Luận văn Các nhân tố ảnh hưởng đến thu nhập và sự chuyển đổi nghề nghiệp cho các hộ dân tái định cư sau khi nhà nước thu hồi đất để xây dựng dự án Đường Xuân Diệu, TP. Quy Nhơn

Nội dung tài liệu: Luận văn Các nhân tố ảnh hưởng đến thu nhập và sự chuyển đổi nghề nghiệp cho các hộ dân tái định cư sau khi nhà nước thu hồi đất để xây dựng dự án Đường Xuân Diệu, TP. Quy Nhơn

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH - - -    - - - LƯU PHI HỔ LƯU PHI HỔ CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN THU NHẬP VÀ SỰ CHUYỂN ĐỔI NGHỀ NGHIỆP CHO CÁC HỘ DÂN TÁI ĐỊNH CƯ SAU KHI NHÀ NƯỚC THU HỒI ĐẤT ĐỂ XÂY DỰNG DỰ ÁN ĐƯỜNG XUÂN DIỆU, TP. QUY NHƠN LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Thành phố Hồ Chí Minh, năm 2016
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH - - -    - - - LƯU PHI HỔ LƯU PHI HỔ CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN THU NHẬP VÀ SỰ CHUYỂN ĐỔI NGHỀ NGHIỆP CHO CÁC HỘ DÂN TÁI ĐỊNH CƯ SAU KHI NHÀ NƯỚC THU HỒI ĐẤT ĐỂ XÂY DỰNG DỰ ÁN ĐƯỜNG XUÂN DIỆU, TP. QUY NHƠN Ngành: Quản lý công LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGS.TS. TRẦN TIẾN KHAI Thành phố Hồ Chí Minh, năm 2016
3. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn tốt nghiệp này do tự tay tôi tiến hành khảo sát, tham khảo tài liệu liên quan và thực hiện viết đề tài. Các đoạn trích dẫn, số liệu sử dụng trong luận văn đều được trích nguồn và có độ chính xác cao trong phạm vi hiểu biết của tôi. Luận văn này không nhất nhiết phản ảnh quan điểm của Trường Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh. Thành phố Hồ Chí Minh, ngày tháng năm 2016 Tác giả Lưu Phi Hổ
4. LỜI CẢM ƠN Đầu tiên, tôi xin phép được gửi tới Thầy Trần Tiến Khai lời cảm ơn chân tình. Thầy là người đã trực tiếp hướng dẫn tôi thực hiện đề tài này. Trong quá trình hướng dẫn Thầy đã cung cấp rất nhiều tài liệu hữu ích, thông tin quan trọng, hướng dẫn cụ thể và chi tiết về khung phân tích, bố cục luận văn. Trong thời gian thực hiện đề tài này, Thầy thường xuyên quan tâm, động viên chia sẽ kịp thời những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện luận văn. Những nhận xét, góp ý và phê bình chân thành của Thầy đã giúp tôi hoàn thành nghiên cứu này. Tôi xin chân thành gửi đến toàn thể quý Thầy, Cô đã tham gia giảng dạy lớp cao học Quản lý công trong suốt 2 năm qua đã giúp tôi thu hoạch được nhiều kiến thức hữu ích. Tin xin được gửi lời cảm ơn các đoàn thể, ban ngành thành phố trong việc cung cấp số liệu liên quan đến nội dung thực hiện của đề tài. Tôi xin cảm ơn đến những hộ gia đình tại khu tái định cư Xóm Tiêu đã nhiệt tình hợp tác giúp đỡ tôi hoàn thành Phiếu điều tra khảo sát. Học viên Chương trình Quản lý công Bình Định Lưu Phi Hổ
5. TÓM TẮT Thành phố Quy Nhơn đang phấn đấu trở thành thành phố đô thị loại I trực thuộc Trung ương. Trong nhiều năm qua với sự quan tâm chỉ đạo từ phía chính quyền cấp tỉnh, thành phố đã huy động nhiều nguồn vốn để phục vụ cho công tác chỉnh trang đô thị và an sinh xã hội được tốt hơn. Việc hoàn thành tuyến đường ven biển đường Xuân Diệu, thành phố Quy Nhơn thì cần phải di dời gần 2.530 hộ gia đình với hơn 12.000 nhân khẩu nằm trong ranh giới quy hoạch giải tỏa thì đòi hỏi chính quyền cần bố trí nguồn vốn, nhân vật lực, quỹ đất tái định cư, chính sách đền bù, phương án di dời, chính sách hỗ trợ an sinh xã hội nhằm giúp ngư dân sớm ổn định đời sống, giảm thiểu tác động tiêu cực đến các nguồn tài nguyên, môi trường, “bảo đảm người dân có cuộc sống nơi ở mới tốt hơn hoặc bằng nơi ở cũ”. Điều trăn trở, lo lắng của người dân khi dọn về nơi ở mới sẽ gặp nhiều bất lợi: môi trường xã hội bị thay đổi nên họ phải tốn nhiều thời gian để thích ứng với cuộc sống mới, nơi ở mới cách xa khu neo đậu tàu thuyền nên việc đi lại và bảo vệ tài sản sinh kế gặp nhiều trở ngại. Nhiều hộ gia đình có ý định khi về nơi ở mới thì họ muốn chuyển đổi nghề nghiệp từ nghề truyền thống (nghề biển) vốn bấp bênh để chuyển sang lao động phổ thông nhưng không biết mức thu nhập nghề mới có đủ chi phí để trang trải cho gia đình của họ hay không? Công việc mới liệu có gắn bó với họ được lâu dài? Doanh nghiệp sử dụng người lao động có muốn tiếp nhận họ vào làm việc khi họ chưa được qua đào tạo, trình độ học vấn bị hạn chế. Trải qua hơn 5 năm kể từ thời điểm các hộ gia đình di dời đến khu TĐC Xóm Tiêu thì đời sống ngư dân vẫn chưa có chuyển biến tích cực được thể hiện qua các mặt như: kinh tế gia đình bị sụt giảm do nghề biển đang đối mặt với nhiều khó khăn về thời tiết, ngư trường khai thác; tình trạng thất nghiệp, buôn bán sang nhượng nhà trái phép, chuyện bỏ học giữa chừng của con em có xu hướng gia tăng. Việc đảm bảo sinh kế đóng vai trò rất quan trọng nhằm giảm thiểu nguy cơ rủi ro cho người dân phải tái định cư bắt buộc, giảm thiểu tối đa những tác động không mong muốn đối với người dân phải tái định cư thông qua việc tạo lập một
