Luận văn Cải thiện sinh kế hộ dân tộc Khmer nghèo tình huống nghiên cứu tại huyện Tịnh Biên, tỉnh An Giang

Nội dung tài liệu: Luận văn Cải thiện sinh kế hộ dân tộc Khmer nghèo tình huống nghiên cứu tại huyện Tịnh Biên, tỉnh An Giang

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍNH MINH CHƢƠNG TRÌNH GIẢNG DẠY KINH TẾ FULBRIGHT TRẦN KHÁNH DUNG CẢI THIỆN SINH KẾ HỘ DÂN TỘC KHMER NGHÈO TÌNH HUỐNG NGHIÊN CỨU TẠI HUYỆN TỊNH BIÊN, TỈNH AN GIANG LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2017
2. Ộ GI O ỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH CHƢƠNG TRÌNH GIẢNG DẠY KINH TẾ FULBRIGHT ---------------------------- TRẦN H NH UNG CẢI THIỆN SINH Ế HỘ N TỘC HM R NGHÈO TÌNH HUỐNG NGHI N CỨU TẠI HU ỆN TỊNH I N, TỈNH AN GIANG LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH S CH CÔNG Chuyên ngành: Chính sách công Mã số: 60340402 NGƢỜI HƢỚNG N HOA HỌC TS. MALCOLM MCPHERSON TS. ĐINH VŨ TRANG NG N TP. HỒ CHÍ MINH, NĂM 2017
3. i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn này hoàn toàn do tôi thực hiện. Các đoạn trích dẫn và số liệu sử dụng trong luận văn đều được dẫn nguồn và có độ chính xác cao nhất trong phạm vi hiểu biết của tôi. Luận văn này không nhất thiết phản ánh quan điểm của Trường Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh hay Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright. Thành phố Hồ Chí Minh, ngày tháng năm 2017 Tác giả Tr n hánh ung
4. ii LỜI CẢM TẠ Tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến Quý Th y, Cô tại Chương trình giảng dạy Kinh tế Fulbright đã nhiệt tình giảng dạy, hướng dẫn và giúp đỡ tôi trong suốt thời gian học tập, nghiên cứu. Tôi xin chân thành cảm ơn TS. Đinh V Trang gân và TS. Malcolm McPherson đã trực tiếp hướng dẫn tôi thực hiện nghiên cứu này. Quý Th y/Cô đã tận tình chia sẻ cho tôi những kiến thức và kinh nghiệm quý báu trong lĩnh vực nghiên cứu. Tôi xin đặc biệt cảm ơn Th y Phạm uy ghĩa, Th y Nguyễn Văn Giáp, Th y Lê Việt Phú đã khơi gợi, góp ý để tôi có thể đưa ra định hướng nghiên cứu phù hợp. Tôi c ng xin gửi lời cảm ơn đến Anh Trương Minh Hòa, Chị Phạm Hoàng Minh Ngọc và các Anh/Chị tại Chương trình giảng dạy Kinh tế Fulbright đã hỗ trợ tôi về kỹ thuật và các thủ tục hành chính trong quá trình thực hiện luận văn. Bên cạnh đó, tôi c ng chân thành cảm ơn tất cả các Anh, Chị, Em học viên khóa MPP7, MPP8 đã chia sẻ, hỗ trợ, động viên, giúp đỡ để tôi có thể hoàn thành đề tài nghiên cứu. Ngoài ra, tôi xin gửi lời cảm ơn đến các Cô/Chú/Anh/Chị và các hộ dân tại ấp Tân Hiệp, ấp Tân Thuận thuộc xã Tân ợi; ấp a Xoài, ấp Vĩnh Thượng thuộc xã An Cư và ấp M ng Rò, ấp Srây Sakốth thuộc xã Văn Giáo c ng các anh/chị cán bộ giảm ngh o ở 3 xã đã hỗ trợ tôi trong quá trình nghiên cứu tại địa phương. Cuối cùng, tôi xin cảm ơn Gia đình, Trường Đại học C n Thơ và Quý Th y, Cô, Quý đồng nghiệp đã tạo điều kiện và giúp đỡ tôi trong thời gian tham gia khóa học Chính sách công tại Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright. Tr n hánh ung Học viên MMP8 – Chương trình giảng dạy Kinh tế Fulbright
5. iii T M TẮT Nghiên cứu được thực hiện tại 3 xã Tân Lợi, An Cư và Văn Giáo thuộc huyện Tịnh Biên, tỉnh An Giang, đặc biệt điển hình địa bàn có các ấp đặc biệt khó khăn theo phê duyệt của Chương trình 135 theo quyết định 75/QĐ-UBDT. Các chính sách giảm nghèo bền vững, chính sách đặc thù áp dụng cho vùng miền núi, biên giới được áp dụng nhiều năm qua vẫn chưa đưa ra được kết quả khả quan cho H T hmer thoát ngh o. o đó, trên góc độ sinh kế, tác giả đã thực hiện nghiên cứu này dựa trên khung phân tích sinh kế bền vững của Bộ phát triển Vương quốc Anh ( FI ) cho nhóm đối tượng HDT Khmer nghèo, kết quả nghiên cứu cho thấy: Trình độ học vấn thấp và nhận thức về giáo dục chưa cao, thiếu việc làm và những bất cập từ chính sách đào tạo nghề ở địa phương làm cho các HDT Khmer nghèo gặp nhiều khó khăn. ông nghiệp là ngành nghề chủ yếu của H T nhưng h u hết hộ không có đất đai để sản xuất, hoặc đất đai manh múng và diện tích nhỏ hẹp không cho năng suất cao, đây là vấn đề bất ổn tiềm ẩn nhiều rủi ro khi thực hiện sinh kế. Bên cạnh đó, trước diễn biến biến đổi khí hậu, vấn đề nguồn nước khan hiếm, hạn hán tại địa phương chưa được người dân và chính quyền quan tâm sâu sát. Nguồn vốn vật chất của các HDT Khmer nghèo thể hiện qua nhà ở lụp xụp, sự bất cập trong chính sách nhà vệ sinh gây lãng phí vật tư nhưng người dân vẫn không có sử dụng. Tồn tại song song với thiếu đất là vấn đề thiếu vốn sản xuất, HDT tiếp cận tín dụng lãi suất thấp chưa hiệu quả do tâm lý sợ nợ vì không có tài sản đảm bảo và hiện trạng bất định về tương lai. Tham gia hoạt động các đoàn