Luận văn Các nhân tố tác động đến dự phòng rủi ro tín dụng của các Ngân hàng Thương mại cổ phần Việt Nam

Nội dung tài liệu: Luận văn Các nhân tố tác động đến dự phòng rủi ro tín dụng của các Ngân hàng Thương mại cổ phần Việt Nam

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH HỒ THỊ TRÀ MI CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN DỰ PHÒNG RỦI RO TÍN DỤNG CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SỸ TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2017
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP.HỒ CHÍ MINH HỒ THỊ TRÀ MI CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN DỰ PHÒNG RỦI RO TÍN DỤNG CỦA CÁC NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SỸ Chuyên ngành: Tài chính – Ngân hàng Mã ngành: 60.34.02.01 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Lê Thanh Ngọc TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2017
3. i TÓM TẮT Luận văn nghiên cứu các nhân tố tác động đến dự phòng rủi ro tín dụng của các ngân hàng thƣơng mại cổ phần Việt Nam trong đó tập trung vào các nhân tố nội tại của bản thân các ngân hàng thông qua phân tích dữ liệu bảng của 19 ngân hàng thƣơng mại cổ phần Việt Nam niêm yết trên HOSE, HNX và OTC trong giai đoạn 2007 -2016 bằng phƣơng pháp hồi quy bình phƣơng bé nhất tổng quát thực hành FGLS. Kết quả cho thấy sự thay đổi của lợi nhuận trƣớc thuế và dự phòng, sự thay đổi của tổng dƣ nợ và sự thay đổi của nợ xấu tác động cùng chiều với sự thay đổi của dự phòng rủi ro tín dụng của các ngân hàng thƣơng mại cổ phần Việt Nam giữa hai nhóm ngân hàng là Ngân hàng TMCPNN và Ngân hàng TMCPTN và giữa hai thời kỳ khác nhau của nền kinh tế đó là thời kỳ phát triển và thời kỳ suy thoái. Đồng thời luận văn cũng tìm thấy bằng chứng về việc các ngân hàng thƣơng mại cổ phần Việt Nam thực hiện quản trị lợi nhuận thông qua dự phòng rủi ro tín dụng.
4. ii LỜI CAM ĐOAN Luận văn này chƣa từng đƣợc trình nộp để lấy học vị thạc sĩ tại bất cứ một trƣờng đại học nào. Luận văn này là công trình nghiên cứu riêng của tác giả, kết quả nghiên cứu là trung thực, trong đó không có các nội dung đã đƣợc công bố trƣớc đây hoặc các nội dung do ngƣời khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn đƣợc dẫn nguồn đầy đủ trong luận văn. Hồ Thị Trà Mi
5. iii LỜI CẢM ƠN Tác giả xin gửi lời cảm ơn đến tất cả những ngƣời đã hỗ trợ tác giả trong suốt thời gian qua để tác giả có thể hoàn thành luận văn này. Trƣớc hết, tác giả xin gửi lời tri ân sâu sắc đến Thầy Lê Thanh Ngọc – ngƣời đã giành những thời gian quý báu của mình để chỉ dẫn, góp ý tận tình cho tác giả trong suốt quá trình làm luận văn. Nhờ những lời tƣ vấn cụ thể của thầy đã giúp tác giả xác định đƣợc hƣớng nghiên cứu cũng nhƣ phƣơng pháp nghiên cứu đúng đắn. Luận văn này không thể hoàn thành kịp nếu không có sự động viên của ba, mẹ và các em cũng nhƣ những ngƣời bạn đã hỗ trợ tác giả trong việc thu thập số liệu. Nhân đây, tác giả xin gửi lời cảm ơn đến tất cả các thầy cô đã hết lòng truyền đạt các kiến thức cho tác giả trong suốt hai năm qua, cùng các đồng nghiệp đã tạo điều kiện thuận lợi cho tác giả để thực hiện luận văn này. Hồ Thị Trà Mi
6. iv MỤC LỤC DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ..................................................................................... vi DANH MỤC CÁC BẢNG ........................................................................................ vii DANH MỤC CÁC HÌNH ....................................................................................... viii CHƢƠNG 1: GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU ................................................. 1 1.1. Lý do chọn đề tài .................................................................................................. 1 1.2. Mục tiêu và mục đích nghiên cứu ........................................................................ 2 1.3. Câu hỏi nghiên cứu .............................................................................................. 3 1.4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ........................................................................ 3 1.5. Phƣơng pháp nghiên cứu ...................................................................................... 4 1.6. Ý nghĩa và đóng góp của đề tài ............................................................................ 4 1.7. Cấu trúc của luận văn ........................................................................................... 5 CHƢƠNG 2: TỔNG QUAN LÝ THUYẾT VỀ RỦI RO TÍN DỤNG VÀ DỰ PHÒNG RỦI RO TÍN DỤNG .................................................................................... 7 2.1. Rủi ro tín dụng ..................................................................................................... 9 2.1.1. Khái niệm .......................................................................................................... 