Luận văn Ban trị sự giáo hội phật giáo Việt Nam tỉnh Thanh Hóa: Thực trạng và giải pháp

Nội dung tài liệu: Luận văn Ban trị sự giáo hội phật giáo Việt Nam tỉnh Thanh Hóa: Thực trạng và giải pháp

1. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHAÂN VĂN --------------------------------- NGUYỄN THỊ BÌNH BAN TRỊ SỰ GIÁO HỘI PHẬT GIÁO VIỆT NAM TỈNH THANH HÓA: THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP LUẬN VĂN THẠC SĨ TÔN GIÁO HỌC HÀ NỘI - 2020 0
2. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHAÂN VĂN --------------------------------- NGUYỄN THỊ BÌNH BAN TRỊ SỰ GIÁO HỘI PHẬT GIÁO VIỆT NAM TỈNH THANH HÓA: THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP Chuyên ngành: Tôn giáo học Mã số: 8229009.01 LUẬN VĂN THẠC SĨ TÔN GIÁO HỌC CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG: NGƢỜI HƢỚNG DẪN NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC 1: KHOA HỌC 2: PGS.TS. TRẦN THỊ KIM OANH TS. TRẦN THỊ HỒNG YẾN TS. NGUYỄN THÚY THƠM HÀ NỘI - 2020 1
3. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học của riêng tôi. Các kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng. Những kết luận khoa học trong luận văn chƣa từng đƣợc công bố trên bất kỳ công trình nào khác. Tác giả luận văn Nguyễn Thị Bình 2
4. LỜI CẢM ƠN Tác giả xin chân thành cảm ơn các Thầy, Cô giáo trong Bộ môn Tôn giáo học đã giảng dạy, trang bị kiến thức giúp tác giả nắm vững những vấn đề lý luận và phƣơng pháp luận để hoàn thành tốt luận văn này. Đặc biệt, tác giả xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến TS. Trần Thị Hồng Yến, TS. Nguyễn Thúy Thơm - hai ngƣời thầy đã tận tình hƣớng dẫn, chỉ bảo tác giả trong suốt quá trình làm luận văn. Con xin đê đầu đảnh lễ và tri ân chƣ tôn Hòa Thƣợng, chƣ Thƣợng tọa lãnh đạo Trung ƣơng Giáo hội Phật giáo Việt Nam đã quan tâm, tạo nhiều thuận duyên cho con trong suốt quá trình học tập, bên cạnh đó nhờ sự động viên và trợ duyên quý báu của gia đình cũng nhƣ đàn na thí chủ. Kính chúc Chƣ Liệt vị pháp thể khinh an, đạo lộ tấn pháp, chúng sinh dị độ, Phật đạo viên thành! Xin chân thành cảm ơn! Tác giả luận văn Nguyễn Thị Bình 3
5. MỤC LỤC MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 Chƣơng 1. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ PHẬT GIÁO TỈNH THANH HÓA VÀ BAN TRỊ SỰ GIÁO HỘI PHẬT GIÁO VIỆT NAM TỈNH THANH HÓA .... 9 1.1. Khái quát chung về Phật giáo tỉnh Thanh hóa .................................. 9 1.1.1. Cơ sở kinh tế, xã hội, văn hóa sự du nhập, phát triển của Phật giáo tỉnh Thanh Hóa ........................................................................................... 9 1.1.2. Quá trình du nhập, phát triển của Phật giáo tỉnh Thanh Hóa ......... 16 1.2. Khái quát chung về Ban trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Thanh Hóa .................................................................................................. 24 1.2.1. Quá trình hình thành Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Thanh Hóa ................................................................................................ 24 1.2.2. Các giai đoạn phát triển của Ban trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Thanh Hóa ................................................................................ 27 Tiểu kết chƣơng 1 ...................................................................................... 