Luận án Nghiên cứu so sánh chất lượng cuộc sống của Bangkok và Hà Nội thông qua bộ chỉ số của Mercer

Nội dung tài liệu: Luận án Nghiên cứu so sánh chất lượng cuộc sống của Bangkok và Hà Nội thông qua bộ chỉ số của Mercer

1. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN ĐỖ THỊ LIÊN VÂN NGHIÊN CỨU SO SÁNH CHẤT LƯỢNG CUỘC SỐNG CỦA BANGKOK VÀ HÀ NỘI THÔNG QUA BỘ CHỈ SỐ CỦA MERCER LUẬN ÁN TIẾN SĨ ĐÔNG NAM Á HỌC HÀ NỘI, 2020
2. ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN Đỗ Thị Liên Vân NGHIÊN CỨU SO SÁNH CHẤT LƯỢNG CUỘC SỐNG CỦA BANGKOK VÀ HÀ NỘI THÔNG QUA BỘ CHỈ SỐ CỦA MERCER Chuyên ngành: Đông Nam Á học Mã số: 62 31 06 10 LUẬN ÁN TIẾN SĨ ĐÔNG NAM Á HỌC Chủ tịch Hội đồng Giáo viên hướng dẫn GS.TS. Dương Xuân Ngọc GS.TS. Mai Ngọc Chừ HÀ NỘI, 2020
3. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận án này là công trình nghiên cứu của tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận án là trung thực và chưa từng được công bố ở bất cứ công trình nghiên cứu khoa học nào. TÁC GIẢ LUẬN ÁN Đỗ Thị Liên Vân
4. LỜI CẢM ƠN Trong quá trình thực hiện Luận án này, tôi đã nhận được sự hướng dẫn tận tình và sự giúp đỡ to lớn từ các thầy cô, đồng nghiệp và gia đình. Trước hết, tôi xin bày tỏ lòng cảm ơn chân thành và sâu sắc nhất tới GS.TS. Mai Ngọc Chừ - người đã tận tình hướng dẫn và tạo mọi điều kiện cho tôi học tập, nghiên cứu trong suốt thời gian qua. Sự tâm huyết và sáng tạo với khoa học và nghề nghiệp của Thầy không chỉ giúp tôi hoàn thành luận án mà còn cho tôi nhiều kinh nghiệm quý báu trên chặng đường nghiên cứu khoa học sau này. Tôi cũng xin trân trọng gửi lời cảm ơn tới các thầy cô trong Bộ môn Đông Nam Á học cũng như các thầy cô trong Khoa Đông phương đã dành cho tôi nhận xét xác đáng, những kinh nghiệm và những lời động viên chân thành, kịp thời trong những lúc tôi gặp khó khăn. Cuối cùng, tôi xin tỏ lòng biết ơn tới những người thân trong gia đình và bạn bè, những người luôn chia sẻ, động viên, khích lệ để tôi không ngừng nỗ lực trong suốt thời gian học tập và hoàn thành luận án này. Mặc dù đã có nhiều cố gắng nhưng do kinh nghiệm còn hạn chế nên luận án chắc chắn sẽ không tránh khỏi những thiếu sót. Vì vậy, tôi rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của các thầy cô, đồng nghiệp, các nhà nghiên cứu và những người có quan tâm để tôi tiếp tục hoàn thiện luận án của mình. Tôi xin chân thành cảm ơn! Nghiên cứu sinh
5. MỤC LỤC DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ........................................................................... 4 DANH MỤC CÁC BẢNG ............................................................................................. 5 DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, BIỂU ĐỒ .................................................................... 6 MỞ ĐẦU ......................................................................................................................... 7 CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VỀ ĐỀ TÀI ....................................... 15 1.1. Các công trình nghiên cứu đã được công bố .......................................................... 15 1.1.1. Các nghiên cứu đã được công bố về chất lượng cuộc sống của Bangkok ...... 15 1.1.2. Các nghiên cứu về chất lượng cuộc sống của Hà Nội .................................... 22 1.1.3. Các nghiên cứu về Bộ chỉ số của Mercer ........................................................ 29 1.2. Những vấn đề chưa giải quyết và hướng nghiên cứu của luận án .......................... 31 1.2.1. Đối với các nghiên cứu đã công bố về chất lượng cuộc sống của Bangkok ... 31 1.2.2. Đối với các nghiên cứu đã công bố về chất lượng cuộc sống của Hà Nội ..... 32 1.2.3. Đối với các nghiên cứu về Bộ chỉ số chất lượng cuộc sống của Mercer ........ 32 1.2.4. Hướng nghiên cứu và tiếp cận của Luận án ................................................... 33 Tiểu kết Chương 1: ........................................................................................................ 34 CHƯƠNG 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ CHẤT LƯỢNG CUỘC SỐNG THÀNH PHỐ .................................................................................................. 37 2.1. Cơ sở lý luận về chất lượng cuộc sống thành phố .................................................. 37 2.1.1. Khái niệm về chất lượng cuộc sống, chất lượng cuộc sống thành phố ........... 37 2.1.2. Khái quát về Bộ tiêu chí đánh giá chất lượng cuộc sống của Mercer ............ 