9 2.1.2. Nguyên nhân phát sinh rủi ro tín dụng ............................................................ 10 2.1.3. Biện pháp phòng ngừa và xử lý rủi ro tín dụng .............................................. 12 2.2. Dự phòng rủi ro tín dụng .................................................................................... 13 2.3. Các nhân tố ảnh hƣởng đến dự phòng rủi ro tín dụng........................................ 15 2.3.1. Lợi nhuận trƣớc thuế và dự phòng rủi ro tín dụng .......................................... 15 2.3.2. Quy mô tài sản của ngân hàng ........................................................................ 16 2.3.3. Vốn chủ sở hữu ............................................................................................... 16 2.3.4. Quy mô dƣ nợ.................................................................................................. 17 2.3.5. Tốc độ tăng trƣởng dƣ nợ ................................................................................ 17 2.3.6. Nợ xấu ............................................................................................................. 18 2.3.7. Loại hình ngân hàng thƣơng mại .................................................................... 18 2.3.8. Ảnh hƣởng của thời kỳ suy thoái .................................................................... 19 2.4. Quản trị lợi nhuận thông qua dự phòng rủi ro tín dụng ..................................... 20 2.4.1. Khái niệm quản trị lợi nhuận .......................................................................... 20 2.4.2. Các phƣơng thức quản trị lợi nhuận ................................................................ 21 2.4.3. Quản trị lợi nhuận thông qua dự phòng rủi ro tín dụng .................................. 22
7. v 2.5. Tổng hợp các nghiên cứu trƣớc ......................................................................... 24 CHƢƠNG 3: THIẾT KẾ VÀ PHÂN TÍCH MÔ HÌNH NGHIÊN CỨU ................. 27 3.1. Quy trình nghiên cứu ......................................................................................... 27 3.2. Mô hình nghiên cứu ........................................................................................... 28 3.2.1. Mô hình nghiên cứu ........................................................................................ 28 3.2.2. Các biến và phƣơng pháp đo lƣờng, giả thuyết nghiên cứu............................ 29 3.3. Dữ liệu nghiên cứu ............................................................................................. 33 3.3.1. Xác định mẫu .................................................................................................. 33 3.3.2. Phƣơng pháp thu thập dữ liệu ......................................................................... 37 3.3.3. Phƣơng pháp xử lý số liệu ............................................................................... 38 CHƢƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ................................................................. 44 4.1. Thống kê mô tả ................................................................................................... 44 4.2. Sự tƣơng quan và ảnh hƣởng tƣơng tác giữa các biến trong mô hình ............... 45 4.3. Ƣớc lƣợng mô hình hồi quy và kiểm định mô hình ........................................... 47 4.4. Kiểm định các khuyết tật của mô hình ............................................................... 49 4.5. Thảo luận kết quả hồi quy .................................................................................. 51 CHƢƠNG 5: KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ..................................................... 54 5.1. Kết luận .............................................................................................................. 54 5.2. Các khuyến nghị ................................................................................................. 55 5.3. Những hạn chế của nghiên cứu .......................................................................... 56 TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................................................... a PHỤ LỤC .................................................................................................................... f
8. vi DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT Từ viết tắt Từ Tiếng Anh Từ Tiếng Việt BCTC Báo cáo tài chính FEM Fixed Effect Model Mô hình hổi quy tác động cố định FGLS Feasible Generalized Least Phƣơng pháp hồi quy bình Squares phƣơng bé nhất tổng quát thực hành GMM Generalized Method of Phƣơng pháp hồi quy moment Moments tổng quát HNX Ha Noi Stock Exchange Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội HOSE Ho Chi Minh Stock Exchange Sở giao dịch chứng khoán TP.HCM HQKD Hiệu quả kinh doanh IFRS International Financial Chuẩn mực báo cáo tài chính Reporting Standards quốc tế LLP Loan Loss Provision Chi phí dự phòng rủi ro tín dụng NHTM Ngân hàng thƣơng mại NHTMCPNN Ngân hàng thƣơng mại cố phần nhà nƣớc NHTMCPTN Ngân hàng thƣơng mại cổ phần tƣ nhân OLS Ordinary Least Square Phƣơng pháp hồi quy bình phƣơng nhỏ nhất OTC Over The Counter Sàn giao dịch chứng khoán phi tập trung TCTD Tổ chức tín dụng REM Random Effect Model Mô hình hồi quy tác động ngẫu nhiên RRTD Rủi ro tín dụng VAMC Viet Nam Asset Management Công ty quản lý tài sản Việt Company Nam
