Luận văn Các yếu tố tác động đến thu ngân sách nhà nước các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long

Nội dung tài liệu: Luận văn Các yếu tố tác động đến thu ngân sách nhà nước các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long

1. BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM ------------------ TRẦN MẠNH KHƯƠNG CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CÁC TỈNH ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ TP. Hồ Chí Minh - Năm 2016
2. BỘ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM ----------------- TRẦN MẠNH KHƯƠNG CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN THU NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CÁC TỈNH ĐỒNG BẰNG SÔNG CỬU LONG Chuyên ngành : Quản lý công Mã số : 60340403 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: GS TS. SỬ ĐÌNH THÀNH TP. Hồ Chí Minh - Năm 2016
3. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng, luận văn “Các yếu tố tác động đến thu ngân sách nhà nước các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long” là bài nghiên cứu của chính tôi. Ngoại trừ những tài liệu tham khảo được trích dẫn trong luận văn, tôi cam đoan rằng, toàn phần hay những phần nhỏ của luận văn này chưa từng được công bố hoặc được sử dụng để nhận bằng cấp ở những nơi khác. Không có nghiên cứu, luận văn, tài liệu nào của người khác được sử dụng trong luận văn này mà không được trích dẫn theo đúng quy định. Luận văn này chưa bao giờ được nộp để nhận bất kỳ bằng cấp nào tại các trường đại học hoặc cơ sở đào tạo khác. TP. Hồ Chí Minh, ngày 12 tháng 8 năm 2016 Người thực hiện luận văn Trần Mạnh Khương
4. LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên xin bày lời đầu tiên xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến GS. Sử Đình Thành, người Thầy tâm huyết đã tận tình hướng dẫn, dành nhiều thời gian định hướng và góp ý cho tôi trong suốt quá trình thực hiện để hoàn thành luận văn này. Xin cảm ơn quý Thầy, Cô Trường Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh, những người đã trang bị cho tôi những kiến thức quý báu trong thời gian tôi theo học tại trường. Và cuối cùng, tôi xin chân thành cảm ơn tất cả những người thân trong gia đình, bạn bè và đồng nghiệp đã tận tình hỗ trợ, góp ý và động viên tôi trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu. Một lần nữa xin gửi lời tri ân đến toàn thể quý Thầy Cô, đồng nghiệp, bạn bè và gia đình. TP.Hồ Chí Minh, ngày 12 tháng 08 năm 2016 Học viên Trần Mạnh Khương
5. TÓM TẮT Nghiên cứu này được thực hiện để kiểm tra và lượng hóa tác động của các yếu tố đến thu ngân sách nhà nước tại các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long trong giai đoạn từ năm 2005 đến năm 2014. Bằng phương pháp nghiên cứu định lượng thông qua các nguồn dữ liệu được công bố chính thống từ Tổng cục Thống kê, các báo cáo và số liệu có liên quan, giai đoạn 2005-2014 bao gồm An Giang, Bến Tre, Bạc Liêu, Cà Mau, Cần Thơ, Đồng Tháp, Hậu Giang, Kiên Giang, Long An, Sóc Trăng, Tiền Giang, Trà Vinh và Vĩnh Long. Kết quả nghiên cứu chỉ ra rằng, GDP bình quân đầu người, tỷ lệ thu chi ngân sách, số lượng doanh nghiệp hoạt động trên địa bàn và tỷ lệ dân số trong trong độ tuổi lao động có việc làm là các chỉ số đáng tin cậy trong việc đánh giá mối quan hệ với thu ngân sách. Nghiên cứu có những hàm ý quan trọng trong chính sách quản lý vĩ mô, đã và đang là vấn đề được quan tâm thảo luận trên các diễn đàn và trong quá trình hoạch định chính sách. Tuy nhiên, nghiên cứu còn một số hạn chế về số liệu được tổng hợp từ nhiều nguồn và hạn chế về thời gian thu thập dữ liệu, do đó không tránh được những sai số trong quá trình tập hợp dữ liệu, đồng thời tính khách quan của dữ liệu chưa cao. Từ khóa: Ngân sách nhà nước, thu ngân sách nhà nước, Đồng bằng sông Cửu Long, chính sách.
6. LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN TÓM TẮT MỤC LỤC DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC BẢNG DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, ĐỒ THỊ CHƯƠNG 1. GIỚI THIỆU ........................................................................................ 1 1.1. Lý do chọn đề tài .................................................................................................... 1 1.2. Mục tiêu nghiên cứu ............................................................................................... 2 1.2.1. Mục tiêu tổng quát ........................................................................................ 2 1.2.2. Mục tiêu cụ thể ............................................................................................. 2 1.3. Câu hỏi nghiên cứu ................................................................................................ 3 1.4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .......................................................................... 3 1.4.1. Đối tượng nghiên cứu ................................................................................... 3 1.4.2. Phạm vi nghiên cứu ...................................................................................... 3 1.5. Phương pháp nghiên cứu ........................................................................................ 3 1.6. Dữ liệu và thời gian nghiên cứu ............................................................................. 4 1.7. Kết cấu luận văn ..................................................................................................... 4 CHƯƠNG 2. CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ CÁC NGHIÊN CỨU TRƯỚC ............... 5 2.1. Ngân sách nhà nước ............................................................................................... 5 2.1.1. Khái niệm ..................................................................................................... 5 2.1.2. Bản chất và đặc điểm của NSNN ................................................................. 6 2.1.3. Vai trò của ngân sách nhà nước .................................................................... 8 2.2. Nguyên tắc quản lý ngân sách nhà nước ................................................................ 9 2.2.1. Nguyên tắc niên hạn ..................................................................................... 9 2.2.2. Nguyên tắc đơn nhất ..................................................................................... 9 2.2.3. Nguyên tắc toàn diện .................................................................................... 10
7. 2.3. Thu ngân sách nhà nước ......................................................................................... 10 2.3.1. Khái niệm ...................................................................................................... 10 2.3.2. Đặc điểm thu ngân sách nhà nước ................................................................ 10 2.3.3. Cơ cấu thu ngân sách nhà nước .................................................................... 11 2.3.4. Vai trò của thu ngân sách nhà nước .............................................................. 11 2.3.5. Nội dung các khoản thu ngân sách nhà nước ............................................... 12 2.4. Thu ngân sách địa phương ..................................................................................... 14 2.4.1. Đặc điểm ....................................................................................................... 14 2.4.2. Cơ cấu thu ngân sách địa phương ................................................................. 15 2.4.3. Các nhân tố tác động đến thu ngân sách nhà nước ....................................... 15 2.5. Các bài nghiên cứu trước ....................................................................................... 19 2.5.1. Nghiên cứu ngoài nước ................................................................................. 19 2.5.2. Nghiên cứu trong nước ................................................................................. 23 2.6. Khung phân tích ..................................................................................................... 25 CHƯƠNG 3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ....................................................... 28 3.1. Quy trình nghiên cứu .............................................................................................. 28 3.2. Phương pháp nghiên cứu ........................................................................................ 29 3.3. Phương pháp phân tích ........................................................................................... 29 3.3.1. Thống kê mô tả ............................................................................................. 30 3.3.2. Phương pháp bình phương bé nhất (Pooled OLS) ....................................... 30 3.3.3. Mô hình tác động cố định (Fixed Effect Model-FEM) ................................ 30 3.3.4. Mô hình ảnh hưởng ngẫu nhiên (Random Effect Model-REM) .................. 31 3.4. Mô hình nghiên cứu ............................................................................................... 32 3.5. Định nghĩa các biến số ........................................................................................... 33 3.5.1. Biến phụ thuộc .............................................................................................. 33 3.5.2. Các biến độc lập ............................................................................................ 33 3.6. Cỡ mẫu ................................................................................................................... 35 CHƯƠNG 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU .................................................................. 37 4.1. Thống kê mô tả các biến trong mô hình ................................................................. 37
8. 4.1.2. Thu ngân sách nhà nước .............................................................................. 37 4.1.3. GDP bình quân đầu người ............................................................................ 41 4.1.4. Tỷ trọng nông nghiệp trong GDP ................................................................. 42 4.1.5. Mở cửa thương mại ...................................................................................... 43 4.1.6. Năng lực cạnh tranh cấp tỉnh ........................................................................ 44 4.1.7. Tỷ lệ thu chi ngân sách ................................................................................. 45 4.1.8. Số doanh nghiệp hoạt động trên địa bàn ...................................................... 46 4.1.9. Tỷ lệ dân số trong độ tuổi lao động có việc làm .......................................... 47 4.2. Kết quả hồi quy và thảo luận.................................................................................. 48 4.2.1. Kết quả ước lượng ảnh hưởng của các yếu tố đến thu NSNN ..................... 48 4.2.2. Lựa chọn mô hình ......................................................................................... 50 4.2.3. Các kiểm định cho mô hình chọn FEM ........................................................ 51 4.2.4. Hiệu chỉnh mô hình FEM ............................................................................. 52 4.2.5. Tổng hợp kết quả kỳ vọng các yếu tố ảnh hưởng đến thu NSNN ................ 54 4.3. Phân tích kết quả nghiên cứu ................................................................................. 54 CHƯƠNG 5. KẾT LUẬN VÀ HÀM Ý CHÍNH SÁCH .......................................... 58 5.1. Kết luận .................................................................................................................. 58 5.2. Hàm ý chính sách ................................................................................................... 59 5.3. Hạn chế đề tài và hướng nghiên cứu tiếp theo ...................................................... 65 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
9. DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Giải nghĩa Tiếng Anh Giải nghĩa Tiếng Việt ĐBSCL Đồng bằng sông Cửu Long FEM Fixed Effects Model Mô hình các tác động cố định GDP Gross Domestic Product Tổng sản phẩm quốc nội GNP Gross National Product Tổng sản lượng quốc gia NSNN Ngân sách nhà nước Official Development ODA Viện trợ phát triển chính thức Assistance Provincial Competitiveness PCI Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh Index REM Random Effects Model Mô hình các tác động ngẫu nhiên
10. DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 3.1: Khung phân tích đề tài ............................................................................... 28 Bảng 3.2: Mô tả các biến độc lập sử dụng trong mô hình ........................................... 33 Bảng 4.1: Kết quả thống kê mô tả .............................................................................. 37 Bảng 4.2: Kết quả ước lượng ảnh hưởng của các yếu tố đến thu NSNN..................... 49 Bảng 4.3: Kết quả mô hình FEM hiệu chỉnh theo FGLS ............................................ 53 Bảng 4.4: Tổng hợp kết quả kỳ vọng và mức ý nghĩa thống kê .................................. 54