43 2.2. Khái quát về đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội của Bangkok và Hà Nội ............ 47 2.2.1. Khái quát đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội của Hà Nội .............................. 47 2.2.2. Một số đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội của Bangkok ................................ 56 2.3. Các yếu tố tác động tới chất lượng cuộc sống của Bangkok và Hà Nội ................ 64 2.3.1. Các yếu tố bên ngoài ....................................................................................... 64 2.3.2. Các yếu tố bên trong........................................................................................ 68 Tiểu kết chương 2 .......................................................................................................... 72 1
6. CHƯƠNG 3. SO SÁNH CHẤT LƯỢNG CUỘC SỐNG CỦA BANGKOK VÀ HÀ NỘI QUA NHÓM CHỈ SỐ CHÍNH TRỊ - KINH TẾ .............................................. 75 3.1. So sánh thực trạng những điểm giống và khác nhau qua nhóm chỉ số chính trị - kinh tế .................................................................................................................................... 75 3.1.1. Nhóm chính trị - xã hội .................................................................................... 75 3.1.2. Nhóm chỉ số môi trường kinh tế ...................................................................... 86 3.1.3. Nhóm cung cấp các sản phẩm tiêu dùng ......................................................... 88 3.2. Đánh giá chung kết quả và hạn chế, khó khăn; nguyên nhân và những bài học kinh nghiệm ........................................................................................................................... 98 3.2.1. Đánh giá chung kết quả và những thành tựu đạt được ................................... 98 3.2.2. Khó khăn, hạn chế; nguyên nhân của những khó khăn, hạn chế .................. 106 3.2.3. Khuyến nghị và bài học kinh nghiệm ............................................................ 111 Tiểu kết chương 3 ........................................................................................................ 114 CHƯƠNG 4. SO SÁNH CHẤT LƯỢNG CUỘC SỐNG CỦA BANGKOK VÀ HÀ NỘI QUA NHÓM CHỈ SỐ VĂN HÓA - XÃ HỘI ................................................. 117 4.1. Thực trạng những điểm giống và khác nhau qua nhóm chỉ số văn hóa - xã hội .. 117 4.1.1. Nhóm chỉ số văn hóa, xã hội, giáo dục ......................................................... 117 4.1.2. Nhóm chỉ số y tế, vệ sinh và chăm sóc sức khỏe ........................................... 124 4.1.3. Nhóm chỉ số giải trí (nhà hàng, rạp chiếu phim, thể thao và giải trí) .......... 140 4.2. Đánh giá chung kết quả và hạn chế, khó khăn; nguyên nhân và những bài học kinh nghiệm ......................................................................................................................... 145 4.2.1. Đánh giá chung kết quả và những thành tựu đạt được ................................. 145 4.2.2. Khó khăn, hạn chế; nguyên nhân của những khó khăn, hạn chế .................. 150 4.2.3. Các khuyến nghị, bài học kinh nghiệm rút ra đối với thành phố Hà Nội ..... 151 Tiểu kết chương 4 ........................................................................................................ 153 CHƯƠNG 5. SO SÁNH CHẤT LƯỢNG CUỘC SỐNG CỦA BANGKOK VÀ HÀ NỘI QUA NHÓM CHỈ SỐ MÔI TRƯỜNG TỰ NHIÊN, NHÀ Ở VÀ DỊCH VỤ ĐÔ THỊ ....................................................................................................................... 156 5.1. So sánh thực trạng chất lượng cuộc sống của Bangkok và Hà Nội qua nhóm chỉ số môi trường tự nhiên, nhà ở và dịch vụ đô thị .............................................................. 156 2
7. 5.1.1. Nhóm chỉ số môi trường tự nhiên .................................................................. 156 5.1.2. Nhóm chỉ số nhà ở ......................................................................................... 160 5.1.3. Nhóm chỉ số dịch vụ đô thị và vận chuyển .................................................... 165 5.2. Đánh giá chung kết quả và hạn chế, khó khăn; nguyên nhân và những bài học kinh nghiệm ......................................................................................................................... 176 5.2.1. Đánh giá chung kết quả và những thành tựu đạt được ................................. 