29 Chƣơng 2. THỰC TRẠNG CƠ CẤU TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG CỦA BAN TRỊ SỰ GIÁO HỘI PHẬT GIÁO VIỆT NAM TỈNH THANH HÓA . 31 2.1. Thực trạng cơ cấu tổ chức của Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Thanh Hóa ................................................................................. 31 2.1.1. Mô hình cơ cấu tổ chức của Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Thanh Hóa ................................................................................ 31 2.1.2. Tổ chức nhân sự của Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Thanh Hóa ................................................................................................ 34 2.2. Thực trạng các hoạt động của Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Thanh Hóa ................................................................................. 35 2.2.1. Hoạt động quản lý hành chính của Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Thanh Hóa ........................................................................ 35 4
6. 2.2.2. Một số hoạt động chuyên môn tiêu biểu của Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Thanh Hóa ........................................................ 38 Tiểu kết chƣơng 2 ...................................................................................... 52 Chƣơng 3. NHỮNG THÀNH TỰU, HẠN CHẾ VÀ GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN TỔ CHỨC VÀ NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG CỦA BAN TRỊ SỰ GIÁO HỘI PHẬT GIÁO VIỆT NAM TỈNH THANH HÓA ............... 54 3.1. Những thành tựu, hạn chế của Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Thanh Hóa ................................................................................. 54 3.1.1. Những thành tựu của Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Thanh Hóa ................................................................................................ 54 3.1.2. Một số hạn chế trong tổ chức và hoạt động của Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Thanh Hóa ........................................................ 62 3.2. Những giải pháp nhằm hoàn thiện tổ chức và nâng cao hiệu quả hoạt động của Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Thanh Hóa. ...... 67 3.2.1. Những giải pháp nhằm hoàn thiện tổ chức của Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Thanh Hóa ........................................................ 67 3.2.2. Những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Thanh Hóa ......................................... 70 Tiểu kết chƣơng 3 ...................................................................................... 74 KẾT LUẬN ..................................................................................................... 76 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................ 78 PHỤ LỤC 5
7. MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài So với các địa phƣơng khác trong cả nƣớc, Thanh Hóa là địa phƣơng có số lƣợng tín đồ, nhà tu hành, cơ sở thờ tự Phật giáo không nhiều bằng các địa phƣơng khác, nhƣng tìm về lịch sử Phật giáo Thanh Hóa cho thấy đây là vùng đất có lịch sử Phật giáo lâu đời, các ngôi chùa ở Thanh Hóa đều gắn liền với các sự kiện và nhân vật lịch sử của dân tộc. Nơi đây có nhiều ngôi chùa cổ, đóng vai trò quan trọng trong các dấu mốc lịch sử của Phật giáo Việt Nam, có thể kể đến nhƣ: chùa Sùng Nghiêm