9. vii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 3.1: Định nghĩa, công thức tính và kỳ vọng các biến của mô hình ................. 32 Bảng 3.2: Số lƣợng, tổng tài sản có và vốn điều lệ của hệ thống các TCTD ........... 35 Bảng 3.3: Danh sách các ngân hàng đƣợc chọn để nghiên cứu ................................ 36 Bảng 4.1: Tổng hợp kết quả ƣớc lƣợng mô hình FEM, mô hình REM và kiểm định Hausman .................................................................................................................... 48 Bảng 4.2: Tổng hợp kết quả kiểm định các khuyết tật đối với mô hình đƣợc lựa chọn – mô hình REM ................................................................................................ 49 Bảng 4.3: Tổng hợp kết quả ƣớc lƣợng mô hình FGLS, mô hình GMM và so sánh với các giả thuyết ...................................................................................................... 50 Bảng 4.4: Mức độ thay đổi của biến LLP khi biến EBPT tăng 1% .......................... 53
10. viii DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 3.1: Quy trình nghiên cứu đề tài ....................................................................... 27 Hình 3.2: Hệ thống các Tổ chức tín dụng tại Việt Nam ........................................... 34 Hình 3.3: Quy trình xử lý và phân tích số liệu .......................................................... 38 Hình 4.1: Thống kê mô tả các biến trong mô hình ................................................... 44 Hình 4.2: Thống kê mô tả biến LLP và TYPE ............................................................ f Hình 4.3: Ma trận tƣơng quan giữa các biến trong mô hình ..................................... 46 Hình 4.4: Kiểm định sự khác nhau của biến LLP theo biến TYPE ............................ f Hình 4.5: Kiểm định sự khác nhau của biến LLP theo biến DOWNT ....................... f Hình 4.6: Biểu đồ tƣơng quan giữa biến LLP và biến EBPT theo biến TYPE và DOWNT .................................................................................................................... 47 Hình 4.7: Kết quả hồi quy mô hình Pooled OLS không có biến tƣơng tác ................ g Hình 4.8: Kiểm định đa cộng tuyến không có biến tƣơng tác .................................... g Hình 4.9: Kết quả hồi quy mô hình FEM không có biến tƣơng tác ............................ h Hình 4.10: Kết quả hồi quy mô hình REM không có biến tƣơng tác ......................... h Hình 4.11: Kiểm định Hausman lựa chọn mô hình REM và FEM trƣờng hợp không có biến tƣơng tác .......................................................................................................... i Hình 4.12: Kiểm định phƣơng sai sai số thay đổi mô hình REM trƣờng hợp không có biến tƣơng tác .......................................................................................................... i Hình 4.13: Kiểm định tự tƣơng quan bậc 1 mô hình REM trƣờng hợp không có biến tƣơng tác ....................................................................................................................... i Hình 4.14: Kết quả hồi quy mô hình GMM không có biến tƣơng tác ......................... j Hình 4.15: Kết quả hồi quy mô hình FGLS không có biến tƣơng tác ........................ k Hình 4.16: Kết quả hồi quy mô hình Pooled OLS có biến tƣơng tác .......................... l Hình 4.17: Kiểm định đa cộng tuyến không có biến tƣơng tác ................................... l Hình 4.18: Kết quả hồi quy mô hình FEM có biến tƣơng tác .................................... m Hình 4.19: Kết quả hồi quy mô hình REM có biến tƣơng tác ................................... m Hình 4.20: Kiểm định Hausman lựa chọn mô hình REM và FEM trƣờng hợp có biến tƣơng tác .............................................................................................................. n Hình 4.21: Kiểm định phƣơng sai sai số thay đổi mô hình REM trƣờng hợp có biến tƣơng tác ...................................................................................................................... n Hình 4.22: Kiểm định tự tƣơng quan bậc 1 mô hình REM trƣờng hợp có biến tƣơng tác ................................................................................................................................ o Hình 4.23: Kết quả hồi quy mô hình GMM có biến tƣơng tác ................................... o Hình 4.24: Kết quả hồi quy mô hình FGLS có biến tƣơng tác ................................... p