Luận án Chính sách ruộng đất của chính quyền Việt Nam cộng hòa đối với các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên từ 1955 đến 1975

Nội dung tài liệu: Luận án Chính sách ruộng đất của chính quyền Việt Nam cộng hòa đối với các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên từ 1955 đến 1975

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH -----o0o----- PHẠM THÚC SƠN CHÍNH SÁCH RUỘNG ĐẤT CỦA CHÍNH QUYỀN VIỆT NAM CỘNG HÒA ĐỐI VỚI CÁC DÂN TỘC THIỂU SỐ Ở TÂY NGUYÊN TỪ 1955 ĐẾN 1975 LUẬN ÁN TIẾN SĨ LỊCH SỬ Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 04 năm 2020
2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH -----o0o----- PHẠM THÚC SƠN CHÍNH SÁCH RUỘNG ĐẤT CỦA CHÍNH QUYỀN VIỆT NAM CỘNG HÒA ĐỐI VỚI CÁC DÂN TỘC THIỂU SỐ Ở TÂY NGUYÊN TỪ 1955 ĐẾN 1975 Chuyên ngành: LỊCH SỬ VIỆT NAM Mã số: 62 22 03 13 LUẬN ÁN TIẾN SĨ LỊCH SỬ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: 1. TS. LÊ VĂN ĐẠT 2. PGS.TS. HÀ MINH HỒNG Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 04 năm 2020
3. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu được sử dụng trong luận án có nguồn gốc rõ ràng. Những đánh giá, nhận định trong luận án do cá nhân tôi nghiên cứu trên những tư liệu xác thực. Tôi xin chịu trách nhiệm về những lời cam đoan này. Tác giả luận án Phạm Thúc Sơn
4. LỜI CẢM ƠN Tác giả xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới TS Lê Văn Đạt, PGS.TS Hà Minh Hồng – hai người thầy không chỉ ủng hộ ý tưởng khoa học của tôi từ những ngày tôi lựa chọn đề tài này, chia sẻ với tôi các tư liệu nghiên cứu liên quan đến luận án mà còn là người thầy đã trực tiếp hướng dẫn tôi thực hiện luận án. Để hoàn thành luận án, tôi xin chân thành tỏ lòng biết ơn sâu sắc đối với Ban chủ nhiệm Khoa Khoa học Xã hội và Nhân văn, Trường Đại học Thủ Dầu Một, quý Thầy Cô là giảng viên Khoa Lịch sử, Phòng Đào tạo Sau đại học, Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh. Để hoàn thành luận án, tôi xin cảm ơn sự giúp đỡ về tư liệu của Trung tâm Lưu trữ Quốc gia II, Phòng Khoa học - Công nghệ Quân khu 7. Xin bày tỏ lòng biết ơn đến gia đình, người thân, bạn bè và đồng nghiệp đã luôn động viên, hỗ trợ kịp thời cho tôi hoàn thành khóa học. Tp. Hồ Chí Minh, tháng 04 năm 2020 Tác giả Phạm Thúc Sơn
5. DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT CCĐĐ : Cải cách điền địa Nxb : Nhà xuất bản BPTST : Bộ Phát triển Sắc tộc TUDĐVNV : Tổng ủy Dinh điền và Nông vụ VNCH : Việt Nam Cộng hòa
6. MỤC LỤC MỞ ĐẦU ................................................................................................................. 1 CHƯƠNG 1.TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VỀ ĐỀ TÀI .............. 7 1.1.TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU TRONG NƯỚC VỀ TÂY NGUYÊN VÀ CHÍNH SÁCH RUỘNG ĐẤT CỦA CHÍNH QUYỀN VIỆT NAM CỘNG HÒA Ở TÂY NGUYÊN ...................................................................................................... 7 1.1.1. Trước năm 1975 .............................................................................................. 7 1.1.2. Từ 1975 đến nay ............................................................................................ 