thể còn thưa thớt, vẫn còn mang tính hình thức. Dựa trên những phân tích về 5 nguồn vốn sinh kế của HDT Khmer nghèo tại vùng nghiên cứu, tác giả đề xuất các giải pháp nh m mang lại sinh kế bền vững cho hộ. Trong ngắn hạn, c n tạo thu nhập cho H T để đảm bảo cuộc sống b ng cách tạo việc làm tại chỗ; hỗ trợ tư vấn tín dụng tận nhà kèm những định hướng cho nguồn vốn vay; đảm bảo nguồn nước sinh hoạt và tưới tiêu cho HDT. Trong dài hạn, thực hiện tuyên truyền về nhận thức trình độ học vấn tại nhà sinh hoạt truyền thống, chùa. Giải quyết việc làm cho HDT không có hoặc ít đất đai sản xuất b ng những mô hình chăn nuôi bò truyền thống, trồng lúa đặc sản dân tộc Khmer và tạo giá trị gia tăng các sản phẩm từ cây thốt nốt với các ký kết bao tiêu đ u ra của các doanh nghiệp. Việc thực hiện các giải pháp một cách đồng bộ sẽ góp ph n cải thiện đời sống và giúp HDT Khmer thoát nghèo bền vững.
6. iv MỤC LỤC LỜI CAM ĐOA ..................................................................................................................... i LỜI CẢM TẠ .......................................................................................................................... ii T M T T ............................................................................................................................... iii MỤC LỤC .............................................................................................................................. iv DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT T T ........................................................................................ vi DANH MỤC BẢNG ............................................................................................................. vii DANH MỤC HÌNH .............................................................................................................. viii DANH MỤC HỘP .................................................................................................................. ix DANH MỤC PHỤ LỤC .......................................................................................................... x CHƢƠNG 1: GIỚI THIỆU ................................................................................................. 1 1.1. ối cảnh nghiên cứu ................................................................................................ 1 1.2. Mục tiêu nghiên cứu ................................................................................................ 2 1.3. Câu hỏi chính sách .................................................................................................. 2 1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................... 3 1.5. Phương pháp nghiên cứu và nguồn thông tin.......................................................... 3 1.6. ố cục nghiên cứu .................................................................................................. 3 CHƢƠNG 2: ......................................................................................................................... 4 TỔNG QUAN CƠ SỞ LÝ THU ẾT VÀ C C NGHI N CỨU C LI N QUAN ....... 4 2.1. Khái niệm về vấn đề nghiên cứu ............................................................................. 4 2.2. Khung phân tích ...................................................................................................... 4 2.3. Tổng quan các nghiên cứu trước ............................................................................. 7 CHƢƠNG 3: THIẾT Ế NGHI N CỨU ....................................................................... 10 3.1. Chiến lược nghiên cứu .............................................................................................. 10 3.2. Thiết kế bảng câu hỏi ................................................................................................ 11 3.3. Cách thức chọn mẫu và thu thập số liệu.................................................................... 11 3.4. Phương pháp phân tích số liệu .................................................................................. 12 CHƢƠNG 4: TRÌNH À ẾT QUẢ NGHI N CỨU ................................................. 13 4.1. Nguồn vốn sinh kế người nghèo ............................................................................... 13 4.1.1. Nguồn vốn con người ....................................................................................... 13 4.1.2. Nguồn vốn tự nhiên .......................................................................................... 19
