Luận văn Áp dụng pháp luật xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực thanh tra ngành Giao thông Vận tải trên địa bàn Thủ đô

Nội dung tài liệu: Luận văn Áp dụng pháp luật xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực thanh tra ngành Giao thông Vận tải trên địa bàn Thủ đô

1. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT LÊ TUẤN ANH ÁP DỤNG PHÁP LUẬT XỬ LÝ VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC THANH TRA NGÀNH GIAO THÔNG VẬN TẢI TRÊN ĐỊA BÀN THỦ ĐÔ Chuyên ngành: Lý luận và lịch sử Nhà nƣớc và Pháp luật Mã số: 60.38.01 LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC Cán bộ hướng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn Hoàng Anh HÀ NỘI - 2013
2. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả nêu trong Luận văn chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Các số liệu, ví dụ và trích dẫn trong Luận văn đảm bảo tính chính xác, tin cậy và trung thực. Tôi đã hoàn thành tất cả các môn học và đã thanh toán tất cả các nghĩa vụ tài chính theo quy định của Khoa Luật Đại học Quốc gia Hà Nội. Vậy tôi viết Lời cam đoan này đề nghị Khoa Luật xem xét để tôi có thể bảo vệ Luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn! Người cam đoan Lê Tuấn Anh
3. MỤC LỤC Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục lục Danh mục bảng Danh mục biểu đồ MỞ ĐẦU .................................................................................................................... 1 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC ÁP DỤNG PHÁP LUẬT XỬ LÝ VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC THANH TRA CHUYÊN NGÀNH GIAO THÔNG VẬN TẢI ........................................... 8 1.1. Vi phạm hành chính và xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông vận tải đƣờng bộ .......................................................................... 8 1.1.1. Vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông vận tải .................................... 8 1.1.2. Xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông vận tải .................... 13 1.2. Khái niệm, đặc điểm, các giai đoạn áp dụng pháp luật xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực thanh tra chuyên ngành giao thông vận tải ...... 17 1.2.1. Khái niệm áp dụng pháp luật xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực thanh tra chuyên ngành giao thông vận tải .................................................... 17 1.2.2. Đặc điểm của áp dụng pháp luật xử lý vi phạm hành chính trong thanh tra chuyên ngành giao thông vận tải .............................................................. 19 1.2.3. Nguyên tắc áp dung pháp luật xử phạt vi phạm hành chính trong thanh tra chuyên ngành giao thông vận tải .............................................................. 24 1.2.4. Các giai đoạn của hoạt động áp dụng pháp luật xử lý vi phạm hành chính trong chuyên ngành thanh tra chuyên ngành giao thông vận tải ....................... 29 1.3. Vai trò và các trƣờng hợp áp dụng pháp luật xử phạt vi phạm hành chính trong thanh tra chuyên ngành giao thông vận tải .......................... 36 1.3.1. Vai trò của áp dụng pháp luật xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực thanh tra chuyên ngành giao thông vận tải .................................................... 36
4. 1.3.2. Các trường hợp áp dụng pháp luật xử lý vi phạm hành chính trong thanh tra chuyên ngành giao thông vận tải .................................................... 39 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG ÁP DỤNG PHÁP LUẬT XỬ LÝ VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG THANH TRA CHUYÊN NGÀNH GIAO THÔNG VẬN TẢI TRÊN ĐỊA BÀN THỦ ĐÔ HÀ NỘI ......................... 42 2.1. Khái quát đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội, đặc điểm giao thông của Hà Nội ..................................................................................................... 42 2.1.1. Sơ lược đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội, lịch sử của Thủ đô Hà Nội ....... 42 2.1.2. Sơ lược về đặc điểm hệ thống giao thông của Thủ đô Hà Nội ..................... 44 2.2. Tổ chức bộ máy thanh tra chuyên ngành giao thông vận tải của Thành phố Hà Nội ........................................................................................ 51 2.2.1. Vị trí và chức năng ......................................................................................... 51 2.2.2. Nhiệm vụ và quyền hạn ................................................................................. 52 2.2.3. Cơ cấu tổ chức và biên chế ............................................................................ 