6. sinh kế bền vững, ổn định phát triển sản xuất, đảm bảo phát triển kinh tế, xã hội và bảo vệ môi trường bền vững. Thông qua khung phân tích DFID nhằm xác định bối cảnh dễ bị tổn thương, các nhân tố ảnh hưởng đến thu nhập và sự chuyển đổi nghề nghiệp của ngư dân, đánh giá mức độ tiếp nhận và sử dụng các tài sản kinh kế của hộ dân nhằm đưa ra các giải pháp để người dân vận dụng và tiệp cận một cách có hiệu quả nhằm mục tiêu phát triển sinh kế của họ được ổn định bền vững. Do đó tôi chọn đề tài "Các nhân tố ảnh hưởng đến thu nhập và sự chuyển đổi nghề nghiệp cho các hộ dân tái định cư sau khi Nhà nước thu hồi đất để xây dựng Dự án Đường Xuân Diệu, TP. Quy Nhơn" làm luận văn Thạc sỹ chuyên ngành Quản lý công.
7. DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Tên Tiếng Anh Tên Tiếng Việt HTKT Hạ tầng kỹ thuật BT, HT&TĐC Bồi thường, hỗ trợ và tái định cư KHH-GĐ Kế hoạch hóa gia đình UBND Ủy ban nhân dân HTX Hợp tác xã CSXH Chính sách xã hội MG-TH Mẫu giáo-Tiểu học THCS Trung học cơ sở THPT Trung học phổ thông TC Trung cấp CĐ-ĐH Cao đẳng-Đại học DFID UK Department For Bộ Phát triển Vương quốc Anh International Development SLA Sustainable Livelihoods Khung sinh kế bền vững Framework ADB Asian Development Bank
8. MỤC LỤC CHƯƠNG 1. GIỚI THIỆU ĐỀ TÀI .1 1. Giới thiệu tổng quan dự án đường Xuân Diệu và bối cảnh dễ bị tổn thương: 1 1.1. Giới thiệu tổng quan dự án đường Xuân Diệu: ........................................ 3 1.1.1. Quy mô đầu tư: 3 1.1.2. Về thực hiện công tác BT, HT & bố trí đất tái định cư: 3 1.1.3. Vấn đề nan giải cho các hộ dân tái định cư: 3-4 2.Mục tiêu nghiên cứu:......................................................................................... 4 2.1. Mục tiêu tổng quát: ................................................................................... 4 2.2. Mục tiêu cụ thể: ......................................................................................... 4 3. Câu hỏi nghiên cứu: ......................................................................................... 4 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu: .................................................................. 4 4.1. Đối tượng nghiên cứu: .............................................................................. 5 4.2. Phạm vi nghiên cứu:.................................................................................. 5 5. Cấu trúc đề tài: 5 CHƯƠNG 2. TỔNG QUAN CƠ SỞ LÝ THUYẾT VÀ ......................................... 6 CÁC KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN....................................................... 6 1. Khái niệm:............................................................................................................. 6 1.1. Khái niệm sinh kế: ........................................................................................ 6 1.2. Khái niệm sinh kế bền vững: ........................................................................ 7 1.3. khái niệm về nguồn vốn sinh kế: ............................................................ 7-10 1.4. Khái niệm chiến lược sinh kế: .................................................................... 10 1.5. Khung phân tích sinh kế: ............................................................................ 10 1.5.1. Khái niệm khung sinh kế bền vững: .............................................. 10-12 1.5.2. Sơ đồ khung phân tích sinh kế DFID: ........................................... 13-15 1.5.3. khung phân tích ADB: 15-16 2. Tổng quan các nghiên cứu trước: ................................................................. 17-21 CHƯƠNG 3. THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU ............................................................. 22