10 1.2.TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU CỦA CÁC HỌC GIẢ NƯỚC NGOÀI VỀ TÂY NGUYÊN VÀ CHÍNH SÁCH RUỘNG ĐẤT CỦA VIỆT NAM CỘNG HÒA Ở TÂY NGUYÊN ......................................................................................... 22 1.2.1. Trước năm 1975 ............................................................................................ 22 1.2.2. Từ năm 1975 đến nay .................................................................................... 28 1.3.NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA CẦN TIẾP TỤC NGHIÊN CỨU .................... 29 1.3.1. Đánh giá các công trình trong và ngoài nước khi nghiên cứu về chính sách ruộng đất của Việt Nam Cộng hòa ở Tây Nguyên (1955-1975) .................. 30 1.3.2. Những vấn đề tiếp tục nghiên cứu trong luận án ....................................... 31 CHƯƠNG 2.CÁC DÂN TỘC THIỂU SỐ Ở TÂY NGUYÊN VÀ TÌNH HÌNH RUỘNG ĐẤT Ở TÂY NGUYÊN TRƯỚC NĂM 1955 ....................................... 33 2.1. TÂY NGUYÊN VÀ CÁC DÂN TỘC Ở TÂY NGUYÊN ............................. 33 2.1.1. Điều kiện tự nhiên ......................................................................................... 33 2.1.2. Dân cư ............................................................................................................ 37 2.1.3. Đặc điểm đời sống kinh tế-xã hội truyền thống các dân tộc thiểu số bản địa ở Tây Nguyên .................................................................................................... 39 2.2. TÌNH HÌNH RUỘNG ĐẤT CỦA ĐỒNG BÀO CÁC DÂN TỘC THIỂU SỐ Ở TÂY NGUYÊN TRƯỚC CÁCH MẠNG THÁNG TÁM 1945 ................ 45 2.2.1. Đời sống kinh tế của các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên .......................... 45 2.2.2. Đời sống văn hóa-xã hội của đồng bào các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên thời Pháp Thuộc ...................................................................................................... 52 2.3. TÌNH HÌNH RUỘNG ĐẤT CỦA CÁC DÂN TỘC THIỂU SỐ TÂY NGUYÊN GIAI ĐOẠN 1945-1954 ........................................................................ 60
7. CHƯƠNG 3.CHÍNH SÁCH RUỘNG ĐẤT CỦA CHÍNH QUYỀN VIỆT NAM CỘNG HÒA ĐỐI VỚI CÁC DÂN TỘC THIỂU SỐ Ở TÂY NGUYÊN .......... 67 GIAI ĐOẠN 1955-1967 ........................................................................................... 67 3.1.CHÍNH SÁCH ĐỐI VỚI TÂY NGUYÊN CỦA CHÍNH QUYỀN VIỆT NAM CỘNG HÒA (1955 – 1963) .......................................................................... 67 3.1.1. Bối cảnh lịch sử ............................................................................................. 67 3.1.2. Chính sách bình định của Việt Nam Công hòa trên địa bàn Tây Nguyên ...... 71 3.1.3. Chính sách Thượng vụ đối với Tây Nguyên (1955 - 1963) ............................ 74 3.2. VIỆT NAM CỘNG HÒA THỰC THI CHÍNH SÁCH RUỘNG ĐẤT ĐỐI VỚI ĐỒNG BÀO CÁC DÂN TỘC THIỂU SỐ Ở TÂY NGUYÊN 1955-1963 . 80 3.2.1. Chương trình cải cách điền địa ........................................................................... 80 3.2.2. Chính sách Dinh Điền ..................................................................................... 85 3.3. VIỆT NAM CỘNG HÒA THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH RUỒNG ĐẤT ĐỐI VỚI CÁC DÂN TỘC THIỂU SỐ TÂY NGUYÊN GIAI ĐOẠN 1963 -1967 . 118 3.3.1. Bối cảnh lịch sử ............................................................................................. 