56 2.3. Thực trạng áp dụng pháp luật xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực thanh tra giao thông vận tải trên địa bàn Thủ đô Hà Nội ................ 59 2.3.1. Trong lĩnh vực đường thủy nội địa ................................................................ 60 2.3.2. Trong lĩnh vực thanh tra giao thông cầu, đường bộ ....................................... 65 2.3.3. Áp dung pháp luật xử lý vi phạm hành chính trong hoạt động thanh tra giao thông vận tải đường bộ ........................................................................... 71 2.4. Nhận xét chung về hoạt động áp dụng pháp luật xử lý vi phạm hành chính qua thanh tra chuyên ngành tại Thanh tra Sở Giao thông vận tải Hà Nội .................................................................................... 78 2.4.1. Kết quả đạt được và nguyên nhân .................................................................. 78 2.4.2. Hạn chế và nguyên nhân ................................................................................ 79 Chƣơng 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ ÁP DỤNG PHÁP LUẬT XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH VỰC THANH TRA CHUYÊN NGÀNH GIAO THÔNG VẬN TẢI ĐƢỜNG BỘ TRÊN ĐỊA BÀN THỦ ĐÔ HÀ NỘI ............................... 85
5. 3.1. Yêu cầu nâng cao hiệu quả áp dụng pháp luật xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực thanh tra chuyên ngành giao thông vận tải trên địa bàn Thủ đô Hà Nội ........................................................................ 85 3.2. Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động áp dụng pháp luật xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực thanh tra chuyên ngành giao thông vận tải trên địa bàn Thủ đô Hà Nội ............................. 90 3.2.1. Giải pháp hoàn thiện cơ sở pháp lý cho hoạt động áp dụng pháp luật về xử lý vi phạm hành chính ............................................................................... 90 3.2.2. Giải pháp phòng ngừa vi phạm hành chính trong hoạt động thanh tra chuyên ngành giao thông vận tải trên địa bàn Thủ đô Hà Nội ...................... 94 3.2.3. Giải pháp tổ chức thực hiện áp dụng pháp luật xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực thanh tra chuyên ngành giao thông vận tải trên địa bàn Thủ đô Hà Nội ....................................................................................... 100 3.2.4. Giải pháp khắc phục hậu quả do vi phạm pháp luật hành chính trong lĩnh vực giao thông vận tải trên địa bàn Thủ đô Hà Nội .............................. 106 KẾT LUẬN ............................................................................................................ 108 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................. 112
6. DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1. Tổng hợp đội ngũ cán bộ, công chức Thanh tra Sở GTVT Hà Nội ............. 58 Bảng 2.2. Kết quả xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực đường thủy nội địa ........ 63 Bảng 2.3. Kết quả xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực cầu, đường từ năm 2011 đến 2013 ................................................................................ 66
7. DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1. Cơ cấu độ tuổi của cán bộ, công chức Thanh tra Sở .......................... 59 Biểu đồ 2.2. Trình độ đào tạo của Thanh tra Sở GTVT Hà Nội ............................. 59 Biểu đồ 2.3. Tình trạng vi phạm GTVT đường thủy nội địa ................................... 64 Biểu đồ 2.4. Tổng hợp công tác xử phạt vi phạm hành chính về hoạt động vận tải bằng xe taxi .................................................................................... 72
8. MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Kết quả áp dụng pháp luật để giải quyết các vụ việc xảy ra trong thực tế có đúng đắn, chính xác hay có thấu tình đạt lý hay không chủ yếu phụ thuộc vào sự hiểu biết pháp luật và thái độ tôn trọng, thực hiện nghiêm chỉnh pháp luật của các chủ thể có thẩm quyền áp dụng. Trong thực tế cuộc sống hiện đại, thực hiện pháp luật là hoạt động không thể thiếu và thậm chí là hoạt động cực kỳ quan trọng vì nó có vai trò hiện thực hoá các quy định của pháp luật, biến các quy định ấy từ trong văn bản thành cách xử sự thực tế hợp pháp của các chủ thể khi tham gia vào những quan hệ pháp luật cụ thể. Thông qua hoạt động thực hiện pháp luật, mục đích của nhà nước khi ban hành pháp luật được hiện thực hoá, nhờ đó nhà nước có thể điều hành và quản lý xã hội, có thể thiết lập và giữ gìn trật tự xã hội trong những lĩnh vực nhất định. Ở nước ta hiện nay, pháp luật đã trở thành một trong những công cụ có hiệu quả nhất để Nhà nước quản lý xã hội. Song pháp luật chỉ thể hiện được vai trò đó của mình khi nó được thực hiện một