Diên Thánh, chùa Mật Đa, chùa Đót Tiên, chùa Vĩnh Thái, Ngày nay, Phật giáo ngày càng khẳng định đƣợc vị thế trong đời sống văn hóa ngƣời dân tỉnh Thanh Hóa. Phật giáo Thanh Hóa hăng hái cùng nhân dân trên các mặt trận nhằm xây dựng tỉnh Thanh Hóa ngày càng phát triển, đời sống nhân dân ngày càng hạnh phúc ấm no. Có đƣợc những thành tựu đó là nhờ sự dẫn dắt, những nỗ lực không ngừng của Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Thanh Hóa. Tỉnh hội Phật giáo Thanh Hóa ra đời ngày 1/11/1984, là một đơn vị cấp tỉnh trực thuộc Giáo hội Phật giáo Việt Nam, với tên gọi Ban Đại diện Phật giáo tỉnh Thanh Hóa do hòa thƣợng Thích Thanh Cần làm chánh đại diện. Khi đó cả tỉnh chỉ có 22 vị sƣ và 9 ngôi chùa có sƣ trụ trì. Năm 1992, Ban Đại diện Phật giáo tỉnh Thanh Hóa đƣợc nâng lên thành Ban Trị sự Phật giáo tỉnh Thanh Hóa. Từ đó đến nay, Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Thanh Hóa luôn nỗ lực cố gắng hoàn thiện về mặt tổ chức, nâng cao hiệu quả các hoạt động để khẳng định vị thế của mình, phục vụ Giáo hội và phụng sự xã hội, thực hiện phƣơng châm của các bậc tiền bối “dựng đạo để tạo đời”. 1
8. Trong thời gian qua, mặc dù còn những tồn tại, hạn chế, Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Thanh Hóa đã lãnh đạo Tăng Ni, Phật tử thực hiện tốt giáo lý và đƣờng hƣớng “Đạo pháp – Dân tộc – Chủ nghĩa xã hội”, phù hợp với truyền thống của Phật giáo Việt Nam, góp phần xây dựng tỉnh Thanh Hóa ngày càng phát triển, đạt đƣợc nhiều thành tựu. Với vai trò là một ngƣời tu sĩ của Phật giáo, trực tiếp tham gia Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Thanh Hóa, tôi luôn trăn trở làm một cái gì đó thiết thực để đóng góp cho Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Thanh Hóa nói riêng và Phật giáo Thanh Hóa nói chung. Chính vì những lý do đó, tôi lựa chọn đề tài: “Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Thanh Hóa: Thực trạng và giải pháp”1 làm đề tài nghiên cứu khoa học cho luận văn. 2. Tình hình nghiên cứu Để tiếp cận đề tài nghiên cứu, chúng tôi tiếp cận các tài liệu với các cụm chủ đề nhƣ sau: - Sách về các vấn đề văn hóa, kinh tế, chính trị tỉnh Thanh Hóa Là một tỉnh có vị trí chiến lƣợc quan trọng, có bề dày lịch sử văn hóa nên có rất nhiều công trình đề cập đến các vấn đề xung quanh chủ đề này. Năm 2019, Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Thanh Hóa xuất bản cuốn sách Di sản Văn hóa tỉnh Thanh Hóa, cuốn sách là bức tranh tổng quan các vấn đề về Di sản Văn hóa của tỉnh Thanh Hóa, trong đó chia thành hai phần: Cácn văn hóa vật thể và các di sản văn hóa phi vật thể. Cuốn sách cũng đề cập đến công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa tỉnh Thanh Hóa nhằm nâng cao hiệu quả bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa của di sản cho công cuộc xây dựng và phát triển tỉnh Thanh Hóa giai đoạn hiện nay [1]. 1 Luận văn này nhận sự hỗ trợ của Đề tài Nhà nƣớc “Xây dựng mối quan hệ giữa chính quyền địa phƣơng và tôn giáo nhằm đảm bảo ổn định và đồng thuận xã hội”, Mã số của đề tài: KX. 01.35/16-20, do Viện Dân tộc học chủ trì, TS. Trần Thị Hồng Yến làm chủ nhiệm. Thời gian thực hiện: tháng 6/2018 đến tháng 11/2020. 2