176 5.2.2. Khó khăn, hạn chế; nguyên nhân của những khó khăn, hạn chế .................. 181 5.2.3. Khuyến nghị và bài học kinh nghiệm đối với Hà Nội ................................... 183 Tiểu kết chương 5 ........................................................................................................ 186 KẾT LUẬN ................................................................................................................ 190 DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CỦA TÁC GIẢ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN ................................................................................................................... 194 TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................... 195 3
8. DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TT Chữ viết tắt Nội dung tiếng Anh Nội dung tiếng Việt 1 AEC ASEAN Economic Community Cộng đồng Kinh tế ASEAN ASEAN Political - Security Cộng đồng Chính trị - An ninh 2 APSC Community ASEAN ASEAN Socio - Cultural Cộng đồng Văn hóa - Xã hội 3 ASCC Community ASEAN Association of Southeast Asian Hiệp hội các quốc gia Đông 4 ASEAN Nations Nam Á 5 CLCS Chất lượng cuộc sống Tổng sản phẩm quốc nội tính 6 GDP Gross domestic product theo đầu người (Tổng sản phẩm trong nước gọi là GDP) Tổng sản phẩm trên địa bàn bình Gross domestic product per quân đầu người (Tổng sản phẩm 7 GRDP capita trên địa bàn tỉnh, thành phố gọi là GRDP) 8 KT - XH Kinh tế - xã hội 9 UBND Ủy ban nhân dân United Nations Development Chương trình Phát triển của Liên 10 UNDP Programme hợp quốc 11 WHO World Health Organization Tổ chức Y tế Thế giới 4
9. DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 3.1. Đông Nam Á - chỉ số Tội phạm và An toàn theo thành phố ........... 85 Bảng 3.2. Nhận định của người dân Bangkok và Hà Nội về mức độ tác động của nhóm chỉ số về chính trị - kinh tế đến CLCS thành phố ........................... 99 Bảng 3.3. Xếp hạng CLCS của Mercer đối với các thành phố là thủ đô của các nước khu vực Đông Nam Á (2006 - 2016/2017/2018) .................................. 108 Bảng 4.1. So sánh mức độ ô nhiễm giữa Hà Nội và Bangkok ....................... 127 Bảng 4.2. Đánh giá tác động và sự hài lòng của người dân Bangkok và ...... 146 Bảng 4.3. Đánh giá tác động và sự hài lòng của người dân Bangkok về CLCS thông qua nhóm chỉ số văn hóa - xã hội ........................................................ 148 Bảng 4.4. Đánh giá tác động và sự hài lòng của người dân Hà Nội về CLCS thông qua nhóm chỉ số văn hóa - xã hội ........................................................ 149 Bảng 5.1. Diện tích sử dụng đất chính ở Bangkok ........................................ 160 Bảng 5.2. Đánh giá tác động và sự hài lòng của người dân Bangkok và Hà Nội ........................................................................................................................ 179 5
10. DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, BIỂU ĐỒ Hình 2.1. Mô hình nghiên cứu đề xuất ...................................................................... 45 Hình 2.2. Bộ chỉ số đánh giá CLCS của Mercer sau khi đã được phân nhóm lại thành 03 nhóm chỉ số cơ bản ............................................................................................... 46 Hình 2.3. Khung nghiên cứu so sánh CLCS của Bangkok và Hà Nội qua Bộ chỉ số của Mercer ................................................................................................................. 47 Biểu đồ 3.1. Nhận định của người dân tham gia khảo sát về mức độ an toàn .......... 84 Biểu đồ 3.2. Nhận định của người dân về mức độ đa dạng của các sản phẩm, dịch vụ thông qua các chỉ số về kinh tế ................................................................................. 97 Biểu đồ 3.3. Nhận định của người dân về mức độ tác động của các chỉ số chính trị - xã hội tới CLCS của Bangkok và Hà Nội ............................................................... 102 Biểu đồ 3.4. So sánh tương quan về sự tác động, hài lòng của người dân về CLCS thông qua nhóm chỉ số môi trường chính trị - xã hội .............................................. 103 Biểu đồ 3.5. So sánh tương quan sự tác động và hài lòng của người dân Bangkok và Hà Nội qua nhóm chỉ số kinh tế của Mercer ........................................................... 104 Biểu đồ 5.1: Những chỉ số nhóm môi trường tự nhiên, nhà ở và dịch vụ đô thị .... 177 Biểu đồ 5.2: Những chỉ số nhóm môi trường tự nhiên, nhà ở và dịch vụ đô thị .... 178 6