cách nghiêm chỉnh và đặc biệt là được áp dụng một cách đúng đắn, chính xác. Hoạt động áp dụng pháp luật diễn ra trong nhiều lĩnh vực như hình sự, dân sự, lao động, giải quyết tranh chấp trong đó, áp dụng pháp luật trong lĩnh vực xử phạt vi phạm hành chính nói chung, xử phạt vi phạm hành chính qua thanh tra giao thông đường bộ nói riêng có vai trò quan trọng trong việc bảo đảm cho các quy định của pháp luật thuộc lĩnh vực giao thông vận tải được thực thi trên thực tế, làm cho pháp luật về giao thông vận tải được tôn trọng, ý thức pháp luật được nâng cao, góp phần giảm thiểu tai nạn giao thông, xây dựng văn hóa giao thông đô thị... Là cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành thanh tra chuyên ngành, 1
9. trong công tác bảo đảm trật an toàn giao thông, Thanh tra Sở Giao thông vận tải Hà Nội có vai trò rất quan trọng trong việc thực hiện nhiệm vụ thanh tra, kiểm tra việc chấp hành những quy định của pháp luật đối với các tổ chức, cá nhân hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực giao thông vận tải và tham gia giao thông; xử lý vi phạm hành chính theo quy định của pháp luật; giải quyết khiếu nại, tố cáo thuộc lĩnh vực quản lý của Ngành và Công tác phòng, chống tham nhũng theo thẩm quyền. Trong những năm qua, việc áp dụng pháp luật xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực thanh tra giao thông vận tải ở thành phố Hà Nội đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng như: Thanh tra Sở Giao thông vận tải thành phố Hà Nội đã có nhiều cố gắng trong việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình; chất lượng công tác áp dụng pháp luật xử lý vi phạm hành chính qua công tác thanh tra đã được nâng lên một bước, Thanh tra Sở đã tiến hành thanh tra, kiểm tra, xử lý nhiều vụ việc vi phạm về các điều kiện trong kinh doanh vận tải và về bảo đảm trật tự, an toàn trong quá trình tham gia giao thông, vận tải; tuyên truyền, nâng cao ý thức của người dân khi tham gia hoạt động vận tải hành khách và tham gia giao thông, ; góp phần giữ vững an ninh, trật tự an toàn xã hội, giảm thiểu tai nạn giao thông, tạo môi trường ổn định cho sự phát triển của Thành phố cũng như cả nước. Bên cạnh thành tựu đó, công tác xử lý vi phạm hành chính thực hiện bởi cơ quan thanh tra vẫn còn nhiều hạn chế, thiếu sót và bất cập như: Công tác xử lý vi phạm còn thiếu chính xác, kịp thời, nghiêm minh trong các tình huống vi phạm pháp luật; áp dụng các điều khoản chưa phù hợp với thực tế Những hạn chế này đã làm ảnh hưởng đến hiệu quả của hoạt động xử lý vi phạm hành chính của lực lượng thanh tra, làm nảy sinh tâm lý coi thường pháp luật, gây bức xúc, khiếu kiện trong nhân dân Nguyên nhân của hạn chế này xuất phát từ nhiều phía, cả khách quan lẫn chủ quan, tuy nhiên, 2
10. nguyên nhân cốt lõi và trực tiếp nhất chính là bất cập từ các quy định của pháp luật cũng như thiết chế thực thi pháp luật về xử lý vi phạm hành chính qua thanh tra. Chính vì vậy, việc nghiên cứu các quy định của pháp luật hiện hành và hoạt động áp dụng pháp luật xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực thanh tra chuyên ngành giao thông vận tải tại thủ đô là vấn đề cấp bách. Bên cạnh việc thực hiện chủ trương, chính sách pháp luật thì việc nghiên cứu, tìm ra những bất cập của pháp luật, hạn chế trong công tác tổ chức thực hiện pháp luật xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực thanh tra chuyên ngành giao thông vận tải càng có ý nghĩa quan trọng nhằm nâng cao hơn nữa chất lượng hoạt động áp dụng pháp luật xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực này. Xuất phát từ thực tế trên, chúng tôi quyết định chọn vấn đề: “Áp dụng pháp luật xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực thanh tra chuyên ngành giao thông vận tải trên địa bàn Thủ đô Hà Nội” làm đề tài cho luận văn tốt nghiệp của mình với mong muốn nâng cao hơn nữa hiệu quả của hoạt động áp dụng pháp luật xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông vận tải tại Thủ đô Hà Nội. 2. Tình hình nghiên cứu Hoạt động áp dụng pháp luật xử lý vi phạm hành chính là vấn đề có tính thời sự cao nên đã thu hút được rất nhiều các học giả nghiên cứu. Có thể nêu một vài công trình nghiên cứu có giá trị cao như: Luận văn thạc sỹ Luật học: “Tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa trong lĩnh vực xử phạt vi phạm hành chính ở nước ta hiện nay” của Đặng Thanh Sơn năm 2003; Đề tài “Áp dụng pháp luật trong hoạt động xét xử của Tòa án nhân dân ở Việt Nam hiện nay” của tác giả Lê Xuân Thân (2004), luận án tiến sĩ luật học, Học viện Chính trị quốc Gia Hồ Chí Minh; hay như đề tài “Hoạt động thanh tra chuyên ngành qua thực tiễn tại Thanh tra Sở Giao thông vận tải Hà Nội” của tác giả Vũ Thị Giang (2012), Học viện Hành 3