118 3.3.2. Chính sách Bình định mới của Việt Nam Cộng hòa đối với các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên giai đoạn 1963-1967 ................................................................... 119 3.3.3. Thực hiện Chính sách ruộng đất ở Tây Nguyên (1963-1967) ...................... 122 3.4. PHONG TRÀO ĐẤU TRANH CHỐNG CHÍNH SÁCH ĐIỀN ĐỊA Ở TÂY NGUYÊN ............................................................................................................. 127 CHƯƠNG 4.CHÍNH SÁCH RUỘNG ĐẤT CỦA CHÍNH QUYỀN VIỆT NAM CỘNG HÒA ĐỐI VỚI CÁC DÂN TỘC THIỂU SỐ Ở TÂY NGUYÊN GIAI ĐOẠN 1967 – 1975 ............................................................................................... 139 4.1. CHÍNH SÁCH BÌNH ĐỊNH Ở TÂY NGUYÊN CỦA CHÍNH QUYỀN VIỆT NAM CỘNG HÒA GIAI ĐOẠN 1967-1975 ............................................ 139 4.1.1. Bối cảnh lịch sử ............................................................................................. 139 4.1.2. Việt Nam Cộng hòa đẩy mạnh chính sách bình định đối với các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên ..................................................................................................... 142 4.2.CHƯƠNG TRÌNH KIẾN ĐIỀN THƯỢNG CỦA CHÍNH QUYỀN VIỆT NAM CỘNG HÒA Ở TÂY NGUYÊN GIAI ĐOẠN 1967 – 1975 .................... 153 4.2.1. Bản chất của chương trình Kiến điền Thượng .............................................. 153
8. 4.2.2. Mục đích của Chương trình kiến điền Thượng ................................................. 156 4.2.3. Tổ chức thực hiện và kết quả của Chương trình Kiến điền .......................... 164 4.2.4. Tác động của chương trình Kiến điền đối với đồng bào các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên ............................................................................................................. 178 4.3. PHONG TRÀO ĐẤU TRANH CHỐNG CHƯƠNG TRÌNH KIẾN ĐIỀN THƯỢNG ............................................................................................................. 183 KẾT LUẬN ............................................................................................................ 191 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 200 PHỤ LỤC ............................................................................................................. 220
9. 1 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Tây Nguyên là địa bàn quan trọng có vị trí chiến lược đối với bất kỳ bên nào trong chiến tranh. Mỹ và chính quyền Việt Nam Cộng hòa cho rằng “muốn chiến thắng ở miền Nam Việt Nam thì phải kiểm soát cho được vùng Cao nguyên Trung phần Đông Dương” (Đặng Vũ Hiệp, 2000. P8.) Với lực lượng cách mạng, “Tây Nguyên - một địa bàn trọng yếu đóng vai trò xương sống chiến lược của toàn bộ chiến trường miền Nam” (Lê Duẩn, 1985.P35). Từ Tây Nguyên có thể làm bàn đạp để tiến xuống các tỉnh đồng bằng Khu V, Nam Bộ, qua Hạ Lào và Đông Bắc Campuchia. Chính vì vậy, âm mưu của đế quốc Mỹ và chính quyền Việt Nam Cộng hòa đối với Tây Nguyên là bằng mọi giá phải chiếm lĩnh địa bàn chiến lược trọng yếu này. Chủ thể của vùng đất Tây Nguyên là hơn hai mươi dân tộc thiểu số bản địa thuộc ngôn ngữ: ngữ hệ Nam Á (nhóm Môn-Khmer) và ngữ hệ Nam Đảo (nhóm Malayo-Polynêssisen). Đồng