9. Thanh Hóa là vùng đất có bề dày về lịch sử, là nơi phát hiện ra di chỉ văn hóa Đông Sơn, là một trong ba trung tâm văn hóa Đông Sơn. Chính vì thế nghiên cứu về văn hóa Đông Sơn, không thể không nghiên cứu đến các cổ vật khai quật đƣợc trên mảnh đất đó. Cuốn sách Cổ vật văn hóa Đông Sơn ở Thanh Hóa là một sách chuyên sâu về vấn đề đó [31]. Cuốn sách là tƣ liệu quý trong nghiên cứu lịch sử văn hóa của Thanh Hóa nói riêng, lịch sử văn hóa tộc ngƣời Việt Nam nói chung. Nói đến văn hóa Đông Sơn là nói đến Trống đồng – biểu tƣợng văn hóa của một nền văn hóa cổ xƣa rực rỡ. Cùng chủ đề trên còn có các công trình: Trống Đồng Thanh Hóa của Bảo Tàng tỉnh Thanh Hóa, cuốn sách là công trình tƣ liệu lớn, đầy đủ, chi tiết về các loại trống đồng và văn hóa Đông Sơn. - Về Phật giáo tỉnh Thanh hóa: Có thể kể đến các công trình nghiên cứu cụ thể nhƣ: Bộ sách Chùa xứ Thanh, tập 1, 2, 3, 4 của Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Thanh Hóa, nội dung bộ sách đã đề cập đến những vấn đề cơ bản của Phật giáo tỉnh Thanh Hóa nhƣ: tỉnh Thanh Hóa có 103 ngôi chùa đƣợc xếp hạng di tích. Trong đó có 14 ngôi chùa xếp hạng di tích cấp quốc gia và 89 ngôi chùa xếp hạng di tích cấp tỉnh; lịch sử, hiện trạng các ngôi chùa trên địa bàn tỉnh cũng đƣợc đề cập đến trong cuốn sách. Năm 2016, Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Thanh Hóa tổ chức hội thảo khoa học “Phật giáo Thanh Hóa trong dòng chảy lịch sử dân tộc”, kỷ yếu hội thảo và những bài viết về các vấn đề cơ bản của lịch sử Phật giáo Thanh Hóa trong bối cảnh chung của Phật giáo Việt Nam, tập trung vào các chủ đề lớn: Phật giáo Thanh Hóa trong lịch sử, Vai trò Phật giáo Thanh Hóa trong sự nghiệp hoằng dƣơng Phật pháp, Phật giáo Thanh Hóa trong sự nghiệp phát triển văn hóa dân tộc và Phật giáo với các dân tộc thiểu số. 3
10. Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Thanh Hóa (2017), Tuyển tập Văn Bia Phật giáo Thanh Hóa, tập I (Thời Hậu Lê – Nguyễn). Cuốn sách giới thiệu tổng quan về đặc điểm hình thức, nội dung và giá trị tƣ liệu văn bia, để góp phần tìm hiểu tiến trình và hoạt động Phật giáo Thanh Hóa trong thời kỳ lịch sử Hậu Lê – Nguyễn, bởi văn bia là nguồn tƣ liệu quý để nghiên cứu về lịch sử. Giáo hội Phật giáo Việt Nam, Tỉnh hội Phật giáo tỉnh Thanh Hóa (2008), Kỷ yếu Tọa đàm Kỷ niệm 20 năm thành lập Tỉnh hội Phật giáo Thanh Hóa (1984 – 2004) và Đại lễ Phật đản Liên Hiệp Quốc – 2008 tại Thanh Hóa. Cuốn Kỷ yếu bao gồm nhiều bài viết về lịch sử hình thành, những sự kiện quan trọng của 20 năm thành lập và phát triển của Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Thanh Hóa. Theo sát quá trình phát triển của Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Thanh Hóa, năm 2009, nhân kỷ niệm 25 năm thành lập, Tỉnh hội Phật giáo Thanh hóa đã tổ chức Tọa đàm Kỷ niệm 25 năm ngày thành lập Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Thanh Hóa (1/11/1984 – 1/11/2009), cuốn kỷ yếu Tọa đàm là kết quả của tọa đàm về các vấn đề đó. Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Thanh Hóa (2017) còn có cuốn sách Hành trạng chư Tăng Ni Thanh Hóa, tập 1, cuốn sách giới thiệu về Hành trạng các vị Chƣ Tăng, Chƣ Ni tiêu biểu của Phật giáo Thanh Hóa nhƣ: Thiền sƣ Khuông Việt, Thiền sƣ Sùng Tín, Thiền sƣ Chân Hỷ, Ni sƣ Tuệ Thông, Ni sƣ Diệu Tuệ, . Viết về Tổ chức Giáo hội Phật giáo Việt Nam nói chung, tổ chức Giáo hội Phật giáo Việt Nam nói riêng cũng đƣợc đề cập đến trong nhiều tài liệu: Hiến chương của Giáo hội Phật giáo Việt Nam là văn kiện căn bản nhất mà qua đó Giáo hội Phật giáo Việt Nam trình hiện căn cƣớc văn hóa, thiết kế bộ khung tổ chức và quy định về quy trình vận động của Giáo hội. Hiến 4