9. 3.1. Khung phân tích sinh kế các hộ ngư dân sau khi Nhà nước thu hồi đất ở để xây dựng dự án Đường Xuân Diệu: .............................................................. 22 3.2. Thông tin dữ liệu nghiên cứu: .................................................................... 22 3.2.1. Thông tin thứ cấp: .......................................................................... 22-23 3.2.2. Thông tin sơ cấp: ............................................................................ 23-25 3.2.3. Phương pháp chuyên gia: 25 3.3. Chọn mẫu nghiên cứu: ................................................................................ 25 3.4. Phương pháp phân tích số liệu: ................................................................... 26 3.4.1. Phương pháp so sánh: .......................................................................... 26 3.4.2. Phương pháp thống kê mô tả: .............................................................. 26 CHƯƠNG 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ............................................................... 27 4.1. Các nguồn vốn sinh kế của người dân: ....................................................... 27 4.1.1. Vốn con người: ............................................................................... 27-38 4.1.2. Vốn tài chính: ................................................................................. 39-40 4.1.3. Vốn vật chất: .................................................................................. 40-41 4.1.4. Vốn xã hội: ........................................................................................... 42 4.2. Đánh giá hoạt động chuyển đổi nghề nghiệp của ngư dân: ....................... 42 4.2.1. Nghề nghiệp của ngư dân trước tái định cư: ................................. 42-43 4.2.2. Nghề nghiệp của ngư dân sau tái định cư: ..................................... 43-44 4.2.3. Đánh giá sự chuyển đổi nghề nghiệp của người dân sau TĐC: ...44 4.3. Thu nhập của ngư dân: .......................................................................... 44-45 4.3.1. Thu nhập của ngư dân hoạt động trong lĩnh vực đánh bắt xa bờ và chủ thu mua hải sản: ........................................................................................ 46-49 4.3.2. Thu nhập của ngư dân có chồng tham gia đi bạn, đánh bắt gần bờ và vợ tham giam buôn bán cá: ...................................................................... 49-52 4.3.3. Thu nhập của hộ gia đình có vợ chồng làm việc trong cơ quan Nhà nước và tổ chức tư nhân (tầng lớp lao động trí thức): ................................... 52 4.3.4. Thu nhập của hộ gia đình lao động phổ thông: ............................. 52-53
10. 4.4. Các chính sách của chính quyền nhằm hỗ trợ ổn định đời sống, chuyển đổi nghề nghiệp và nâng cao mức sống cho ngư dân: ............................................. 53 4.4.1. Chính sách bồi thường, hỗ trợ và tái định cư: ............................... 53-54 4.4.2. Chính sách đào tào nghề và chuyển đổi nghề nghiệp: ........................ 57 4.4.3. Chính sách cho vay tín dụng: ............................................................... 57 4.4.4. Một số chính sách khác: ................................................................. 57-58 4.5. Phân tích các nhân tố thuận lợi và cản trở người dân trong tiếp cận các nguồn lực: ........................................................................................................... 58 4.5.1. Những nhân tố thuận lợi: ..................................................................... 58 4.5.2. Những nhân tố cản trở: .................................................................. 58-60 CHƯƠNG 5. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .......................................................... 61 5.1. Kết luận .61-63 5.2. Giải pháp: .................................................................................................... 63 5.2.1. Chính sách Kế hoạch hóa gia đình: ..................................................... 63 5.2.2. Chính sách đào tạo nghề và giải quyết việc làm cho ngư dân: ..... 63-65 5.2.3. Chính sách khôi phục làng nghề thủ công truyền thống (nghề đan lưới, chế biến nước mắm nhĩ, chế biến thủy, hải sản khô): ................................... 65 5.2.4. Đề án phát triển lâm nghiệp trên địa bàn thành phố: .................... 65-66 5.2.5. Đề án thành lập Nghiệp đoàn nghề cá tại phường Quang Trung: ....... 66 5.3. Đề xuất: ....................................................................................................... 66 5.3.1. Đối với chính quyền: ...................................................................... 66-68 5.3.2. Đối với doanh nghiệp: .................................................................... 68-69 5.3.3. Đối với ngư dân: ............................................................................ 69-70