bào các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên có một nền văn hóa và các hình thức sinh hoạt kinh tế truyền thống với thiết chế mang đặc thù riêng. Đồng thời có chế độ sở hữu ruộng đất khác với các vùng khác ở nước ta. Quan niệm về sở hữu ruộng đất của các dân tộc cũng khác nhau. Từ xưa, đồng bào các dân tộc thiểu số nơi đây vẫn cho rằng đất đai sinh sống canh tác là phần đất của ông bà tổ tiên từ lâu có được trong quá trình khẩn hoang hay do sự chuyển nhượng theo phong tục, tập quán của mỗi dân tộc. Vì vậy, để đảm bảo khu vực có vị trí chiến lược này với chủ thể là đồng bào các dân tộc thiểu số Tây Nguyên trong tầm kiểm soát, chính quyền Việt Nam Cộng hòa nhận thấy ruộng đất là tư liệu sản xuất, là không gian sinh tồn gắn bó thiết thân với sự tồn tại và phát triển của đồng bào dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên. Nên chính sách ruộng đất có vai trò then chốt trong việc lôi kéo đồng bào các dân tộc thiểu số, thực hiện mục đích biến khu vực Tây Nguyên thành địa bàn chiến lược của chế độ Việt Nam Cộng hòa và tách nhân dân ra khỏi cách mạng. Vậy nên, sau khi được thiết lập, chính quyền Việt Nam Cộng hòa đã tiến hành triển khai hệ thống các
10. 2 chính sách ruộng đất đối với đồng bào các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên. Chính sách ruộng đất thực hiện đối với đồng bào các dân tộc thiểu số Tây Nguyên của chính quyền Việt Nam Cộng hòa là bộ phận cốt lõi trong chính sách kinh tế nói chung và kinh tế nông nghiệp nói riêng. Chính sách này được chính quyền Việt Nam Cộng hòa đề ra với những mục tiêu về kinh tế, xã hội, chính trị và chiến lược một cách toàn diện. Chính sách ruộng đất của chính quyền Việt Nam Cộng hòa thực chất nhằm khống chế, kiểm soát đồng bào các dân tộc thiểu số và địa bàn chiến lược quan trọng Tây Nguyên để tạo hành lang bảo vệ những lợi ích thiết thân của chế độ Việt Nam Cộng hòa. Hệ thống các chính sách ruộng đất mà chính quyền Việt Nam Cộng hòa tiến hành đối với đồng bào các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên từ năm 1955 đến 1975 bao gồm Chính sách cải cách điền địa, Chính sách dinh điền và Chương trình kiến điền Thượng. Chính sách ruộng đất của chính quyền Việt Nam Cộng hòa nhằm mục đích chính trị nên đã tiến hành một cách ồ ạt không tính đến truyền thống sở hữu ruộng đất của đồng bào các dân tộc thiểu số Tây Nguyên. Chính sách ruộng đất của chính quyền Việt Nam Cộng hòa đã gây ra sự bất đồng, phản kháng, mâu thuẫn và đấu tranh của đồng bào các dân tộc thiểu số Tây Nguyên với chính quyền Việt Nam Cộng hòa. Nghiên cứu về chính sách ruộng đất của chính quyền Việt Nam Cộng hòa đối với các dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên nhằm làm rõ diện mạo, thủ đoạn và bản chất của chính sách dân tộc đối với đồng bào các dân tộc thiểu số Tây Nguyên của chính quyền Việt Nam Cộng hòa (1955-1975): Chính sách “Dân tộc hóa” hay “Đồng hóa dân tộc”(1955-1963), chính sách “Dân tộc hòa đồng - Đồng tiến (1963- 1967) và chính sách “Đoàn kết dân tộc” (1967-1975). Nghiên cứu về chính sách ruộng đất của chính quyền Việt Nam Cộng hòa từ 1955 đến 1975, khẳng định chính sách ruộng đất là một biện pháp thực hiện nhằm để bình định Tây Nguyên, chính sách ruộng đất cũng chính là công cụ của chủ nghĩa thực dân mới Hoa Kỳ do chính quyền VNCH tiến hành.