được kịp thời phát hiện và hỗ trợ trẻ rối loạn lo âu phân ly sẽ có nhưng diễn biến trầm trọng hơn ảnh hưởng rất lớn đến quá trình học tập, nhận thức, hành vi, và phát triển tâm lý sau này [2]. Trong quá trình thực tập tại cơ sở Viện Nhi Trung ương, tôi đã làm việc với một trường hợp học sinh tiểu học từ chối đi học, trẻ lăn ra nhà, ôm chân, khóc, nhập viện trong tình trạng bồn chồn lo âu, cả đêm không ngủ, trở lên bám mẹ, các câu chuyện em kể không rõ ràng, rất lộn xộn, khí sắc nhợt nhạt, mệt mỏi, rất dễ khóc, hỏi chuyện trẻ không nói, nhắc lại cảm giác sợ đi học rất nhiều, tay nắm chặt rất hồi hộp. Trẻ được khám và chẩn đoán bởi bác sĩ tâm thần cần điều trị và hỗ trợ tâm lý sau khi nhập viện và uống thuốc- gia đình trẻ mong muốn được hỗ trợ trị liệu tâm lý 1