7. v 4.1.3. Nguồn vốn vật chất ........................................................................................... 22 4.1.4. Nguồn vốn tài chính ......................................................................................... 25 4.1.5. Nguồn vốn xã hội ............................................................................................. 27 4.2. Bối cảnh dễ bị tổn thương ......................................................................................... 28 4.3. Các chiến lược sinh kế ứng phó tổn thương ............................................................. 31 4.4. Các chính sách, thể chế tác động đến sinh kế HDT Khmer nghèo ........................... 33 4.5. Đánh giá tác động của tài sản sinh kế lên chiến lược lựa chọn sinh kế .................... 34 CHƢƠNG 5: ẾT LUẬN VÀ IẾN NGHỊ ................................................................... 36 5.1. Kết luận .................................................................................................................... 36 5.2. Khuyến nghị chính sách ............................................................................................ 36 5.3. Hạn chế của đề tài ..................................................................................................... 39 TÀI LIỆU THAM HẢO ................................................................................................. 40 PHỤ LỤC ............................................................................................................................ 44
8. vi DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT Từ viết tắt Tên Tiếng Việt Tên Tiếng Anh Cooperative for American CARE Tổ chức CARE quốc tế Remittances to Europe Cục Phát triển Quốc tế - Vương United Kingdom Department for DFID Quốc Anh International Development HDT Hộ dân tộc Oxford Committee for Famine OXFAM Ủy ban cứu trợ nạn đói Oxford Relief Quỹ Phát triển ông nghiệp International Fund for IFAD Quốc tế Agricultural Development UBND Ủy ban nhân dân Chương trình phát triển liên hiệp United Nations Development UNDP quốc Programme
9. vii ANH MỤC ẢNG ảng 3.1. Cách thức chọn mẫu ............................................................................................... 12 ảng 4.1. Thông tin chung về H T ........................................................................................ 13 ảng 4.2. Tình trạng đi học của trẻ trong độ tuổi đi học ......................................................... 16 ảng 4.3. Thống kê chung về đất đai canh tác của hộ ............................................................. 20 ảng 4.4. guồn nước tưới tiêu............................................................................................... 21 ảng 4.5. oại nhà ở và diện tích nhà ở của hộ ....................................................................... 22 ảng 4.6. Thu nhập – chi tiêu bình quân của hộ ..................................................................... 25 ảng 4.7. T lệ tham gia các tổ chức xã hội của hộ ................................................................ 27 Bảng 4.8. Bảng mô tả thời vụ trong năm ................................................................................. 30
10. viii DANH MỤC HÌNH Hình 2.1. Khung phân tích sinh kế bền vững DFID (1999) .................................................... ..5 Hình 3.1. Quy trình thực hiện nghiên cứu .............................................................................. ..10 Hình 4.1. T lệ người phụ thuộc già, trẻ trên địa bàn nghiên cứu ........................................... 14 Hình 4.2. T lệ trình độ học vấn của các thành viên trong hộ ................................................. 16 Hình 4.3. ghề nghiệp mang đến thu nhập chính cho hộ ........................................................ 19 Hình 4.4. Hình thức điện, nước của hộ sử dụng ...................................................................... 23 Hình 4.5. T lệ loại nhà vệ sinh hộ sử dụng ............................................................................ 24 Hình 4.6. Hình thức vay vốn của hộ ........................................................................................ 26 Hình 4.7. Các nguyên nhân vay vốn của hộ ............................................................................ 26 Hình 4.8. Sơ đồ mạng lưới hoạt động của các ngành nghề tại địa phương ............................. 28 Hình 4.9. ối cảnh dễ bị tổn thương của hộ những năm vừa qua ........................................... 29 Hình 4.10. Các khó khăn các H T hmer đang đối mặt ........................................................ 31 Hình 4.11. Các biện pháp/kế hoạch sinh kế của hộ dân trong tương lai.................................. 32